بچه هم این قدر پر توقع
مادر هزار مغازه را گشت تا این که بالاخره توانست از یک مغازه در بهترین پاساژ بالاشهر یک بلوز و شلوار شیک برای تولد پسرش خریداری کند. بسیار خوشحال از این خرید به خانه برگشت و هدیه اش را با بیان هزاران آرزو به فرزندش تقدیم کرد.هنگامی که پسر هدیه را باز کرد، مادر انتظار تشکر و قدردانی از پسر داشت، اما در کمال نا باوری با این رفتار پسر مواجه شد: این چیه، بعد این همه سال شما متوجه نشدی سلیقه من این طوری نیست، مارک دار هم که نیست، ای کاش به جای این خرید پولش را می دادی تا خودم بهترین را می خریدم ...
شما هم در منزلتان یک فرزند پر توقع دارید؟ گاهی از خودتان می پرسید چرا این بچه قدرنشناس و خود خواه است و هیچ چیز به چشمش نمی آید و هر روز بیشتر از روزهای قبل، انتظارات بیشتری را مطالبه می کند. شما سعی می کنید تا حد امکان و حتی گاهی بیشتر از امکاناتتان آرزوها و انتظاراتش را بر آورده کنید، اما با کمال تعجب متوجه می شوید که او در قبال محبت های شما نه تنها سپاسگزار و قدردان نیست، بلکه بیشتر ناسپاس و زیاده خواه می شود. به راستی چرا برخی از فرزندان پر توقع اند و ریشه این پر توقعی و نمک نشناسی چیست؟
برخی از روانشناسان معتقدند که ضمیر کودک مثل لوح سفیدی است که هر چه بر آن نگاشته شود، فطرت کودک آن را پذیرا است؛ به همین دلیل می توان گفت که فرزندان پر توقع محصول تربیت نادرست و رفتارهای نسنجیده خود والدین هستند. برخی از رفتارهای والدین منجر به تربیت یک فرزند پر توقع می شود که در ادامه به برخی از این رفتارها اشاره می کنیم.
- محبت و حمایت افراطی و نابجا: در این که والدین باید به فرزندان خود محبت کنند و حامی و پشتیبان آنها باشند شکی نیست و این بخشی از وظایف سخت پدر و مادر بودن است، اما باید بسیار مواظب بود که این محبتها و حمایتها افراطی و نابجا نباشند. " مثلا، پدری به پسرش می گوید: من امروز کار زیاد دارم خریدهای خانه را شما انجام بده، مادر می گوید: نه او درس دارد، نمی تواند، خسته می شود و...". برخی از والدین از سر دلسوزی و محبت به فرزندان خود مسئولیتی را نمی دهند و حتی گاهی مشاهده می شود که به طور افراطی کارهای شخصی بچه ها را نیز آنها تقبل می کنند، که این باعث می شود بچه ها بی مسئولیت و وابسته بار آیند و از اعتماد به نفس پایینی برخوردار شوند. همچنین با گذشت زمان این انتظار برایشان ایجاد می شود که دیگران بایستی کارهای آنها را انجام دهند. شما ممکن است با کمال میل بخواهید کارهای او را انجام دهید، اما بعدها که این فرزند بایستی مستقل شود، این وابستگی و پر توقعی در زندگی مشترک به او و دیگری آسیب و لطمه جدی خواهد زد. بنابراین سعی کنید از همان دوران کودکی به فرزندانتان مسئولیت دهید و آنها را در انجام کارهای شخصی و مسئولیتهایشان تشویق و تحسین کنید؛ سعی کنید بر رفتارهای فرزندانتان نظارت داشته باشید تا حمایت همه جانبه و بی حد ومرز.
- والدین پر توقع: بر طبق نظریه یادگیری مشاهده ای در روانشناسی، این دلیل محتمل است که بیشترین عامل پر توقعی فرزندان، قطعا وجود والدین پر توقع است. کودکان با مشاهده رفتار والدین خود، پر توقعی را یاد گرفته و الگوسازی می کنند. شاید در اطرافیان و یا حتی در خانواده خودتان دیده باشید که گاهی اوقات برخی از افراد در مقابل هدایایی که از دیگران دریافت می کنند، در اولین نگاه شروع به ایراد گیری، تمسخر و اعمالی از این قبیل می کنند، غافل از آن که چشمان جستجوگر کودک این رفتارها و گفته ها را می بیند و می شنود و آنها را در ذهن خود به یاد می سپارد و آن رفتارها را نه تنها زشت و کریه قلمداد نمی کند بلکه طبیعی و پسندیده هم می داند؛ او نیز از این رفتارهای الگو برداری شده در مواقع لزوم استفاده خواهد کرد و به شیوه والدینش واکنش نشان خواهد داد. " مثلا، مادری هدیه ای را که خواهرش به او داده باز می کند و می گوید: این چیه، خجالت نکشیده این را آورده، مگه نمی دونه من از این چیزها خوششم نمی آید و..." کودک این رفتار را می بیند و زمانی که والدینش هدیه ای را که مطابق با خواسته وی خریداری نکرده باشند، زیر سوال می برد و ایرادگیری می کند. بنابراین تا زمانی که والدین سپاسگزار و قدردان یکدیگر و دیگران نباشند و تا زمانی که توقع و انتظار بی جا را در خود از بین نبرند، بایستی از فکر اصلاح پر توقعی فرزندان خود بیرون بیایند. اگر می خواهید فرزندانتان ممنون و قدردان شما باشند، سعی کنید از محبت های دیگران هر چند کوچک و ناچیز، بسیار تشکر و سپاسگزاری کنید.
- تشویق و تحسین بی مورد: یکی از اصول تربیتی آن است که برای ایجاد و تقویت یک رفتار مثبت و دلخواه در کودک یا نوجوان، باید در قبال انجام آن رفتار، به او پاداش داده و او را تشویق کرد، تا بدین صورت این رفتار پسندیده تقویت شده و ادامه یابد. والدین باید توجه داشته باشند که پاداش دریافتی کودک متناسب با عملکرد و ارزش رفتار فرزند باشد؛ در صورتی که این تناسب رعایت نگردد منجر به پر توقعی بچه ها می شود." مثلا، مادری به دخترش می گوید: اگر درسهایت را خوب بخوانی، برایت لپ تاپ فلان مارک را می خرم و یا اگر در مهمانی شلوغ نکنی، هنگام برگشت تو را به سوپر مارکت خواهم برد تا شما هر آنچه را دوست داری خریداری کنی و ..." این باج دادن ها و پاداش های افراطی موجب پرورش کودکان پر توقع می شود. از سوی دیگر سعی کنید پاداشهای متنوعی را در نظر بگیرید، چرا که اگر پاداشها یکنواخت باشند، بایستی هر دفعه بر ارزش پاداش بیفزایید؛ که این خود عاملی است برای ناخشنودی و عدم رضایت فرزند و سر انجام پر توقعی کودکتان. بدین ترتیب، گاهی پاداش شما به او بردن به سینما باشد و گاهی خرید یک اسباب بازی، پول، بازی با پلی استیشن و...
گروه خانواده و زندگی سایت تبیان - نسرین صفری
مقالات مرتبط
