تبیان، دستیار زندگی
در جهان آشوب‌زده كنونی كه ارزش‌ها در میان هیاهوی دنیاطلبان و بمباران تبلیغات مسموم آنان به فراموشی سپرده شده، خلا معنویت، بیش از هر زمان دیگر نمودار شده است
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

درسنامه علوم قرآنی

علوم قرآنی

كتاب «درسنامه علوم قرآنی» نوشته حسین جوان آراسته از سوی موسسه بوستان كتاب به چاپ هفدهم رسید. علوم قرآنی درباره حالات و عوارض ذاتی قرآن كریم بحث می‌كند و موضوع تمامی این علوم، قرآن است.

به گزارش خبرگزاری كتاب ایران، این اثر (در دو سطح) گامی نو در راه انتقال مفاهیم و داده‌های علوم قرآنی به قرآن‌پژوهانی است كه در این وادی قدم می‌گذارند. پرداختن به موضوعات مهم و اساسی در علوم قرآنی، پرهیز از اطناب و درازگویی، معرفی منابع مهم در بخش‌های گوناگون و مراعات قواعد آموزشی از ویژگی‌های این كتاب هستند.

قرآن، معتبرترین منبع معارف اسلام و معجزه جاودان رسول اكرم(ص) است. تنها كتاب آسمانی كه از تحریف مصون ماند و بشر از آوردن حتی سوره‌ای كوچك همانند آن، عاجز است.

قرآن در واقعیت خود، در چنان جایگاهی قرار دارد كه خدای بزرگ، از آن به «قرآن عظیم» یاد می‌كند و «ثقیل» بودن آن را به پیامبر (ص) یادآور می‌شود. شگفت آن است كه این شجره طیبه با همه ناپیدایی ژرفای آن، زیباترین سخن است؛ «الله نزل احسن الحدیث...». آن‌چنان زیباست كه بازخوانی‌های پی در پی آن، از حلاوت و جذابیت آن نمی‌كاهد و انسان مادی را در جهانی از معنویت و جاودانگی، به پرواز در می‌آورد و سیمای زندگی پاكیزه را به او می‌نمایاند.

قرآن در واقعیت خود، در چنان جایگاهی قرار دارد كه خدای بزرگ، از آن به «قرآن عظیم» یاد می‌كند و «ثقیل» بودن آن را به پیامبر یادآور می‌شود

تا آن زمان كه این مشعل فروزان هدایت، فرا راه جامعه اسلامی قرار داشت، سیادت و عظمت، قدرت و شوكت و همه ارزش‌های والای انسانی در اختیار مسلمانان بود و از آن هنگام كه قرآن از صحنه زندگی مسلمانان، آهسته آهسته كنار زده شد، عزت و عظمت و اقتدار آنان نیز رو به افول نهاد. بدون شك، علت اساسی توقف مسلمانان را باید درغفلت از قرآن جست‌وجو كرد.

متاسفانه شناخت ما مسلمانان و حتی بسیاری از تحصیل‌كردگان از قرآن، اندك و ناچیز است و قرآن، چنان كه شایسته آن است، جایگاهش را در میان جوامع اسلامی نیافته است. البته پس از پیروزی انقلاب شكوهمند اسلامی به رهبری امام ‌خمینی(ره) كه خود، معلم و مفسر بزرگ قرآن بود، قرآن درخششی دیگر یافت و گرایش به قرآن و معارف آن، به گستردگی در میان عموم مسلمانان، به ویژه جوانان، دیگر بار آغاز شد.

در جهان آشوب‌زده كنونی كه ارزش‌ها در میان هیاهوی دنیاطلبان و بمباران تبلیغات مسموم آنان به فراموشی سپرده شده، خلا معنویت، بیش از هر زمان دیگر نمودار شده و موجبات عصیان و انزجار از زندگی سرد، بی‌روح و بی‌پشتوانه كنونی را فراهم كرده است. از این‌رو، برای ما مسلمانان، بیش از هر زمان دیگر، ضرورت حاكم كردن فرهنگ وحیانی در متن زندگی فردی، اجتماعی و سیاسی احساس می‌شود.

در جهان آشوب‌زده كنونی كه ارزش‌ها در میان هیاهوی دنیاطلبان و بمباران تبلیغات مسموم آنان به فراموشی سپرده شده، خلا معنویت، بیش از هر زمان دیگر نمودار شده است

همچنان كه پیامبر اكرم(ص) فرموده‌اند؛ «هرگاه فتنه‌ها چون شب تار، شما را احاطه كرد، به قرآن روی آورید! چرا كه شفاعتش پذیرفته و گزارشش از اعمال بندگان، تصدیق می‌شود. هركه قرآن را پیشوای خویش قرار دهد، او را به بهشت رهبری كند و هركه آن را پشت سر اندازد، به دوزخش كشاند. راهنمایی است كه انسان را به بهترین راه‌ها، راهنمایی می‌كند. قرآن را ظاهری است و باطنی، ظاهرش جلوه و زیبایی دارد و باطنش ژرف و عمیق است. ستارگانی دارد و ستارگانش را نیز ستارگانی است. شگفتی‌هایش قابل شمارش و عجایبش كهنه شدنی نیست...»

فهم صحیح قرآن مجید، وابسته به مقدماتی است. «علوم قرآنی» ـ‌ چنان كه در طول این كتاب آمده است ‌ـ مباحثی مقدماتی برای تفسیر قرآن و برداشت از آن است كه از دیرباز مورد توجه علما و قرآن‌پژوهان بوده است. به طور كلی، تالیفات «علوم قرآنی» به چهار دسته‌‌ تقسیم می‌شوند. نخست تك نگاری‌هایی كه در یك موضوع خاص از علوم قرآنی تدوین شده‌اند از جمله علم قرائت، اعجاز قرآن، تحریف، محكم و متشابه، ناسخ و منسوخ و ...، دوم كتاب‌هایی كه در آن به صورت گزینشی، به چند موضوع از موضوعات علوم قرآنی پرداخته شده است.

كتاب‌هایی كه اغلب همه مباحث مربوط به علوم قرآنی در آن مجموعه جمع‌آوری شده‌اند، سومین دسته این تقسیم‌بندی را به خود اختصاص می‌دهند. تفاسیری كه مفسران در ابتدا یا در لابلای تفسیر، مباحثی از علوم قرآنی را مطرح كرده‌اند، پایان بخش این مجموعه به شمار می‌آیند.

آنچه در تدوین این كتاب مد نظر بوده، شیوه دوم؛ یعنی گزینشی از مباحث علوم قرآنی است كه نویسنده تلاش می‌كوشد ضمن طرح مباحث عمده و مهم، ارتباط منطقی و زنجیره‌ای میان آنها رعایت شود.


تهیه و تنظیم: گروه کتاب تبیان - محمد بیگدلی