تبیان، دستیار زندگی
از حامد عسكری رباعی‌هایی شنیده‌ایم و بسیاری او را با ترانه معروفش شناخته‌اند. اما غزل، یگانه قالبی است كه باید حامد عسكری را با آن شناخت
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

خانمی که شما باشید

خانمی که شما باشید

نیازی به شناخت از نزدیك حامد عسكری نیست. پیش از آنكه دفتر آخری او را حتی دست بگیری، از همان پشت ویترین هم بوی صمیمیت كم‌مثال كلمات یك شاعر جنوبی از لابه‌لای صفحات كتاب برخواهد خاست و بر مشام جانت خواهد نشست.

به‌راستی صداقت و صمیمیت را باید مهم‌ترین مولفه اشعار حامد عسكری دانست. از حامد عسكری رباعی‌هایی شنیده‌ایم و بسیاری او را با ترانه معروفش شناخته‌اند. اما غزل، یگانه قالبی است كه باید حامد عسكری را با آن شناخت.

بسیاری بر این باورند كه غزل در سال‌های اخیر ساحت‌های عاطفی و اندیشگانی بسیاری را تجربه كرده است و این از افتخارات این قالب ظریف و با ظرفیت است. اما بسیاری همچنان اصلی‌ترین رسالت غزل را تغزل می‌دانند. گذشته از این اختلاف نظر یا سلیقه، همگان در بی‌رقیبی این شاعر غزل‌سرا در سواری بر مركب تغزل اتفاق نظر دارند.

بی‌شك تغزل اصلی‌ترین ویژگی دفتر «خانمی كه شما باشید» است و برای شناخت بهتر شعر عسكری باید به سراغ مضمونی رفت كه با آن یك عمر می‌توان سخن گفت.

تنها مضمونی كه پس از تغزل توانسته است كمی اندیشه و زبان این شاعر جنوبی را به خویش بازخواند، حادثه غم‌بار و تاثربرانگیز زلزله بم است

با نگاهی به دفتر اخیر عسكری، شاید بتوان گفت تنها مضمونی كه پس از تغزل توانسته است كمی اندیشه و زبان این شاعر جنوبی را به خویش بازخواند، حادثه غم‌بار و تاثربرانگیز زلزله بم است. حادثه‌ای كه پس‌لرزه‌های آن، گاه‌گاه و به‌صورت پراكنده نیز در اشعار عسكری رخ نموده است و بخشی از واژگان و تصاویر شعری او را به خویش خوانده است.

تا آنجا كه در غزل‌ تاثیرگذار و حزن‌انگیز «داغ داریم» می‌خوانیم:

داغ داریم نه داغی كه بر آن اخم كنیم     مرگ‌مان باد اگر شكوه‌ای از زخم كنیم

اما در این شعر نیز همچنان شاهد غلبه نگاه عاشقانه بر دیگر وجوه اندیشگانی شعر او هستیم و تاثیرگذارترین لحظات این مرثیه را نیز ابیاتی تشكیل می‌دهند كه راوی عاشقانه‌های شاعر جنوبی هستند.

نكته دیگری كه در اشعار عسكری به چشم می‌آید علاقه و البته چیره‌دستی او در استفاده از صنعت تضمین است. دوباره به شاهد قبلی توجه كنید. تصویر گذر از كوچه معشوق به نحوی در مشت شاعر درآمده است كه گویی از ابتدا برای مصرع اول همین شعر سروده شده است.

عسكری در صنعت تضمین هیچگاه اكتفا به اشعار قدما نكرده است و نمونه‌هایی از شعر معاصر نیز مورد توجه این شاعر جوان قرار گرفته است.

من و تو آن دو خطیم آری موازیان به ناچاری      كه من شبیه كویر لوت، كه تو شبیه دماوندی

مسئله دیگری كه تا حدودی در مثال‌های ذكرشده نیز پیداست، ارتباط سریع خواننده در مواجهه با شعر عسكری است. برای صمیمیت زبان شعر عسكری دلایل بسیاری را می‌توان برشمرد.

گذشته از سلامت زبانی و تسلط او بر نحو جملات، یكی از مهم‌ترین عوامل را شاید بتوان غنی‌سازی زبان شعر با نشانه‌های فرهنگی و سنتی جامعه ایرانی دانست. تهور و شهامت عسكری در به‌كارگیری برخی واژگان و تصاویر دور از دسترس و دست‌یافتنی كردن آنها به نحوی شگفت، خود نكته دیگری است كه نمونه آن را در همین مثال اخیر نیز می‌توان دید.

در سال‌های اخیر شاعران جوان بسیاری در طمع تصاویر و واژگان بعید و كم‌استعمال در سنت غزل‌پردازی، ذهن خویش را مسافر سرزمین‌های ناآشنای خیال كرده‌اند اما شاید از میان همه آنها زیاد نباشد تعداد كسانی كه همچون عسكری به ارتباط مخیل مشروطه‌طلبی و نظام پادشاهی (و نماد آن یعنی قاجار) و همچنین عاشقی و سیاست‌ورزی، پی برده است.


منبع: تهران امروز

گروه کتاب تبیان - محمد بیگدلی