تبیان، دستیار زندگی
این بینوایانی که در دنیا خدا را ندیدند و خود را برتر از دیگران می دیدند و ادعای بزرگی و خدایی می کردند ، و همه ی اسباب را منکر می شدند و فقط من من می کردند ،در قیامت خود را از رحمت خدا دور خواهند دید و خود را شایسته ی ربنا گفتنی که در دنیا می توانستند آن
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

توبه کنیم اما نه توبه ای همچون فرعون!

توبه

در شبی که موسی به لشکر دستور حرکت داد ، لشکر فرعون از تصمیم آنان با خبر شد و به تعقیب او پرداختند. با رسیدن  لشکر موسی به دریا ، سپاه فرعون نیز خود را به آنان رساند و با غضب و غیض خاصی خود را به آنان نزدیک کرد .

درا ین لحظه بود که ترس و وحشت فراوانی سرتاپای وجود سپاه موسی را فرا گرفت و رو به موسی کردند  و گفتند : دیگر کار ما تمام است  و ما به هلاکت خواهیم رسید .1

قوت قلب و تکیه ی محکم موسی (ع)

موسی بنده ی خاص خداوند ، با قوّت قلب و شهامت تمام به لشکر خود نهیب زد  و گفت : " ماهرگز به هلاکت نمی رسیم و کارمان نیز تمام نشده ، همراه و کمک کار من خداوند است و اکنون من را هدایت می کند . "2

در این لحظه از جانب حق به موسی گفته شد ؛ " با عصایت به دریا بزن ، دریا شکافته شد و امواج آب روی هم انباشته شد و دیواری بلند همچون کوه بالا رفت و جاده ای برای لشکر موسی باز شد و آنان از این راه خود را به ساحل رساندند . وقتی کل لشکر موسی از دریا عبور کردند ، لشکر فرعون وارد جاده شدند ، اما  در این هنگام بود که همان ماجرای مشهور اتفاق افتاد و دیوارهای آبی روی هم خوابیدند و دریا به جوش و خروش افتاد و فرعون و لشکریانش را همچون لقمه ای بلعید .3

سراناج فرعون سراسر تکبر چه شد ؟

خدا می فرماید : " همین که فرعون در میان امواج آب در حال غرق شدن شد ،

( توحید فطرتش به زبان آمد ) و گفت  : ایمان آوردنم که الهی و معبودی نیست جز همان کسی که  بنی اسراییل به او ایمان آوردند و من از تسلیم شدگانم . "4

در اینجا به تعبیر قرآن فرعون ، در این لحظه حقیقتاً ایمان آورد اما ایمان و  اضطراری که به هنگام مواجهه با سیمای مرگ باشد ، هیچ سود و نفعی ندارد .

ماهی تا در آب است ، ارزش آن را نمی داند واگر به او بگویند تو با وجودآب زنده هستی ، و اگر تورا از آب بگیرند مرده ای بیش نیستی ، این حرف را نمی فهمد و گاهی ممکن است به گوینده اش بخندد اما آن لحظه ای که از آب بر روی خاک داغ و سوزان بیافتد و دست و پا بزند ، آن وقت است که به ارزش آب پی می برد وآن را می شناسد ، اما دیگر آن شناخت به حالش نفعی ندارد .

دیدن نعمات و به خود نیامدن!

فرعونی که یک عمر ( در برخی نقل ها 400 سال حکومت کرد ) به وجود خدا زنده بود ، از هوای او تنفس می کرد ، از نعمات او بهره می برد اما همیشه خود را همه کاره ی عالم می دانست ، یک لحظه به خود نیامد  اما همین که هوا را از او گرفتند و چند قطره آب در گلویش ریختند  ، آنجا بود که فهمید قدرت دیگری در کار است  واو هیچ کاره ی عالم است .

این خداشناسی  وایمان او به حالش نفعی ندارد . توبه تا وقتی مقبول خواهد بود که آدمی مرگ را بالعیان ندیده باشد ، قرآن می فرماید : " پذیرفته نمی شود توبه ی کسانی که مرتکب گناهان می شوند تا وقتی مرگ به سراغشان آمد ، می گوید الان توبه کردم . "5

آری فرعون با داشتن تکبر به تعبیری عمر 400ساله ی خود را نابود کرد و ه تنها تا دنیا هست مورد لعن زمینیان قرار می گیرد بلکه در آخرت نیز به سرنوشت متکبرین " عذاب جهنم" دچار خواهد بود .6

نهج‌البلاغه با اصرار زیادی تذکر می‌دهد که توبه فقط در این دنیا امکان‌پذیر است و الا همه در آخرت با دیدن حقایق توبه می‌کنند اما توبه آخرت سودی نمی‌بخشد . با مرگ در توبه بسته می‌شود کسی هم نمی‌تواند به جای میت گناهکار توبه کند .

امام صادق علیه السلام فرمود : «إِنَّ فِی جَهَنَّمَ لَوَادِیاً لِلْمُتَکَبِّرِینَ یُقَالُ لَهُ سَقَرُ شَکَا إِلَى اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ شِدَّةَ حَرِّه ؛ به راستى در جهنم سرزمینى است براى متکبران به نام سقر که از شدت حرارتش به خدا شکایت مى کند

" ویرهقهم الاجل و یسد عنهم باب التوبه ؛ مرگ آنها را در کام خود می‌کشد و درهای توبه بسته می‌شود."

توبه

تا مهلت باقیست باید از انرژی این موجود آسمانی کمک گرفت و او را به صحرای قیامت دعوت نمود که هیچ کمک کننده‌ای در قیامت بهتر از توبه نخواهد بود:

" لا شفیع انجح من التوبه ؛ هیچ شفاعت کننده‌ای کارسازترازتوبه نیست."7

در منابع دینى و آثار علما به عنوان «ام الفساد» و «اساس الکفر» خوانده شده است . چرا که با داشتن کفر آدمی به خاط داشتن تکبر و از بین نرفتن به قول خودش ، غرورش به هر گناه دیگری ممکن است گرفتار شود .

پیامبر اکرم صلى الله علیه و آله در تعریف تکبر فرمود: « ...وَ لَکِنَّ الْکِبْرَ أَنْ تَتْرُکَ الْحَقَّ وَ تَتَجَاوَزَهُ إِلَى غَیْرِهِ وَ تَنْظُرَ إِلَى النَّاسِ وَ لَا تَرَى أَنَّ أَحَداً عِرْضُهُ کَعِرْضِکَ وَ لَا دَمُهُ کَدَمِکَ؛ ... ولکن تکبر آن است که حق را رها کنى و از حق به غیرش تجاوز نمایى [به این صورت که] به مردم نگاه کنى، ولى آبروى هیچ کسى را مانند آبروى خود [مهم] ندانى و خون او را مانند خون خود [داراى ارزش] ندانى [و همه چیز خود را برتر بدانى .»8

معرفی مبتلایان به آتش جهنّم

در قرآن کریم خداوند کسانی را که یک عمر در دنیا به خدا زنده و از نعمات او برخوردارند اما او را نشناختند و در طلب شناخت او نیز تلاشی نکرده اند ، همین که به طعمه ی آتش جهنم می روند آنجا خدا شناس می شوند و فریاد یا خدا می کنند اما این صدا کردن دیگر سودی ندارد و جواب مأیوس کننده خواهند شنید .

خداوند کسانی را که در جهنم از بهشتیان طلب فوز می کنند اما جواب یأس می شنوند و مرتب در آه و فغان هستند را به ما معرفی می کند که هرچه بیشتر از آنان دوری گزینیم و خود را از آنان دور کنیم .می فرماید : " آنان کسانی هستند که دین و آیین خود را وسیله ی سرگرمی و بازیچه قرار دادند و زندگی دنیا فریبشان داده است . " 9

اینان در دنیا برای رسیدن به خواسته ها و تمایلات دنیوی و مادی خود ، دین را پوششی برای رسیدن به آنها قرار داده ودر لوای دین واسلام ، خود را مسلمان معرفی کرده تا به امیال خود برسند .

طلب مرگ در آتش جهنم

این بینوایانی که در دنیا خدا را ندیدند و خود را برتر از دیگران می دیدند و ادعای بزرگی و خدایی می کردند ، و همه ی اسباب را منکر می شدند و فقط من من می کردند ،در قیامت خود را از رحمت خدا دور خواهند دید و خود را شایسته ی ربنا گفتنی که در دنیا می توانستند آن را بی هزینه و به راحتی بر زبان جاری کنند ، نمی دانند و از این محروم هستند و" آرزوی مرگ نیز می کنند . اما در جواب به درخواست مرگ از خدا ، با کمال بی توجهی و بی اعتنایی به آنها گفته می شود : شما هیچ نجاتی ندارید و در اینجا ماندنی خواهید بود ."

امروز از مرگ می ترسیم ، اما روزی خواهد آمد که از شدت ترس و  هول وحشت خود آرزوی مرگ برای خود می کنیم .

امروز آزادانه وراحت وبدون هیچ تکلفی می توانیم ربنا بگوییم اما روزی خواهد رسید که این نعمت را از خودمان می گیریم و حتی خود را شایسته ی جاری کردن این کلمات نمی دانیم .

پیامبر گرامی اسلام فرمود: " روز قیامت ، متکبران به صورت مورچه های آدم نما محشور می شوند ، به گونه ای که مردم ، آنها را لگد می کنند و هر چیز کوچکی از روی آنها رد می شود

پیامد تکبر ورزیدن

بدترین پیامد تکبر آن است که اگر متکبّر بر نگردد و توبه نکند ، سرانجام جهنمى خواهد شد. قرآن کریم مى فرماید: «قِیلَ ادْخُلُوا أَبْوابَ جَهَنَّمَ خالِدِینَ فِیها فَبِئْسَ مَثْوَى الْمُتَکَبِّرِین ؛ به آنان گفته مى شود: از درهاى جهنم وارد شوید و جاودانه در آن بمانید! چه بد جایگاهى است جایگاه متکبران !»10

امام صادق علیه السلام فرمود : «إِنَّ فِی جَهَنَّمَ لَوَادِیاً لِلْمُتَکَبِّرِینَ یُقَالُ لَهُ سَقَرُ شَکَا إِلَى اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ شِدَّةَ حَرِّه ؛ به راستى در جهنم سرزمینى است براى متکبران به نام سقر که از شدت حرارتش به خدا شکایت مى کند .»11

کبر و خودبزرگ بینی ، انسان را به ورطه کفر نیز می کشاند . در تأیید این مطلب ، حکایت است که شخصی از حضرت امام صادق علیه السلام پرسید : نخستین مرحله کفر و انکار حق چیست ؟ حضرت فرمود : « کبر و غرور، نخستین پایه کفر و انکار مقدسات است .»

نکته دیگر آن که در آموزه های دینی ، حقیقت انسان متکبر با مورچه برابر دانسته شده است ، چنانچه پیامبر گرامی اسلام فرمود: " روز قیامت ، متکبران به صورت مورچه های آدم نما محشور می شوند ، به گونه ای که مردم ، آنها را لگد می کنند و هر چیز کوچکی از روی آنها رد می شود."

پس چه خوب است که اکنون که تا حدی اختیار در دست داریم و عزراییل عزیز هنوز به سراغمان نیامده ، خدای را با زبان عاشقانه صدایش بزنیم و توبه ی حقیقی بکنیم و دنیا را به حقیقت واقعی مزرعه ای برای آخرت بدانیم و تلاش کنیم که در آخرت مشمول مأیوس شدگان و طرد شدگان از رحمت خداوند واقع نشویم .

زهرا اجلال – گروه دین واندیشه تبیان


1- شعراء / 61

2- همان / 62

3- همان / 63

4- یونس / 91

5- نساء /18

6- نحل : 29 / زمر: 60 و72 / غافر: 76

7- نهج البلاغه / حکمت 371

8- بحار الانوار / ج10 / ص 225

9- انعام / 70

10- زمر / 60

11- بحار الانوار / ج 20 /ص115

مشاوره
مشاوره
در رابطه با این محتوا تجربیات خود را در پرسان به اشتراک بگذارید.