تبیان، دستیار زندگی
تفسیر موضوعی قرآن کریم 15 - قرآن در شب قدر چگونه نازل شده است
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

تفسیر موضوعی قرآن کریم 15

قرآن در شب قدر چگونه نازل شده است

اگر همه شب، شب قدر بودی ...

قسمت دوازدهم: هر کسی که به دنیا می‌آید خدا قرآن را بر او نازل می‌کند

قسمت سیزدهم: گفتگوی خداوند با امام صادق علیه السلام

قسمت چهاردهم: انواع نزول قرآن

نزول اجمالی در عین كشف تفصیلی

پیش از این گفته شد كه قرآن كریم دارای سه مرتبه‌ی‌ عالی، متوسط و نازل است، مرتبه عالی قرآن همان ام الكتاب و كتاب مكنونی است كه در مقام لدن و نزد ذات اقدس اله می باشد؛

مرتبه‌ی‌ متوسط قرآن همان است كه در دست فرشتگان مقرّب و كِرام بَرَرَه است،

و مرتبه‌ی‌ نازل آن هم عین قرآنی است كه لازمه اش الفاظ و مفاهیم است و به صورت عربی مبین تنزل یافته و جامعه انسانی در خدمت آن است.

مرتبه نازله قرآن به صورت تفصیلی و در طی سالیانی نازل شده و این نزول هم نزولی تدریجی است كه در این قسمت بحثی نیست. رسول اكرم صلی الله علیه و آله و سلم در مرتبه‌ی‌ عالیه، قرآن را با مرتبه‌ی‌ عالیه قلب دریافت كرده‌اند و در مرتبه‌ی‌ نازله، قرآن را با سمع و بصر قلب گرفته‌اند و در شب قدر، با مرتبه‌ی‌ متوسطه‌ی‌ قلب.

مرتبه عالی قرآن كه در مقام لدن جای دارد، حقیقتی بسیط و محض است كه هیچ گونه كثرت و تفصیلی در آن راه ندارد و نزول آن مرتبه، بر وجود مبارك رسول گرامی اسلام صلی الله علیه و آله و سلم در شب معراج و بدون واسطه فرشتگان و به صورت مستقیم رخ داده است و چنانكه پیش از این گفته شد، حضرت رسول اكرم صلی الله علیه و آله و سلم در مقامی حقیقت مكنون قرآن را از ذات اقدس اله تلقّی نمودند كه فرشته‌ی‌ مقرّب و جبرئیل امین گفت: "لو دنوت أنملةً لاحترقت"1

مقام "لدن" مقام قضای الهی است و همان مرتبه‌ی‌ بسیطِ محضِ قرآن كه حضرت رسول صلی الله علیه و آله و سلم آن را در مقام رفیع و بلند و بدون واسطه دریافت نمودند؛ قرآن در شب قدر، كه هر قضایی در آن "قَدَر" می شود، توسّط جبرئیل كه روح امین است بر قلب مطهّر پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم نازل شد: "نَزَلَ بِهِ الرُّوحُ الْأَمِینُ  عَلَى قَلْبِكَ لِتَكُونَ مِنَ الْمُنذِرِینَ "2 البته در این مرحله، مرتبه بسیط محض قرآن، از بساطت محض مقام "لدن" خارج شده است و نوعی تفصیل یافته كه متناسب با شب قدری است كه هر محكمی در آن تفصیل می یابد: " فِیهَا یُفْرَقُ كُلُّ أَمْرٍ حَكِیمٍ ".3

بنابراین، آنچه كه در شب مبارك قدر نازل گردیده، مرتبه متوسّطی است بین مرتبه عالی بسیط و مرتبه نازلِ تفصیلی آن. و از این جهت، چون بسیط است با نزول دفعی در شب قدر متناسب است و چون بسیط محض نیست و نوعی تفصیل در آن وجود دارد، با تقدیری بودن شب قدر و تفریق تناسب دارد. 4

تفسیر موضوعی قرآن کریم، آیت الله جوادی آملی

گروه دین و اندیشه تبیان - عسگری


(1) بحار، ج 18، ص 382.

(2) سوره‌ی‌ شعراء، آیات 193 و 194.

(3) سوره‌ی‌ دخان، آیه‌ی‌ 4.

(4) شاید بتوان این مطلب را از بحث استاد علّامه (رض) درباره‌ی‌ آیه‌ی‌ اول سوره‌ی‌ هود استفاده كرد.