بیکاری های مفسده برانگیز

یکی از دغدغه ها و مسائل مهم جوانان مسئله اشتغال و خودکفائی و استقلال اقتصادی است. نیروی جوان و جوانی اقتضا می کند تا در اولین فرصت ها پس از فراغت از تحصیل و یا همزمان با آن در زمینه ای کاری خود را مشغول کند . متاسفانه بسیاری از جوانان تصور می کنند که جوانی کردن یعنی آزاد بودن از هر گونه قید و بند و محدودیت و زحمت.

در حالی که جوانانی مورد ستایش قرار می گیرند که از قوه و بنیه بدنی خود کمال استفاده را داشته باشند و زمان را به بطالت نگذرانند .

خداوند می فرماید:«و لقد مکّنّاکم فی الارض و جعلنا لکم فیها معایش قلیلاً ما تشکرون»(1)

ما شما را از امکانات زمین برخوردار ساختیم و وسیله ی معیشت شما را در آن قرار دادیم و شما بسیار کم سپاسگزارید.

اشتغال به کار و قبول مسئولیت، لازمه ی زندگی بشری است و از مهم ترین مسائل جوانان است. در مقابل آن، شانه از زیربار کار خالی کردن و سربار جامعه شدن از نظر اسلام، محکوم و مردود است. رسول اکرم صلی الله علیه وآله می فرماید:کسی که سربار جامعه باشد ملعون است.(2)

رسول اکرم صلی الله علیه وآله در ایام خردسالی که نزد مادر رضاعی خود، حلیمه ی سعدیه بود، روزی به او گفت: مادر، برادرهای من روزها کجا می روند که مرا تنها می گذارند؟ حلیمه پاسخ داد: آنان می روند شترها را بچرانند، چون اگر شترها سیر نشوند، ما نمی توانیم از شیر آنها استفاده کنیم. این کودک خردسال پس از مکثی گفت: مادر در حق من انصاف روا نداشتی! پرسید: چرا عزیزم؟ گفت این درست نیست که من زیر سایه باشم و برادرهای من در زیر آفتاب دنبال شترها و آن گاه من (بدون زحمت) از دست رنج آنها استفاده نمایم!

در احادیث، بیکاری به شدت مذمت شده و از شغل و حرفه داشتن و زحمت روزی کشیدن تمجید شده است.

رسول اکرم صلی الله علیه وآله می فرماید:«انّ الله یبعض العبد الصّحیح الفارغ»(3) خداوند دشمن بنده ای است که بدنش سالم است و کاری ندارد.

رسول اکرم صلی الله علیه وآله وقتی کسی را می دید و از او و جوانی و سلامت جسم او خوشش می آمد، می فرمود: «هل له حرفةٌ؟ فان قالوا: لا قال: سَقَطَ من عینی»؛ آیا این مرد دارای شغل و هنر و حرفه ای است؟ اگر می گفتند نه، می فرمود: از چشم من افتاد.

نیز آن حضرت دو نعمت را ذکر می کند  که بسیاری از مردم از آن خوب استفاده نمی کنند و مغبون می شوند: صحت بدن و فراغ بال. شاید بتوان این دو نعمت را آسایش روان و جسم تعبیر نمود که بسیاری از افراد بویژه در سنین جوانی که از این دو نعمت برخوردارند قدر آن را نداشته و استفاده لازم را نمی کنند .

امام علی علیه السلام بیکاری را مفسده انگیز می داند(4) ، چرا که در زمان بیکاری ذهن و تخیلات افراد به ناکجاآبادی می رود که نتیجه اش نامعلوم است . بسیاری  از بیماری های روحی و افکار پریشان در افرادی به وجود می آید که برنامه مشخصی در زندگی روزانه خود ندارند و صبح را با بی هدفی شب می کنند.

پاورقی ها:

1- سوره ی اعراف، آیه ی 10.

2- تحف العقول، ص 37.

3- میزان الحکمه باب فرغ.

4- ارشاد مفید، ج 1، ص 289.