جراحت، سریالی نامناسب برای  ماه مبارك رمضان

بسیاری از منتقدان سینما و تلویزیون و مخاطبان رسانه ملی بر این اعتقاد هستند كه سریال 'جراحت' كه در شب های ماه مبارك رمضان از شبكه سه به روی آنتن می‌رود، سنخیتی با این ماه پر از رحمت و بركت ندارد.

مجموعه تلویزیونی 'جراحت' به تهیه كنندگی محمدرضا شفیعی، كارگردانی محمدمهدی عسگرپور و نویسندگی سعید نعمت الله سریال مناسبتی شبكه سه سیما در ماه مبارك رمضان است كه هر شب ساعت 20 و 30 دقیقه به روی آنتن می رود.

در این مجموعه بازیگرانی چون امین تارخ، ثریا قاسمی، علی عمرانی، آتنه فقیه نصیری، مهوش صبركن، محمد عمرانی و رامین راستاد به ایفای نقش پرداختند.

محور اصلی داستان مجموعه 'جراحت'، اكرم و امیرحافظ دختر عمو و پسر عمویی هستند كه چهار سال از محرم شدن آنها می گذرد و بالاخره والدین شان تصمیم گرفتند كه مراسم عروسی را برگزار كرده و آنها را به خانه خود بفرستند. پس از انجام آزمایش خون، مشخص می شود كه اكرم باردار است و نتایج آزمایش هم نشان می دهد كه این دو مشكل ژنتیك دارند و نباید بچه دار شوند.

این موضوع مشكلات و درگیری های كلامی میان فرزندان با خانواده و بالعكس را به وجود می آورد البته داستانك های فرعی به موازات داستان اصلی اتفاق می افتد و سریال را به پیش می برد.

عواملی كه در ساخت این مجموعه همكاری داشتند از نویسنده، كارگردان، تهیه كننده و بازیگران گرفته تا آهنگساز و تدوین و سایر عوامل حرفه ای بوده و مجموعه ای جذاب از كار درآمده و انگیزه لازم برای دنبال كردن ادامه داستان را برای مخاطب ایجاد كرده است. ضمن اینكه تاكنون 'جراحت' توانسته از میان سریال های ماه رمضانی بیشترین مخاطبان را به خود اختصاص دهد.

اما نكته ای كه نباید فراموش كرد این است كه 'جراحت' سریالی مناسب برای پخش در ماه مبارك رمضان نیست. چرا كه مردم در این ماه با پر از بركت و رحمت نیاز به آرامش برای انجام عبادات دارند و نشان دادن تصاویری چون خشونت، درگیری های كلامی و فیزیكی، خودكشی، قتل، عدم رعایت حرمت بزرگتر توسط كوچكترها، مرگ و همچنین عدم برخورداری بزرگتر خانواده (مادربزرگ) از جایگاه واقعی خود، مناسب نیست.

همچنین به گفته پیامبر اسلام (ص) در این ماه درهای آسمان و بهشت گشوده و درهای جهنم بسته می شود و عبادت در یكی از شب های آن (شب قدر) بهتر از عبادت هزار ماه است. پس به نظر می رسد سریال های ماه مبارك رمضان باید به گونه ای باشد كه فضای معنوی و روحانی را برای هر چه نزدیك تر شدن مخاطبان به درگاه خداوند فراهم آورند.

كارشناسان و منتقدان سینما و تلویزیون نیز بر این باورند كه این سریال با تمام نقاط قوت خود باید در زمانی دیگر به جز ماه رمضان از تلویزیون پخش شود.

** جراحت پیامی برای ماه مبارك رمضان بینندگان ندارد

'علیرضا سربخش' منتقد سینما و تلویزیون در مورد صحنه های خشونت، داد و فریاد، درگیری و نزاع زوج جوان مجموعه 'جراحت'، به خبرنگار فرهنگی ایرنا، گفت: خانواده هایی كه در این سریال به تصویر كشیده شده است با خانواده از منظر اسلام كاملا در تعارض است.

وی با اشاره به موضوع طلاق تازه عروس و داماد افزود: این گره ها خیلی محكم نیست و به راحتی قابل حل است و آنقدر این گره ها را كش می دهند كه این درگیری های طولانی جلوه می كند. در حالی كه از همان ابتدا به جای پیش كشیدن مساله طلاق، می توانستند تدابیر دیگری را بیاندیشند. ضمن اینكه مادر امیرحافظ با بازی آتنه فقیه نصیری گذشته را فراموش كرده و صرفا به خاطر این مساله این همه درگیری در خانواده ایجاد می كند.

این منتقد با اعلام اینكه سریال 'جراحت' پیامی برای ماه مبارك رمضان بینندگان ندارد، ادامه داد: هدف از پخش سریال های رمضانی این است كه فضای روحانی و معنوی این ماه مبارك را برای مردم بیشتر كنند. این در حالی است كه غیر از خشونت و ناامیدی چیز دیگری برای مردم ندارد.

به گفته سربخش، وقتی بیننده خسته از سر كار به منزل برمی گردد، دوست دارد بعد از افطار سریالی تماشا كند كه به او آرامش و امید داده و ساعات خوشی را هدیه كند.

وی همچنین با اشاره به اینكه این سریال محتوای نازلی را به مخاطب ارائه می دهند، خاطر نشان كرد: بزرگترها در این سریال از جایگاه مشخصی برخوردار نیستند و نقش پادرمیانی كه افراد مسن تر و ریش سفیدها می توانند داشته باشند، در این سریال نمی بینیم. بنابراین با توجه به هزینه های سنگینی كه صدا و سیما برای ساخت این سریال متحمل شده، باید ضمن سنخیت با این ماه، از محتوای بالایی برخوردار باشد.

** صدا و سیما به ژانر وحشت روی آورده است

حجت الاسلام 'علی جعفری' استاد دانشگاه امام صادق (ع) نیز با اشاره به اینكه سریال های ماه مبارك رمضان به جای اینكه آرامش بخش، لطیف و معنوی باشند، خشونت و برخوردهای كلامی و فیزیكی میان اعضای خانواده را به مخاطب ارائه می دهند، به خبرنگار فرهنگی ایرنا گفت: مدتی است صدا و سیما به ژانر وحشت روی آورده است.

وی با بیان اینكه اگر صدا و سیما به این رویه ادامه دهد خود به یكی از آسیب های اجتماعی بدل می شود، افزود: مدیران صدا و سیما در انتخاب موضوع و تولید سریال ها باید بیشتر از این دقت كنند چرا كه در غیر اینصورت نه تنها قادر به كنترل آسیب های اجتماعی نیستند بلكه خود به یك آسیب تبدیل می شوند.

این استاد دانشگاه در ادامه یادآور شد: سیاست گذاران رسانه ملی متوجه نیستند كه حداقل این سریال با شرایط و فضای ماه مبارك رمضان تجانسی ندارد. كارنامه سازمان در ماه مبارك رمضان سالهای قبل كارنامه بدی نبوده، اما وضعیت امسال به گونه ای است كه نمره خوبی به آن تعلق نمی گیرد.

جعفری خاطر نشان كرد: مردم در ماه رمضان با شیرینی افطار می كنند و مجموعه 'جراحت' افطار مردم را تلخ می كند. این مجموعه به لحاظ فنی سریال خوبی است اما مناسب پخش در این ماه مبارك نیست.

** جراحت در انتقال پیام خود موفق نبوده است

'احمد قیومی' رییس اداره آموزش و پرورش منطقه 9 تهران در گفت و گو با خبرنگار فرهنگی ایرنا گفت: مجموعه 'جراحت' در انتقال پیام خود كه همان خطرناك بودن محرمیت میان دختران و پسران جوان است، موفق نیست.

وی با اشاره به اینكه هم اكنون بسیاری از دختران و پسران جوان بدون عقد رسمی، چندین سال با هم ارتباط دارند، افزود: این امر موجب بروز مشكلاتی می شود و فكر می كنم كه پیام این مجموعه هم نشان دادن آن مشكلات است اما در نحوه انتقال پیام خود به گونه ای عمل كرده كه آن را تحت الشعاع قرار داده است.

رییس اداره آموزش و پرورش منطقه 9 تهران در ادامه اظهار داشت: مسائلی چون از بین رفتن حریم ها، مشكلات خانوادگی، خشونت، قتل و برخوردهای كلامی و فیزیكی كه در این سریال وجود دارد موجب شده كه هیچ موفقیتی در انتقال پیام خود نداشته باشد.

قیومی با بیان اینكه این سریال مناسب پخش در ماه مبارك رمضان نیست، یادآور شد: معمولا در میان فرزندان خانواده های مذهبی این جور مسائل در این سطح (بارداری دختر) وجود ندارد بنابراین ضرورتی نداشت كه این آقا پسر و دختر خانم، ظاهری كاملا موجه و اسلامی داشته باشند.

وی خاطر نشان كرد: این اشكال متعلق به خانواده هایی است كه تیپ ظاهری و آموزه های خانوادگی شان با خانواده های متدین و اسلامی كاملا متفاوت است و چیزی كه این فیلم نشان داده یك استثنا است و چرا این به تصویر كشیده شده و هدف گذاری چه بوده، مشخص نیست.

رییس اداره آموزش و پرورش منطقه 9 تهران اضافه كرد: اگر روابط میان دختر و پسر به درستی ترسیم می شد می توانست یك هشداری به جوانان باشد اما هم اكنون این مجموعه از مسیر اصلی خود خارج شده و 100 پیام منفی دیگر را هم منتقل می دهد كه در مجموع برآیند خوبی نیست.

قیومی به سریال 'صاحبدلان' اشاره كرد و گفت: سریال 'صاحبدلان' كه ماه مبارك رمضان سال های پیش پخش شد و بحث قرائت قرآن را مطرح می كرد، مردم را به فضای معنوی و انس با قرآن و دوری از زشتی ها می آورد. در حالی كه سریال 'جراحت' سریال مناسبتی ماه پرخیر و بركت رمضان نیست.

** ماه رمضان بهترین فرصت برای آموزش آموزه های دینی است

'امیدعلی مسعودی' عضو هیات علمی دانشگاه سوره و علامه طباطبایی نیز به خبرنگار فرهنگی ایرنا گفت: در ماه مبارك رمضان به خصوص بعد از اذان فرصتی برای عبادت، نیایش، خودسازی و بهره بردن از این ماه است. برنامه تلویزیون های كشورهای اسلامی معمولا مفرح و آرامش بخش است كه شامل پرداختن به ادبیات قرآنی، پخش قرائت قرآن و تواشیح و غیره می شود. ضمن اینكه سریال های سنتی پخش می كند كه به ترویج آداب و رسوم خودشان می پردازند.

وی ضمن تشكر از زحمات صدا و سیما و نگرش آنها به موضوعات اسلامی، افزود: اما یكی از ایرادات برنامه های رسانه ملی این است كه از سنت ها دور شده و به سمت مدرنیته می روند. موضوع اصلی سریال 'جراحت' مشكل ژنتیكی است كه مانع ازدواج دخترعمو و پسرعمو شده است كه این مساله را علم پزشكی ثابت كرده است.

این استاد دانشگاه در ادامه اظهار داشت: این در حالی است كه ما در سنت خودمان بارها و بارها دیدیم دخترعمو و پسرعموهایی ازدواج كردند و هیچ مشكلی برای نسل شان پیش نیامده است. كل موضوع فیلم هم یك دستور بهداشتی است.

مسعودی با بیان اینكه موضوع های فرعی این سریال مهمتر از موضوع اصلی است، یادآور شد: سریال 'جراحت' باید به سوژه های فرعی مثل احترام به بزرگترها و رعایت قوانین و مقررات جامعه و خیلی از مسائل دیگر پررنگ تر نگاه می كرد اما به صورت سطحی به این موضوع ها پرداخته شده است.

وی خاطر نشان كرد: در این مجموعه خیلی سریع از صحنه سیلی زدن امیرحافظ به صورت اكرم و عدم اطاعت دو جوان از بزرگترها گذشت كه باید بیشتر مورد توجه قرار می گرفت. نشان دادن این تصاویر در جامعه بدآموزی دارد.

به گفته این استاد دانشگاه، كل فضای حاكم بر سریال، فضای غم انگیزی است و نمایش این گونه فیلم ها بعد از اذان مغرب، روی اعصاب مخاطب تاثیر منفی می گذارد.

مسعودی معتقد است: سریال های دینی و قرآنی باید در ماه مبارك رمضان پخش شود كه با روح عبادت و تقوایی كه مردم در این ماه دنبال می كنند، ارتباط داشته باشد. بسیاری از آموزه های دینی را می توان در قالب سریال برای خانواده ها و جوانان نشان داد.

وی گفت: موفقیت های علمی و كسب جوایز متعدد جوانان مومن و متدین امروز در سطح جهانی، مشكلات اساتید و دانشجویان، مشكلات بانوان و هجوم فرهنگی شبكه های ماهواره ای فارسی زبان، موضوعاتی است كه می تواند دست مایه فیلمسازان قرار گیرد. ضمن اینكه در ماه مبارك رمضان همه افراد خانواده دور هم جمع هستند و این بهترین فرصت برای آموزش آموزه های دینی است.

این استاد دانشگاه افزود: مضمون جراحت را می توان در یك میزگرد پزشكی بررسی كرد و نیازی نبود كه صدا و سیما هزینه های هنگفتی برای ساخت آن اختصاص دهد.

صدا و سیما در ماه رمضان سال های گذشته، در تولید و ساخت سریال های مناسبتی موفق تر عمل كرده است. به نظر می رسد مدیران شبكه های تلویزیونی رسانه ملی باید در انتخاب سریال های ماه مبارك رمضان، توجه بیشتری به تناسب آنها با این ماه پربركت داشته باشند تا این سریال ها بتوانند تاثیر معنوی و روحانی مطلوبی بر مخاطبان رسانه ملی داشته باشند.

گزارش از: زهرا لطفی زاده

تنظیم برای تبیان : مسعود عجمی