آینده ، در یک فنجان قهوه

دنیای فالگیران عجیب و گسترده است، آنها به راحتی به پستوهای زندگی فردی و اجتماعی افراد سرك می كشند و هر آنچه را از ذهن و ضمیرشان می تراود به عنوان آینده بینی و راه حل مشكلات پیش روی مخاطب قرار می دهند، نسخه های عشق و عاشقی می پیچند و در زندگی زناشویی خانواده ها مداخله و بعضاً نقشی محوری را- به غلط- در برخی جدل های خانوادگی ایفا می كنند.

نگاهی اجمالی به پرونده های موجود در شعب مختلف دادگستری و دادگاه های خانواده نشان می دهد كه درصد بالایی از معضلات به وجود آمده برای خانواده ها ناشی از فعالیت شیادانی است كه به عنوان فالگیر و رمال در جامعه شناخته می شوند.

شاید سوالی در ذهن شما خطور کند که آیا فال گرفتن جرم است ؟ اینکه از یک نفر به اصطلاح خبره بخواهید ته فنجان را نگاه کند و از آن ته مانده قهوه خورده شده از آینده و حوادث برای شما بگوید  واقعا جرم است؟ سر کتاب بازکردن چطور؟ دعا نوشتن، سحر و جادو را باطل کردن؟ مشتری خودش می آید التماس می کند وقت می گیرد خودش با دست خودش پول می دهد بدون اینکه دعانویس و فال گیر او را تهدید کرده باشد، پول را به زور گرفته باشد یا حداقل چیزی گفته باشد ،در این شرایط آیا عمل ارتکابی مثل دعا نوشتن باز هم جرم است؟

گرچه مطابق بند 18 ماده 3 قانون مصوب سال 1324، هرگونه فالگیری و رمالی جرم محسوب می شود، اما امروز این جرم خود بسترساز جرم های دیگری است .

فالگیری یك عمل مجرمانه است

از آنجا كه این اعمال فعالیت های مجرمانه ای هستند خود به اعمال مجرمانه دیگری از قبیل رابطه نامشروع، طلاق، قتل، ضرب و جرح و... دامن می زنند، اما برای تعیین معیار جرم این افراد باید دید كه پیامد و نتیجه نهایی چنین عملی با كدام یك از مصادیق جرم در قانون مطابقت دارد تا این تبعات به فراخور نوع جرم ارتكابی مستوجب كیفر و مجازات افراد خاطی شود.

از آنجا كه این افراد به فالگیری خیابانی می پردازند، به امور واهی پرداخته و مردم را می ترسانند و یا به امور غیرواقعی امیدوار می كنند می توانند به عنوان كلاهبردار تحت تعقیب قرار گیرند حتی اگر كارشان در سطح گسترده ای باشد باعث اخلال در امنیت روحی و روانی خانواده ها خواهد شد.

نظر قانون در این باره كلی است كه باید به جزییات آن هم پرداخته شود، چون خیلی از افراد این روزها به نام فالگیری به فریب مردم می پردازند و پول های گزافی به دست می آورند مثلا برای هر فال قهوه 5 تا 25 هزار تومان- فال رمل 150 تا 160 هزار تومان- کف بینی 20 تا 30 هزار تومان- دعانویسی 30 تا 100 هزار تومان – دعانویسی کنار خیابانی و کنار حرم ها 2 تا 5 هزار تومان برای هر نیت، دریافت می کنند.

   قانون چه می گوید؟

در برخورد با افراد رمال و فالگیر كه اغلب كلاهبردار هستند، قانون چه تعریفی دارد ؟

مطابق قانون مصوب سال 1324 هرگونه اقدام به رمالی، جن گیری و فالگیری جرم محسوب می شود و مطابق بند 18 ماده 3 آیین نامه همین قانون، فرد یا افرادی كه از طریق رمالی و پیشگویی در منزل یا مغازه اقدام به فریب مردم كنند و این كار را به عنوان كسب و پیشه خود قرار دهند مرتكب جرم شده و قانون برای این افراد مجازات حبس و جزای نقدی را پیش بینی كرده است.

اگر این افراد با فالگیری و رمالی مرتكب كلاهبرداری شوند علاوه بر مجازات ذكر شده، به عنوان كلاهبرداری نیز تحت تعقیب قضایی قرار می گیرند.

از نظر قانون رمالی ، کف بینی و فال گرفتن ، امیدوار کردن مردم به امور غیر واقعی و واهی است چرا که فرد پیشگو با حیله و فریب مخاطب خود را امیدوار می کند و از آینده خبر می دهد ، از این راه مال وی را می برد و برای انجام این کار هم یک سلسله صحنه سازی ها و مانور های متقلبانه انجام می دهد پس در نتیجه این فرد کلاهبردار محسوب می شود .

کلاهبرداری عبارت است از : تحصیل مال دیگری با وسایل متقلبانه. در واقع ، اخذ مال شرط لازم است و چنانچه مالی برده نشود کلاهبرداری تحقق پیدا نکرده است. اگر چه قانونگذار اصطلاح وسایل تقلبی را تعریف نکرده است اما می توان گفت عرفا وسایل تقلبی شامل انواع مکر و حیله است و قربانی جرم در پی اغفال و فریب، مال خود را با رضایت و در نتیجه گول خوردن در اختیار مجرم قرار می دهد. در واقع مجرم یا کلاهبردار به گونه ای عمل می کند که صاحب مال ، فریب خورده و خود را از روی میل و رضا و حتی گاها با التماس اموالش را در اختیار فرد مجرم قرار می دهد در واقع برای اینکه فالگیری یا دعانویسی ، کلاهبرداری تلقی شده و مورد پیگرد قانونی قرار بگیرد سه شرط لازم است :

1- متقلبانه بودن وسایلی که از آنها برای اغفال دیگران استفاده می شود.

2- اغفال شدن و فریب خوردن قربانی که مستلزم عدم آگاهی وی نسبت به متقلبانه بودن وسایل مورد استفاده مجرم است.

3- پرداخت مال یا وجه نقد

اگر هر سه شرط با یکدیگر جمع شود جرم کلاهبرداری تحقق پیدا کرده است که با عنصر قانونی آن یعنی( ماده یک قانون تشدید مجازات مرتکبین ارتشاء، اختلاس و کلاهبرداری ) فالگیری، جادوگری، دعانویسی و ... جرم تلقی می شود و قانونگذار برای آن مجازات 1 تا 7 سال مجازات حبس و پرداخت جزای نقدی معادل مالی که اخذ کرده، در نظر گرفته است.

سکوت قانونگذار در تعریف سحر و جادو و عدم تعریف آن یکی از ابهامات در برخورد با اینگونه مجرمین است و همچنان فالگیری ، جادوگری و... به عنوان جرم مستقل شناخته نشده است و در قالب کلاهبرداری قابل رسیدگی است.

راهكارهای فرهنگی

اگر فالگیری و رمالی را به عنوان یك معضل اجتماعی درون جامعه امروز بنگریم، قطعا فرهنگ سازی و ارتقای سطح آگاهی های مردم می تواند تنها راه مبارزه ریشه ای با این معضل باشد.

بسیار تأسف بار است كه به جای تكیه به كلام خداوند متعال و بهره مندی از مفاهیم و معجزه های قرآنی و تمسك به ائمه اطهار علیهم السلام، به افراد سودجویی تكیه كنیم كه نه تنها ادعای آنها در هیچ منبع علمی تأیید نشده، بلكه سبب خلل های غیرقابل جبرانی نیز در زندگی فردی و اجتماعی افراد جامعه می شوند.

مهمترین راهكارهای فرهنگی در مقابله با این معضل، آگاهی بخشی به مردم از طریق برنامه های صدا و سیما، بهره مندی از رسانه های مكتوب و نشریات كثیرالانتشار و استفاده از فضاهای آموزشی در مدارس و دانشگاه هاست .

  دیدگاه شرعی و اسلامی درباره فالگیری

امروز فالگیران و رمالان با ادعای پیش گویی و آینده بینی كار و كاسبی مفصلی راه انداخته و افراد ساده دل فراوانی را نیز مجذوب خود كرده و به كلاهبرداری و شیادی از این طریق می پردازند.

در این یادداشت به ابعاد قانونی و فرهنگی این معضل پرداختیم، اما برای اطلاع بیشتر از مسایل شرعی و اسلامی فال و فالگیری نظر آیت الله مكارم شیرازی را هم بخوانید.

آیت الله مكارم شیرازی، از مراجع تقلید درپاسخ به استفتایی در این باره اعلام كردند: «كسانی كه به ادعای خود غیبگو بوده و رازهای پنهانی مردم را فاش می سازند از آیین اسلام دور می باشند. البته هم افراد غیبگو و هم كسانی كه به آنها مراجعه می كنند گناهكار محسوب می شوند. هرگونه غیبگویی و خبر از آینده دادن در زمان غیبت معصوم حرام است.»

با این حال غیب گویی و رمالی و فالگیری علاوه بر حرمت شرعی، به عنوان كلاهبرداری از طریق قانونی نیز قابل پیگیری است.

مستند مکث با موضوع رمالی و فالگیری و گفتگو با رمالان و افراد زیان دیده را می توانید از اینجـــا و اینجــــا تماشا کنید.

ندا سادات پاک نهاد

وکیل پایه یک دادگستری