بررسی و تصویب برنامه و بودجه در مجلس

لوایح بودجه باید در مجلس شورای اسلامی به تصویب رسد. اما همیشه این سوال وجود داشته است که حدود اختیارات مجلس در بررسی و تصویب این سند مالی کشور چقدر است؟ آیا می تواند در آن تغییر جدی ایجاد کند یا خیر؟ این موضوع سال هاست که هنگام تصویب قانون بودجه مورد بحث قرار می گیرد. دولت بر ان است که مجلس نمی تواند در این لوایح دخالت بنیادین کند.

قانون اساسی و تصویب بودجه

بودجه سالانه کل کشور از طرف دولت تهیه و برای رسیدگی و تصویب به مجلس شورای اسلامی تسلیم می شود. دولت بر آن است که در جریان رسیدگی و تصویب بودجه در مجلس، نباید در آن تغییر اساسی ایجاد شده و محتوای دیگری پیدا کند. دولت در اثبات ادعای خود به اصل 75 قانون اساسی اشاره می کند که در آن «طرح های قانونی و پیشنهادها و اصلاحاتی که نمایندگان در خصوص لوایح قانونی عنوان می کنند و به تقلیل درآمد عمومی یا افزایش هزینه عمومی می انجامد، در صورتی قابل طرح در مجلس است که در آن طریق جبران کاهش درآمد یا تأمین هزینه جدید نیز معلوم شده باشد.» همین موضوع باعث شد که در جریان تصویب بودجه سال 1388 از سوی رئیس جمهوری نامه ای تدوین شود که در آن تغییر عمده در ارقام بودجه مغایر اصل 52 قانون اساسی و پیش بینی نکردن طریق جبران کاهش درآمد و تأمین هزینه مغایر اصل 75 قانون اساسی اعلام شده بود.

مشکلی که هنوز پابرجاست

در جریان تصویب برنامه پنجم توسعه و هنگام تصویب ماده 170 این لایحه در مجلس، بار دیگر همین موضوع مطرح شد. یکی از نمایندگان در انتقاد از جایگزینی که برای بند (ب) ماده 170 ارائه شده بود گفت: «در این پیشنهاد دولت موظف به تشکیل یک سازمان جدید شده است و این برای دولت بار مالی دارد بنابراین مغایر اصل 75 قانون اساسی است.» علی لاریجانی رئیس مجلس شورای اسلامی در پاسخ به این اخطار گفت: «اخطار شما وارد نیست و مجلس در برنامه و بودجه می تواند بار مالی برای دولت ایجاد کند. مطابق آیین نامه داخلی مجلس شورای اسلامی، دولت موظف است لایحه بودجه سالانه کل کشور را حداکثر تا پانزدهم آذرماه هر سال به مجلس تسلیم کند. باید دید که این موضوع آیا باز هم در جریان تصویب لایحه سال 1390 پیش خواهد آمد. چنانچه بین قوه مقننه و قوه مجریه در مورد حدود اختیارات مجلس در بررسی و تصویب قوانین اتفاق نظر حاصل نشود، امکان حل مشکل از طریق شورای نگهبان وجود خواهد داشت.

منبع: روزنامه همشهری

تهیه و تنظیم: پاک نهاد

گروه جامعه و ارتباطات