بازی های کودکانه
هرگونه فعالیت جسمی یا ذهنی هدفمندی که به صورت فردی یا گروهی انجام شود و موجب کسب لذت و برآورده شدن نیازهای کودک گردد را بازی تعریف کرده اند. از طریق بازی، کودکان بسیاری از خصوصیات از قبیل تهاجم یا تسلیم، تمایل به فرمان دادن یا فرمان بردن، اجتماعی بودن یا منزوی بودن، افسردگی یا شادی، احساسات دوستانه یا خصمانه، و همچنین امیال و آرزوهای خود را بروز می دهند.
کودکان به بازیهای مختلفی می پردازند که هر بازی نشان دهنده احساسات مختلف در آنهاست. کودکان برای ابراز آرزوها و خواسته های خود به تخیل و رویاپردازی مشغول می شوند و برای رسیدن به آرزوهایشان خود را با بازیهای تخیلی سرگرم می کنند. همچنین برای بیان رفتارهای پرخاشگرانه به بازیهایی می پردازند که در آن بتوانند با حمله و تخریب پدیده های عادی و معنوی راهی برای بروز خشم خود پیدا کنند؛ و در نهایت برای ساخت و پیدا کردن نقش مورد علاقه خود به بازیهای تقلیدی می پردازند. در ادامه انواع بازی کودکان شرح داده می شوند.
انواع بازی کودکان
روان شناسان کوشیده اند انواع بازی های موثر بر سطوح متفاوت رشد کودک را شناسایی کنند. بازی های کودکان به شش دسته زیر تقسیم می شود:
- بازی فعال:
زمانی که کودکان کنترل سر، دست ها و پاهایشان را به دست می آورند به بازی هایی که موجب کسب قدرت، چابکی و هماهنگی اعضای بدن است، می پردازند. این بازی، استفاده از سر، بالاتنه و دست ها و پاها را در نشستن، خزیدن، ایستادن، دویدن، بالا رفتن، پریدن، پرتاب کردن، کله معلق زدن، لگد زدن و گرفتن شامل می شود و در رشد فیزیکی کودک نقش بسزایی دارد.
- بازی اکتشافی و مهارتی:
این نوع بازی در رشد حسی، حرکت های درست و هماهنگی دست و چشم نقش مهمی دارد.- بازی تقلیدی:
زمانی که کودک مکررا اجرای عملی را ببیند، از آن الگو برداری می کند که این خود مولفه مهمی در رشد اجتماعی، شناختی و نمادی محسوب می شود.- بازی سازنده:
این بازی، نیازمند ترکیبی از حرکت های درست، توانایی حسی، و درک شناختی و نمادی است .
- بازی نمادی:
کودک با مشاهده و تقلید، آغاز به کشف موقعیت های دلخواه می کند. با استفاده از کمترین وسایل می توان بهترین کاربرد و نتیجه را با بازی نقش فراهم کرد.کودکان به بازیهای مختلفی می پردازند که هر بازی نشان دهنده احساسات مختلف در آنهاست
- بازی با قاعده:
بدین طریق کودک با بازی منصفانه، مقررات بازی ها، ثبت درست نتایج بازی، نوبت گرفتن، مفهوم مشارکت و... آشنا می شود.
پیشنهادهایی در خصوص بازی کودکان به والدین
بازی، فرصت گرانبها برای كودک است و امكان شناخت محیط اطراف را فراهم می کند، لذا والدین بایستی توجه داشته باشند که مواجهه كودک با سرزنش و خشم به هنگام کسب تجربه و تمرین در حین بازی آثار نامطلوبی در روحیه او بر جای می گذارد؛ بنابراین والدین بهتر است به رعایت اصول زیررا در بازی كودكان مد نظر داشته باشند:
- با مطالعه و شرکت درکلاس های آموزش خانواده (وابسته به سازمان شهرداری)، اطلاعات و شناخت لازم را در خصوص انواع بازی و کارکردهای آن بر رشد کودک کسب کنید.
- والدین بهتر است بازی را به عنوان بهترین و مؤثرترین وسیله تربیتی در زندگی کودکان در نظر بگیرند و سعی کنند اصول و قوانین حساب شده ای را به عنوان ضوابط و اصول زندگی در هر بازی به کودک بیاموزند.
- والدین نباید در بازی های کودکان، قانون گذار زمان و نوع بازی باشند و به طور مستقیم دخالت نکنند بلکه بایستی نقش هدایتگر داشته باشند و به كودک حق انتخاب نوع بازی و آزادی عمل بدهند.
- والدین بهتر است در زندگی مربی و همبازی کودکان باشند.
- ریخت و پاش، موجب پرورش قوه خلاقیت و استعداد ذهنی کودک می شود، لذا با ریخت و پاش کودکان مخالفت نکنید.
- برای آموزش احساس مالکیت، نظم و انضباط، جعبه هایی را برای جابه جایی و مرتب کردن وسایل بازی کودک تهیه کنید.
- برای بازی مورد علاقه كودک فضای كافی و مناسب فراهم کنید، چرا که نبود فضای مناسب آثار نامطلوبی را بر حالات روانی كودک بر جای می گذارد.
- برای دستیابی راحت کودک به وسیله مورد علاقه، بهتر است اشیا و اسباب بازیهای متنوعی در دسترس كودک قرار دهید.
- برای جلوگیری از امتناع و کناره گیری کودک از بازی بهتر است بازیهای خوشایند كودک را ارائه دهید.
- بازی را برای اطفال انتخاب كنید که موجب افزایش نیروی قدرت تفكر و مهارتهای اجتماعی كودک شود.
- بهتر است بازی حالت طبیعی داشته باشد تا تصنعی، چرا که كودک آن را دشوار و سنگین خواهد دانست.
- متناسب با شرایط سنی كودک اسباب و وسایل بازی را انتخاب کنید.
- وسایل بازی را متناسب با شرایط فرهنگی، موقعیت اجتماعی و محیطی كودک انتخاب کنید.
گروه خانواده ایرانی سایت تبیان - نسرین صفری
مقالات مرتبط
راهنمای انتخاب اسباب بازی برای کودکان
