جامعه در اندیشه‌ی سید جمال چاپ نخست كتاب «تغییرات اجتماعی در اندیشه سید جمال‌الدین اسدآبادی»تالیف مجید كافی از سوی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه منتشر و روانه بازار نشر شد.
به گزارش ایبنا، این تحقیق درصدد بررسی اندیشه‌ی سید جمال‌الدین اسدآبادی درباره تغییر اجتماعی است. برای فهم اندیشه تغییر در افكار سید جمال‌الدین اسدآبادی، نخستین سوالی كه باید به آن پرداخت این است كه مشكلات جامعه از نظر سید چیست. و چه نارسایی و بی‌نظمی مشخصی را می‌خواهد درمان كند.
به نظر سید جمال‌الدین، بحران‌هایی كه موجب شده‌اند وی درصدد شناخت، كشف علل و یافتن راه حل آنها برآید، به صور فرهنگی، سیاسی و اجتماعی ظاهر شده بودند.
بررسی تغییرات اجتماعی براساس نظریه اجتماعی هر اندیشمندی امری ضروری است. بسیاری از تغییرات اجتماعی در نظریه‌های اندیشمندان مسلمان، از جمله سید جمال‌الدین اسدآبادی، با تغییر در آرمان‌های فردی و اجتماعی تحلیل می‌شوند. براساس این تحلیل‌ها، تغییرات اجتماعی، تغییراتی در آرمان‌ها هستند، یعنی تغییراتی‌اند كه در آرمان انسان‌ها به سبب تغییر در اندیشه و اراده آنها به وجود آمده است. افزون بر این، عامل حركت تاریخ طبق این رویكرد، همان تغییر محتوای درونی انسان، یعنی اندیشه و اراده اوست.
سید جمال‌الدین در طرح خود برای جامعه مطلوب امیدوار بود كه نظم بازسازی شده دو ضعف جامعه موجود را رفع كند. این نظام باید هم از استبداد و هم از هرج و مرج جلوگیری كند
اگر آرمان ارتباط انسان با دیگران و با خدا محافظه‌كارانه باشد و براساس عادت، خواست ستمگران و شهوت انسان شكل گرفته باشد، اعضای جامعه باید براساس ارزش‌های دینی، در اوضاع اجتماعی دست برند، و بكوشند جامعه و نظام آن را دگرگون سازند. به همین دلیل، دین عنصر سودمند و ضروری زندگی اجتماعی است. این همان كاری است كه سید جمال‌الدین درصدد انجام آن بود.
البته باید به این نكته نیز توجه داشت كه در این نوع تحلیل‌ها، هرنوع دگرگونی و تغییر، سبب از هم گسیختگی اجتماعی نمی‌شود. دگرگونی‌ای سبب از هم گسیختگی و اختلال اجتماعی می‌شود كه در راستای آرمان‌های اجتماعی نباشد. این نوع تغییرات به طور مسلم، نه تنها برای جامعه و عناصر سازنده‌اش؛ بلكه برای افراد جامعه نیز یك نوع تهدید است. در این صورت اگر نهادهای اجتماعی دستخوش از هم گیسختگی شوند، مردم به احتمال زیاد آسیب خواهند دید و آسیب دیدن مردم نیز نابسامانی اجتماعی به بار خواهد آورد. این جستار درصدد بوده است این فرآیند را در اندیشه سید جمال‌الدین بازشناسی و فرمول‌بندی كند.
در نهایت این كه سید جمال‌الدین در طرح خود برای جامعه مطلوب امیدوار بود كه نظم بازسازی شده دو ضعف جامعه موجود را رفع كند. این نظام باید هم از استبداد (یعنی قدرت بیش از حد حكومت) و هم از هرج و مرج (یعنی از هم گسیختگی یك جامعه به علت نبود حاكمیت دولت) جلوگیری كند. طرحی كه سید جمال‌الدین از جامعه مطلوب ارائه می‌دهد، تصویر جامعه‌ای بود كه در از بین بردن نابسامانی‌های حساس اجتماعی كه سید جمال‌الدین تجربه كرده بود، توانا است.
اگر نهادهای اجتماعی دستخوش از هم گیسختگی شوند، مردم به احتمال زیاد آسیب خواهند دید و آسیب دیدن مردم نیز نابسامانی اجتماعی به بار خواهد آورد
جامعه مبتنی بر عدالت كه سید جمال مجسم كرده، بینش او از جامعه‌ای بود كه در آن اتحاد و نظم، جای هرج و مرج داخلی را می‌گیرد. جامعه‌ای است كه در آن به مردمان به جای بدنام شدن احترام گذاشته می‌شود. این جامعه هم استوار است و هم آزاد.
كتاب حاضر در هشت فصل تنظیم شده است. فصل نخست كه در كلیات موضوع بحث است، به ضرورت بررسی اندیشه‌های اجتماعی اندیشمندان مسلمان از جمله سید جمال‌الدین اختصاص یافته است. فصل دوم مدل چهارجانبه تغییرات سیاسی توماس اسپریگنز را معرفی می‌كند، كه به عنوان مدل بررسی این جستار نیز برگزیده شده است. فصل سوم، به بررسی شخصیت، روش، آرمان و معرفی آثار سید جمال می‌پردازد.
فصل چهارم به بررسی اولین جزء مدل اسپریگنز در اندیشه سید جمال، یعنی آسیب‌های جامعه اسلامی و فصل پنجم نیز به ریشه مسائل و آسیب‌های اجتماعی و فصل ششم به راهكارهای اصلاح جامعه و سرانجام فصل هفتم به جامعه مطلوب و بازسازی شده از نظر سید جمال‌الدین اختصاص یافته است. پایان كتاب نیز فصل هشتم به عنوان جمع‌بندی و خاتمه آمده است.
چاپ نخست كتاب «تغییرات اجتماعی در اندیشه سید جمال‌الدین اسدآبادی» در شمارگان 1000 نسخه، 154 صفحه و بهای 20.000 ریال راهی بازار نشر شده است.
گروه کتاب تبیان - محمد بیگدلی
