دره ستاره شناسان

قاهان کجاست؟

دره قاهان در 35 كیلومتری جاده ساوه ـ سلفچگان واقع شده است. تنها مسیر دسترسی نیز جاده ساوه ـ سلفچگان است و البته علاوه بر ورودی ساوه، جاده قم ـ ساوه نیز مسیر مناسبی است كه در سه‌راهی آوه با جاده سلفچگان تقاطع دارد.

به لحاظ تقسیمات كشوری، دره قاهان در حوزه استان قم قرار دارد و البته به عنوان منطقه ویژه گردشگری این استان ثبت شده است؛ اما به جهت جغرافیایی درست در مرز استان قم و استان مركزی واقع شده است و زادبوم روستاهای این منطقه به ویژه روستاهای بالادستی به فرهنگ شهر تفرش بسیار نزدیك است و حتی طبیعت و محصولاتشان نیز به این شهر تشابه بیشتری دارد.

وقتی كه كویر را پشت سر می‌گذاری، شاید به نظر خیلی دور از ذهن برسد كه همین نزدیكی‌ها آبی روان است و جویی كه می‌رود پای چناری، سروی یا تبریزی كه سنش به چند صد سال یا بیشتر می‌رسد؛ اما خوب است كه علاقه‌مندان به درختان كهنسال ایرانی به خاطر بسپارند كه دره قاهان نیز یكی از زیستگاه‌های اصلی درختان كهنسال ایرانی به ویژه چنار است.

دره قاهان، یكی از بخش‌های خلجستان است. طول این دره حدود 30 كیلومتر است كه یك مجموعه روستا را دربر می‌گیرد؛ اما روستاهایی كه به شكل خطی ممتد و به موازات جاده تفرش كشیده شده‌اند، به ترتیب عبارتند از: ‌آغلك، بنابر، جمزقان، قاهان، نویس، كاسوا و انجیله.

مسیر اصلی دسترسی به تمام این روستاها از طریق جاده‌ای فرعی و البته آسفالته است كه از جاده سلفچگان جدا می‌شود و هر قدر كه از جاده اصلی دور می‌شوی و به سمت پایانی دره حركت می‌كنی، فضای روستا كوهستانی‌تر می‌شود؛ تا جایی كه 3 روستای پایانی نویس، كاسوا و انجیله به شكل پلكانی در دل كوهستان قرار دارند و به رغم فاصله به نسبت كم با جاده اصلی بیشتر از آب و هوای ییلاقی و كوهستانی بهره‌مندند و همین امر مهم‌ترین عامل جذابیت گردشگران متعدد از اقصی نقاط كشور به این دره بوده است؛ به سبب این‌كه با فاصله زمانی كمتر از نیم ساعت گردشگران با طبیعت و آب و هوایی كاملا متفاوت و با تفاوت دمایی قابل توجه روبه‌رو می‌شوند كه گاهی اوقات این اختلاف دما به بیش از 10 درجه سانتیگراد می‌رسد.

دره قاهان، سرزمین چهارفصلی است كه در هر زمان زیبایی‌های خاص خود را دارد؛ بهاری پرشكوفه، تابستانی ییلاقی، پاییزی رنگارنگ و اگر سالی پربركت باشد زمستان‌هایی سرد و سپید كه قدرت برف می‌تواند مسیرهای ارتباطی روستاها را قطع كند.

وجود رودخانه‌های فصلی و حاصل دست قنات‌كاران ایرانی نیز این منظومه زیبا را به مكانی منحصر به فرد تبدیل كرده است تا دره‌ای سرسبز و پرمحصول شكل بگیرد. از تعداد دقیق قنات‌های دره قاهان اطلاع دقیقی در دست نیست، اما حدود 20 قنات در خود دهستان قاهان و 15 قنات در روستای نویس و بیش از 10 قنات در روستای انجیله شناسایی شده‌‌اند كه هم‌اكنون مهم‌ترین منبع تامین آب منطقه محسوب می‌شوند.

دیدنی‌های دره قاهان

علاوه بر شب‌های منحصر به فرد دره قاهان كه میراث شب‌های كویری پایین‌دست است، جذابیت‌های طبیعی دره قاهان در فصل‌های مختلف، مهم‌ترین جاذبه گردشگری این منطقه محسوب می‌شود؛ به ویژه این‌كه در فصل بهار دره سبز پر می‌شود از شكوفه‌های رنگارنگ و كوهستان این منطقه نیز كه به نسبت در این سال‌ها دست نخورده و بكر باقی مانده است، سرشار از سبزی‌ها و گیاهان معطر كوهی می‌شود و همین امر جاذبه‌ای برای طبیعت‌گران است.

دشت موسیر در ییلاقات بالادستی روستای انجیله، انواع گونه‌های گون، خارخاسك، سیرك، گزره، قازیاقی و انواع سبزی‌های معطر مانند پونه یادگاری است كه طبیعت غنی دره قاهان در بهار پیشكش مهمانان خود می‌كند.

به لحاظ امكانات رفاهی در این سال‌ها منطقه رشد خوبی داشته است، از جمله این‌كه هم‌اكنون چند رستوران محلی در فواصل مختلف دره قاهان به مسافران خدمات ارائه می‌دهند، اما متاسفانه فقدان امكانات رفاهی همچنان مانع گسترش گردشگری منطقه شده است و مانند بسیاری نقاط دیگر خانه‌های روستایی تلاش می‌كنند این نقطه ضعف را بپوشانند.

نویس، روستای علاقه‌مندان به نجوم و تاریخ

دره قاهان و به ویژه روستای نویس كه درست روستای بعد از دهستان قاهان است، یكی از مناطق جالب توجه برای گردشگران علاقه‌مند به نجوم است؛ به همین سبب این روستا در فصول مختلف سال و به ویژه در زمان رخدادهای نجوم همواره پذیرای گروه‌های منجم بوده است كه آسمان شب را در این روستای بكر، زیبا و كوهستانی رصد كنند.

تك تك روستاهای دره قاهان به جهت تاریخی دارای پیشینه و سابقه طولانی هستند، وجود درخت‌های كهن به ویژه چنارها نیز موید همین مطلب است؛ اما یكی از مهم‌ترین مستندات تاریخی كه در این منطقه به یادگار باقی مانده است، بنای چارتاقی نویس است.

چارتاقی نویس در دامنه ارتفاعات غربی روستای نویس بر فراز دشتی به نام دشت برزو واقع شده است. این بنا كه عموم مردم محلی آن را به طور سنتی با نام «چارتاق/ چارتاقی» می‌شناسند، با همین نام و با شماره 344 در فهرست آثار ملی ثبت شده است. مسیر دسترسی به این چارتاقی حدود یك كیلومتر بعد از روستای نویس است و هنوز به رغم توسعه جاده‌ها در این منطقه، مسیر نهایی دسترسی به این چارتاقی مسیری مالروست كه البته همین عدم دسترسی و ناآشنا بودن این بنا برای عموم مردم، خود دلیلی شده است تا این بنای ارزشمند بتواند در مسیر طولانی زمان از گزند آسیب‌های انسانی مصون بماند.

گروه گردشگری تبیان- الهام مرادی

برگرفته از: جام جم