مختارنامه در برابر جومونگ و گلادیاتور

جمعه شب با پخش نخستین قسمت از مجموعه تاریخی «مختارنامه»، به کارگردانی سید داوود میرباقری، انتظاری 10 ساله به پایان می‌رسد تا حاصل کار یک گروه حرفه‌ای با پشتوانه‌ای در دو مجموعه دیدنی «امام علی(ع)» و «معصومیت از دست رفته» پیش چشم مخاطبان سیما قرار بگیرد.

در مسیر مختار

ابوعبید بن ثقفى، سیاستمداری با درایت، جنگاوری ورزیده و علوی تباری متعصب است. او در زمان حرکت امام حسین(ع) به سمت کوفه، به جرم همکاری با مسلم بن عقیل و پناه دادن او در منزل خویش، توسط عبیدالله ابن زیاد زندانی می شود و در روز عاشورا به دلیل زندانی بودن نمی‌تواند امام حسین(ع) و یاران او را همراهی کند اما پس از آزادی با متحد کردن شیعیان، علیه حکومت یزید قیام می‌کند و با شعار یالثارات الحسین به خونخواهی امام حسین (ع) و شهدای کربلا، از قاتلان آنها انتقام می‌گیرد و آنها را از دم تیغ می‌گذراند و در کوفه یک حکومت شیعی انقلابی تشکیل می‌دهد.

حسن میرباقری و محمد بیرانوند از مجموعه «معصومیت از دست رفته» با هم همکار شدند. نتیجه آن مجموعه به قدری موفقیت‌آمیز بود که آن دو را بر این داشت که برای نوشتن مجموعه چهل قسمتی «مختارنامه» نیز با هم انجام دهند. داود میرباقری که این ترکیب دونفره نویسندگان را به خوبی می‌شناخت با ایشان همراهی کرد، گفت‌وگوی «خبر» با فیلم‌نامه‌نویسان «مختارنامه» شاید پاسخ بسیاری از سوالات مخاطبان بود.

پیامی برای عاشوراییان

حسن میرباقری، نویسنده و بازیگر سریال «مختارنامه» گفت: به گمانم آن کس می‌گفت «رسانه همان پیام است» خوب می‌دانست در عصر کثرت رسانه، هرکس از هر گوشه می تواند بانگی برآورد و پیامی ابلاغ کند، ولو پوچ و بی ارزش چرا که عصر، عصر کثرت صداهاست ولو این میانه پیامی به حق هم شنیده شود، «مختارنامه» قرار بود پیام به حق عاشورائیان باشد.

وی توضیح داد: تلاش کردیم، مختارنامه یک رسانه باشد و دست کم در ساختار زیبا باشد و نماد «که عشق آسان نمود اول...»

محمد بیرانوند، دیگر نویسنده سریال تاریخی مذهبی «مختارنامه» نیز اضافه کرد: قرار بود با حماسه شیعی- ایرانی به جنگ جومونگ و گلادیاتور برویم، ناخودآگاه یاد هشت سال جنگ تحمیلی با دستان خالی در برابر همه تکنولوژی غرب می‌افتم. بیایید از دم دست ترین و ساده‌ترین آنها شروع کنیم: سیاهی لشگر هالیوود حرفه‌ای این کار است. سیاهی لشگر مختار اما کارگری است که... او نه سکوت در صحنه را می‌داند، نه به ارزش کاری که می‌کند واقف است. باید چند سال او را نشاند و فلسفه هنر و تاثیر آنرا برایش مرور کرد.

بیرانوند با بیان اینکه میرباقری به کاری که می‌کند، ایمان دارد و همین کار را پیش می‌برد، ادامه داد: حالا دراین میانه، کارگردانی ایستاده که در چل چلی زندگی باید با عشق و شعوری که دارد، 10 سال از بهترین سال‌های زندگی‌اش هم با مختار آواره کوه و دشت و بیابان شود.

کتاب نمایش ایرانی

وی اظهار کرد: داوود میرباقری به گواه سریال امام علی(ع) و رعنا، فیلم سینمایی آدم برفی و مسافر ری و نمایش‌هایی مثل دندون طلا و عشق‌آباد، هم فهم درام شرقی را دارد و هم این که از نظر تکنیکی و فنی بر ابزار کار تسلط بسیار چشمگیری دارد. او هنرمند نمایش ایرانی است، تعزیه را می‌شناسد، نقالی و فرهنگ قهوه خانه را خوب می‌فهمد، دغدغه مذهبی داشته و دارد و از تاریخ مذهبی خود هم شناخت نسبی خوبی دارد.

بیراوند با بیان اینکه این مجموعه عرصه تقابل ازلی و ابدی خیر و شر است، اضافه کرد: «مختارنامه» کتاب نمایش ایرانی است؛ کتابی سرشار از منویات انسانی در برابر حماسه‌ای الهی به بهانه قیام امام حسین(ع) که لحظاتی از حرص و طمع و حسد و بخل امثال خولی و حرمله را در برابر آزادگی و وارستگی جبهه اولیا به تصویر می‌کشد.

حسن میرباقری، به گفته‌های بیرانوند افزود: مختارنامه بناست با تکیه بر حافظه تاریخی سمعی و بصری این قوم، آن چیزهایی را که دوست دارند، پیش روی آنها بگذارد. وی تاکید کرد: باور کنیم که در دعوای یزیدی و حسینی، عرفانی نهفته که اسب جومونگ به گرد پای آن نمی‌رسد.

عبور از گلادیاتور

بیرانوند درباره قرار و مدارهایی که منجر به نوشتن و بعد ساختن «مختارنامه» شد، اظهار کرد: قرار بود پنجه در پنجه جومونگ و گلادیاتور بزنیم... بودجه سریال بیست میلیارد تومان است و آشیل که داستان عاشقانه‌ای است، بالغ بر 200 میلیون دلار هزینه برداشته است، توجه کنید آشیل فیلمی 120دقیقه‌ای است؛ حال آن که مختارنامه چهل قسمت پنجاه دقیقه‌ای !

وی اضافه کرد: تنها دستمزد بازیگر اصلی آن فیلم هالیوودی (براد پیت) برای دو ماه حضور در آشیل، برابر با 10 سال هزینه برای عوامل مختارنامه است. و این یعنی مظلومیت شیعه در آیینه تلویزیون و رسانه.

حسن میرباقری در تکمیل اظهارات بیرانوند، بیان کرد: دوستی می‌گفت پرداختن به تاریخ چه دردی از امروز ما را درمان می‌کند؟ به نظر من پاسخ ساده است اولا تاریخ ما، فرهنگ ماست؛ و فرهنگ ما مبتنی بر همان اعتقادات شیعی - ایرانی است. ثانیا هر روز ما عاشورا و هر روز ما کربلاست؛ ثالثا حماسه مختار بر خلاف «آشیل» حماسه‌ای عارفانه است. وی اضافه کرد: شما وقتی در ساحت عقیده موضوعی را برای مخاطب تبیین می‌کنید، او با نگاه عقیدتی‌اش می‌تواند با مسایل ساده یومیه روبرو شود و تاریخ پنجره‌ای برای تنفس در زمان حال است، درس‌هایی از گذشته برای امروز و آینده.

بیرانوند نیز درادامه، با طرح این پرسش که «آیا رابطه‌ای بین فرهنگ علوی و ایرانی وجود دارد؟» گفت: حتما و صددرصد چرا که اسلام در هر سرزمینی شکل آن فرهنگ را گرفته است، در عربستان سلاطین حاکمند، در امارات شیخ نشین‌ها و در بوسنی و هرزگوین نیز شکل فرهنگ اروپایی دارد. فرهنگ علوی همان فرهنگ اسلامی ایرانیست. بروید از اهورامزدا - اهریمن بگیرید تا تلاش های مانی و مزدک برای عدالت عام، تا آنکه به تاریخ اسلام و به خصوص حماسه عاشورا و مجاهدت بی‌نظیر امام حسین (ع) در کربلا می‌رسیم. چرا در ایران قیام آن امام (ع) که برای احیای دین جدش و برقراری عدالت بوده، با این همه عظمت و شکوه گرامی داشته می‌شود؟

حسن میرباقری نیز در پایان گفت: حماسه ایرانی حماسه تغزلی است. قیام دل است، به لالایی مادران نگاه کنید، می‌خواهند نوزادشان بزرگ که شد شمشیر بردارد و بجنگد. مختار به پاس‌داشت قیام اوست اما فکر کردن به ابعاد حماسه کار امروز منتقدان است و البته سرشار از غرور یک ملت که سال‌هاست، روح حماسی یک روز ماندگار را در جان خود زنده‌نگه داشته‌اند.

بیرانوند نیز به عنوان سخن پایانی گفت: ساخت سریالی که از نظر ساختار احساس غرور را به مخاطب ایرانی بدهد، احیای روح حماسه ملی است، «مختارنامه» اگر یک گام هم در آن جهت برداشته باشد قابل توجه و احترام است و این جزء آرزوهای ما در راه ساخت این مجموعه بوده است.  وی اضافه کرد: امروز در عصر ساختارگرایی و رسانه، در سینمای ما و در عرصه اندیشه، کارگردانان متعددی جهانی شده‌اند، اما اندیشه باید با ساختار کنونی و نوین بیان شود و در این مسیر، «مختارنامه» یک گام است، یک گام برای آغاز این جهانی‌شدن اندیشه ایرانی - اسلامی.

اعداد در مختارنامه

پیش تولید سریال مختارنامه سال 81 آغاز و فروردین ماه سال 1383 فیلمبرداری شروع شد. در مدت دو سالی که صرف پیش تولید این مجموعه شد، دکورهای آن در مناطق مختلف ساخته می شد.

نگارش سریال مختارنامه به قلم حسن میرباقری و محمد بیرانوند و بازنویسی داوود میرباقری، از سال 80 آغاز شد و از سال 81 و 82 در مرحله پیش تولید بود و در تاریخ 23فروردین 83 فیلمبرداری از شهر کاشان آغاز شد.

بخش‌هایی از دکور «مختارنامه» که وقایع و ماجراهای آن در 122 لوکیشن داخلی و خارجی اتفاق افتاده، در زمینی به مساحت 30 هکتار ساخته شد و شامل اجزای مختلف شهرهای کوفه و مکه و ساختمان کعبه بود. در «مختارنامه» 110 بازیگر اصلی و 400 بازیگر فرعی بازی می‌کنند. این سریال دارای 700 سکانس است که 100 سکانس آن مربوط به 5 جنگ بزرگ این فیلم هستند. قرار است سریال روزهای جمعه ساعت 22 به روی آنتن برود و تکرار آن نیز روزهای دوشنبه ساعت 19:30 پخش خواهد شد. همچنین گفته می‌شود، هزینه تمام شده برای این سریال بالغ بر 20 میلیارد تومان است که تلویزیون تا کنون بیش از دوبرابر این اعتبار را از محل دریافت آگهی‌های بازرگانی قبل و میان برنامه برای این مجموعه کسب کرده است.

گروه سینما و تلویزیون تبیان