جامعه را دریابیم !
اسلام طرفدار جامعه ای سالم است
قَالَ أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ(ع): « إِنَّ اللَّهَ لَا یُعَذِّبُ الْعَامَّةَ بِذَنْبِ الْخَاصَّةِ إِذَا عَمِلَتِ الْخَاصَّةُ بِالْمُنْكَرِ سِرّاً مِنْ غَیْرِ أَنْ تَعْلَمَ الْعَامَّةُ فَإِذَا عَمِلَتِ الْخَاصَّةُ بِالْمُنْكَرِ جِهَاراً فَلَمْ تُغَیِّرْ ذَلِكَ الْعَامَّةُ اسْتَوْجَبَ الْفَرِیقَانِ الْعُقُوبَةَ مِنَ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ ؛ اگر افرادی علنی گناه كردند ، خدا به جامعه غضب می‌كند . اگر افرادی مخفی گناه كردند و محیط سالم بود ، خدا غضب عمومی نمی‌كند ، فقط خود كسی كه گناه كرده است ، مسئول است . »1
در جای دیگر از راه های مقابله با منکرات می فرماید :
« مَنْ رَأَى مُنْكَراً فَلْیُنْكِرْهُ بِیَدِهِ إِنِ اسْتَطَاعَ فَإِنْ لَمْ یَسْتَطِعْ فَبِلِسَانِهِ فَإِنْ لَمْ یَسْتَطِعْ فَبِقَلْبِهِ فَحَسْبُهُ أَنْ یَعْلَمَ اللَّهُ مِنْ قَلْبِهِ أَنَّهُ لِذَلِكَ كَارِهٌ : كسی كه فسادی را دید ، اول باید با قدرت جلویش را بگیرد. اگر با قدرت نمی‌تواند ، با بیان جلویش را بگیرد . اگر نه قدرت و نه بیان دارد ، یعنی كسی نه زور و نه زبان دارد ، باید قلباً ناراحت باشد . »2
یعنی ای بشر! اگر دیدی فریادت به جایی نمی‌رسد ، باید قلباً ناراحت باشی، كه چرا فساد می‌شود؟
روایاتی داریم كه خداوند امت‌هایی را عذاب می‌كند و بعد می‌فرماید: این امتی را كه من عذاب كردم، آدم خوب هم داشت، اما با خوب هایش عذاب كردم، برای این كه بدها بودند و خوب‌ها از بدی آن‌ها ناراحت نبودند.
انسان وقتی فساد را دید، اگر هم نمی‌تواند جلویش را بگیرد، لا اقل باید از انجام این منکر ناراحت باشد و حداقل زجر بكشد . نگوید به ما ربطی ندارد؟
چرا حرفمان اثر نمی کند ؟!
گاهی اوقات ما می‌خواهیم شربت سینه بخوریم، اما هر چه تلاش می کنیم ، درش باز نمی‌شود. در این موقع می‌گوییم : من كه نتوانستم باز كنم ، ازفرد دیگری كمك می‌گیریم ، آن دیگری تلاش می کند ، او هم نمی‌تواند به دست دیگری و دیگری و ... بالاخره آنقدر این شیشه شربت را دست به دست می‌كنیم ، تا باز شود.
گاهی اوقات حرف ما اثر نمی‌كند ، اما حرف دیگری اثر دارد . بالاخره باید دید ، پیچ این شخص كه سفت باز می‌شود ، به دست چه كسی بازمی شود.
اول از خود شروع کنیم
قرآن می‌فرماید: « یا أَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا قُوا أَنْفُسَكُمْ وَ أَهْلیكُمْ ناراً»3 اول از خودتان شروع كنید .
«یا أَیُّهَا النَّبِیُّ قُلْ لِأَزْواجِكَ وَ بَناتِكَ وَ نِساءِ الْمُؤْمِنینَ یُدْنینَ عَلَیْهِنَّ مِنْ جَلاَبِیبِهِن»4 ای پیغمبر اول به دختران وهمسران خودت بگو، بعد می‌گوید: «وَ نِساءِ الْمُؤْمِنینَ» یعنی اگر می‌خواهی اصلاح كنی، اول از خودت شروع كن.
انسان وقتی حرفش اثر می‌كند كه خودش بی عیب باشد . البته داشتن عیب ، دلیل بر عدم امر به معروف کردن نیست .
سخن زیبایی است که می فرماید : به حرف خود حرف نگاه کن و کاری به گوینده نداشته باش .
شرط امر به معروف و نهی از منكر این نیست كه من آدم خوبی باشم. اگر من آدم فاسقی هم هستم، باز باید جلوی فسق دیگری را بگیرم . امر به معروف و نهی از منكر واجب است، گرچه از آدمی كه خود مرتكب گناه باشد .
اگر كسی فساد دید وفریاد نزد؛ « سَلَّطَ اللَّهُ عَلَیْهِمْ شِرَارَهُمْ ؛ خداوند آدم‌های پست را بر این‌ها حاكم می‌كند. »
آفات عدم امر به معروف کردن
آفت طبیعی
« إِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ إِذَا عَمِلَ قَوْمٌ بِالْمَعَاصِی صَرَفَ عَنْهُمْ مَا كَانَ قَدَّرَ لَهُمْ مِنَ الْمَطَرِ فِی تِلْكَ السَّنَةِ »5
جامعه‌ی بی تفاوت كه فساد می‌بیند و نهی از منكر نمی‌كند، یکی از آفاتی که قطعاً گرفتارش می شود آن است که خدا بارش باران را بر این جامعه قطع می‌كند.
آفت اجتماعی
اگر كسی فساد دید وفریاد نزد؛ « سَلَّطَ اللَّهُ عَلَیْهِمْ شِرَارَهُمْ ؛ خداوند آدم‌های پست را بر این‌ها حاكم می‌كند. »6
دشمن خدا نشویم !
روایتی داریم كه « إِذَا رَأَى الْمُنْكَرَ فَلَمْ یُنْكِرْهُ وَ هُوَ یَقْدِرُ عَلَیْهِ فَقَدْ أَحَبَّ أَنْ یُعْصَى اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ وَ مَنْ أَحَبَّ أَنْ یُعْصَى اللَّهُ فَقَدْ بَارَزَ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ بِالْعَدَاوَةِ ؛ اگر می‌توانی جلوی فساد را بگیری و نگیری، معلوم است دوست داری گناه انجام شود. و كسی كه معصیت خدا را دوست دارد « وَ مَنْ أَحَبَّ أَنْ یُعْصَى اللَّهُ فَقَدْ بَارَزَ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ بِالْعَدَاوَةِ» معلوم می‌شود كه او دشمن خداست. »7
کار سخت تر ، اجر بیشتر
هرچه مرحله‌ی نهی از منكر بالاتر باشد ، اجرش بیشتر است. امام باقر(ع) می‌فرماید : « مَنْ مَشَى إِلَى سُلْطَانٍ جَائِرٍ فَأَمَرَهُ بِتَقْوَى اللَّهِ وَ وَعَظَهُ وَ خَوَّفَهُ كَانَ لَهُ مِثْلُ أَجْرِ الثَّقَلَیْنِ الْجِنِّ وَ الْإِنْسِ وَ مِثْلُ أَعْمَالِهِمْ ؛ اگر كسی نزدیك شاه گنه كاری رفت و او را نصیحت كرد و او را ترساند و جلوی فساد را گرفت، او عبادت جن و انس را دارد . « كَانَ لَهُ مِثْلُ أَجْرِ الثَّقَلَیْنِ » یعنی هرچه گناه كار مهم‌تر باشد ، نهی از منكر كردن او اجر بیشتری دارد . »8سکوتی که بدعتی را به همراه دارد
پیغمبر اسلام(ص) فرمود: « السُّكُوتُ عِنْدَ الضَّرُورَةِ بِدْعَة »9
یك جایی كه باید داد زد، اگر داد نزنیم بدعتی ایجاد کرده ایم .
در زیارت عاشورا می خوانیم : لعنت خدا بر كسی كه تو را كشت و لعنت خدا بر كسی كه ماجرای كشتن تو را دیدند و شنیدند و با سکوتشان رضایت خود را اعلام کردند ؛« وَ لَعَنَ اللَّهُ أُمَّةً سَمِعَتْ بِذَلِكَ فَرَضِیَتْ بِه ِ»10
سه گناهکارند: كسی كه گناه بكند ، كسی که بشنود و کسی که راضی باشد ، هر سه نفر شریک خواهند بود .
فرآوری : زهرا اجلال - گروه دین و اندیشه تبیان
پی نوشت ها :
1- علل الشرایع / ج 2 / ص 522
2- بحارالانوار / ج 97
3- تحریم / 69
4- احزاب / 59
5- کافی / ج 2 / ص 272
6- همان / ص 374
7- همان / 108
8- اختصاص / مفید /261
9- عوالی الآلی /ج 1 / ص 293
10- بحارالانوار / ج 97 / ص 200
