تبیان، دستیار زندگی
مهر یا صداق عبارت از مالی است که به سبب وقوع عقد نکاح، شوهر به مالکیت زن در می آورد یا پرداخت آن را به محض مطالبه زن بر عهده ( ذمه ) خود می پذیرد . هر چند در عمل مطالبه مهر در دوران ازدواج مرسوم نیست لیکن با توجه به اینکه در قوانین ما ، حقوق و تکالیف زن و
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

مهریه سراب است به سراب دل نبندید

مهریه

بخش حقوقی _یک زندگی پایدار و موفق درست همانند خانه‌ای که نیازمند پایه‌های محکم برای ایستادگی است نیاز به طراحی مناسب دارد. ، اگر چه یکی از سنت‌های رایج ازدواج در ایران تعیین مهریه است.سنتی که به حمایت از حقوق زنان برمی‌گردد و یکی از حقوق مالی است که متعلق به زن است اما ساختن زندگی  پایدار به سکه های نجومی آن نیست . مهریه های سنگین که امروز شکل یک مسابقه زشت را به خود گرفته و به شکل  رقابتی  و چشم و هم چشمی بالا رفته است نه تنها مایه خوشبختی و موفقیت در ازدواج نیست، بلکه بسا مای? جدایی و کینه و دشمنی نیز می شود.

شاید بگویید ازدواج بدون مهر که نمی شود .

یا شاید این سوال برای شما پیش آمده باشد که حتما باید سکه را به عنوان مهریه قرار داد ؟

اصلا مهریه حتما باید عندالمطالبه باشد یا ..................

در این مقاله به تمام سوالات شما به زبان ساده حقوقی پاسخ  داده می شود.

مهر و انواع آن

مهر یا صداق عبارت از مالی است که به سبب وقوع عقد نکاح، شوهر به مالکیت زن در می آورد یا پرداخت آن را به محض مطالبه زن بر عهده ( ذمه ) خود می پذیرد . هر چند در عمل مطالبه مهر در دوران ازدواج مرسوم نیست لیکن با توجه به اینکه در قوانین ما ، حقوق و تکالیف زن و شوهر یکسان نیست و طبق قانون اختیار طلاق در دست شوهر است وجود مهریه لازم بوده و به عنوان تضمین بقای ازدواج برای زن محسوب می شود .

برای تعیین مهر المثل باید وضعیت زن از حیث شرافت خانوادگی و سایر صفات از جمله وضعیت فردی و تحصیلات وی نسبت به کسانی که از نظر اجتماعی هم شان او هستند در نظر گرفته شود .

مشخصات مهر

1 – مهر باید ارزش مالی داشته و قابل تملک (مالکیت) باشد .

2 – مهر باید معلوم و معین باشد یعنی زن و مرد به آن آگاهی داشته باشند .

3 – زن و مرد باید با توافق یکدیگر مقدار مهر را تعیین کنند .

4 – اگر در عقد نکاح شرط شود که در صورت عدم پرداخت مهر در مدت معین نکاح باطل خواهد بود نکاح و مهر صحیح ولی شرط باطل است .

5 – به محض وقوع عقد زن مالک مهر می شود و می تواند هرگونه تصرفی که بخواهد در آن بنماید و در صورتی که در قباله ازدواج عبارت عندالمطالبه ( در مواردی که مهر پول یا طلاست) قید شود زن می تواند هرگاه که بخواهد آن را مطالبه نماید .

مهر المسمی

مهری است که در سند ازدواج ثبت شده است و مهر باید مالیت داشته باشد و معلوم و معین باشد و غیر عقلایی و غیر شرعی هم نباشد .

مهریه مهر المثل

در صورتیکه زن و شوهری ضمن عقد در میزان و نوع مهر به توافق نرسند و یا مهری معین کنند که فاقد اوصاف شرعی و قانونی باشد ، در صورت انحلال نکاح ، قانون مدنی زن را مستحق مهرالمثل می داند . برای تعیین مهر المثل باید وضعیت زن از حیث شرافت خانوادگی و سایر صفات از جمله وضعیت فردی و تحصیلات وی نسبت به کسانی که از نظر اجتماعی هم شان او هستند در نظر گرفته شود .

مهر المتعه

اگر مهر در عقد ذکر نشده باشد و شوهر پیش از تعیین مهر و قبل از نزدیکی ، بخواهد زن خود را طلاق دهد ، زن مستحق مهرالمتعه است برای تعیین مهر المتعه حال مرد از حیث غنا و فقر ملاحظه می شود .

مهریه عندالاستطاعه

در چاپ جدید دفترچه های نکاحیه، دو شرط به ترتیب با عناوین " مهریه به صورت عندالمطالبه می باشد " و "مهریه به صورت عندالاستطاعه می باشد " جهت امضاء یکی از این موارد به انتخاب زوجین درج  شده است. عندالمطالبه بودن مهر به این معنا است که از لحظه جاری شدن صیغه عقد ازدواج، هر زمان که زن مهریه خود را درخواست کند، شوهر باید مهر را به زن بپردازد اما در مورد عند الاستطاعه، استطاعت به معنی آن است که اگر زوج توان پرداخت مهریه را داشت آن را بپردازد، یعنی دریافت مهریه از سوی زوجه متوقف بر استطاعت زوج باشد تا اگر زوج توان پرداخت نداشت به زندان نیفتد.

مهریه به نرخ امروز

یکی از ویژگی های اخذ مهریه این است که مهریه باید به نرخ روز پرداخت گردد. یعنی زمانی که دادخواست مطالبه مهریه به دادگاه تقدیم می گردد ملاک مقدار مهریه می باشد که آن را به نسبت نرخ تورمی که همه ساله بانک مرکزی به قوه قضائیه اعلام می کند، محاسبه می کنند.

چنانچه مهریه وجه رایج باشد متناسب با تغییر شاخص قیمت سالانه زمان تادیه نسبت به سال اجرای عقد كه توسط بانك مركزی جمهوری اسلامی ایران تعیین می‌‌شود محاسبه و پرداخت خواهد شد.

تا قبل از تصویب دو تبصره الحاقی به ماده 1082 قانون مدنی، عده‌ای معتقد بودند اگر مهریه زنی صد هزار تومان است و چند سال بعد، زوجه مهریه خود را درخواست كند باید همان صد هزار تومان را دریافت كند و مرد در این خصوص به تعهد خود عمل كرده است، اما در سال 1376 مدافعان حقوق زنان در مجلس شورای اسلامی با الحاق دو تبصره به ماده 1082 قانون مدنی به موضع این ماده وسعت بخشیدند و درخصوص مهریه‌هایی كه وجه رایج هستند، مقرراتی را وضع كردند زیرا مهریه به‌عنوان پشتوانه‌ای برای زن پس از طلاق و یا فوت همسرانشان است كه اگر این مهریه وجه رایج باشد با گذشت زمان در اثر نوسانات اقتصادی و كاهش ارزش پول، دیگر آن ارزش روز اول را ندارد پس با تصویب این تبصره الحاقی، كاركرد آن به نحوی حفظ شد.

مهریه

سرانجام باوجود مخالفت جمع زیادی از نمایندگان، كلیات این طرح با 106 رای موافق و 79 رای مخالف و 17 رأی ممتنع به تصویب رسید. تبصره یك الحاقی به ماده 1082 بیان می‌كند: چنانچه مهریه وجه رایج باشد متناسب با تغییر شاخص قیمت سالانه زمان تادیه نسبت به سال اجرای عقد كه توسط بانك مركزی جمهوری اسلامی ایران تعیین می‌‌شود محاسبه و پرداخت خواهد شد.

فرمول محاسبه مهریه

قانونگذار در مورد محاسبه مهریه فرمولی را تعیین كرده است به این صورت كه متوسط شاخص بها در سال قبل، تقسیم بر متوسط شاخص بها در سال وقوع عقد، ضرب در مهریه مندرج در عقدنامه می‌شود و بدین ترتیب مهریه به نرخ روز بدست می آید. حال برای محاسبه مهریه به نرخ روز می توانید این شاخص ها را از بانک مرکزی یا دفاتر ازدواج و طلاق تهیه نموده و طبق فرمول فوق عمل کنید تا به سادگی مبلغ مهریه را به نرخ روز تقویم کنید. و تبصره دو الحاقی به ماده 1082 قانون مدنی بیان می‌كند دفاتر ازدواج موظفند رعایت شاخص قیمت‌ها را ضمن عقد نكاح شرط بكنند.

منبع:ندا سادات پاکنهاد/وکیل پایه یک دادگستری

تنظیم برای تبیان:سمیه حدادی

گروه جامعه وارتباطات