محرم خلوت مناجات امام زمان
روایت‌گر مناجات معصوم در ظلمت اموی
آشنایی اجمالی با اباحمزه ثمالی
علی بن الحسین علیه‌السلام در تمامی ماه مبارک رمضان شب‌ها را به نماز می‌ایستاد و به هنگام سحر، خداوند را با این دعا می‌خواند: «الهی لاتؤدبنی بعقوبتک و لاتمکر بی فی حیلتک. من این لی الخیر یا رب...»
این‌ها فرازهای آغازین مناجات مشهور به ابا حمزه ثمالی است. مناجاتی که بیش‌تر ما، حداقل قسمت‌هایی از آن را شنیده یا خوانده‌ایم؛ اما بدون تعارف خیلی‌هامان حتی نمی‌دانیم چرا این مناجات به این نام شناخته شده است؟ در واقع خفقان و تاریکی حاکم بر دوران زندگانی ائمه اطهار علیهم‌السلام و اصحاب والامقامشان باعث شد که چهره ناقل این دعای مشهور و معتبر در هاله‌ای از ابهام باقی بماند.
برای آشنایی مختصر با این شخصیت ممتاز باید بدانیم که وی متولد شهر کوفه و نام اصلی‌اش ثابت بن دینار بوده است. او محضر چهارتن از ائمه یعنی امام سجاد، امام باقر، امام صادق و امام موسی کاظم علیهم‌السلام را درک کرده، در زمره اصحاب برگزیده و مورد اعتماد ایشان به حساب می‌آمد.
امام صادق علیه‌السلام: «انی لاستریح اذا رایتک؛ (ای اباحمزه) وقتی تو را می‌بینم احساس آرامش می‌کنم.»
به واسطه شاگردی و کسب فیض از وجود نورانی امامان بزرگوار علیهم‌السلام، جامع علوم عصر خویش و متخصص در فقه، کلام، حدیث و تفسیر بود؛ اما علاوه بر جنبه علمی در بعد روحی و اخلاقی نیز از عرفا و پرهیزگاران زمانه خود به شمار می‌رفت.
وی به قدری نزدیک و مورد علاقه اهل بیت علیهم‌السلام بود که احادیث فراوانی در تعریف و تمجید از او در منابع روایی شیعه به چشم می‌خورد. به عنوان مثال و از باب مشت نمونه خروار، به دو مورد اشاره می‌کنیم:
امام رضا علیه‌السلام: «ابوحمزه الثمالی کسلمان فی زمانه؛ او سلمان عصر خویش بود.»
کسانی که حدیث مشهور و متواتر «سلمان منا اهل‌البیت» را شنیده‌اند با این حدیث، به خوبی به ارجمندی و شأن و قدر ابوحمزه نزد اهل بیت علیهم‌السلام پی می‌برند.
امام صادق علیه‌السلام: «انی لاستریح اذا رایتک؛ (ای اباحمزه) وقتی تو را می‌بینم احساس آرامش می‌کنم.»
برای ارزیابی مقام اباحمزه چه ملاکی از این بهتر که محرم خلوت مناجات امام زمان خویش بوده و مضامین عمیقش را دریافته، کلمه به کلمه آن را با نهایت دقت و در کمال امانت به خاطر سپرده و میراثی پربها برای نسل‌های بعد از خود باقی گذاشته است.
رساله حقوق امام سجاد علیه‌السلام هم که به‌راستی از آثار بسیار مفید جهان اسلام و مایه افتخار شیعیان آن حضرت می‌باشد از این شخصیت ارزش‌مند نقل شده است. همان‌طور که گوهرهای فراوانی از اقیانوس ژرف معارف اهل‌بیت عصمت و طهارت علیهم‌السلام با تلاش و همت او به دست ما رسیده از جمله: زیارت شهدای کربلا، دعای اول ذی حجه، دعای قنوت روز جمعه و ...
سلام و درود بی‌کران به روان پاکش
نویسنده: مجتبی برهان
تنظیم: جهرمی زاده_دین و اندیشه تبیان
