تبیان، دستیار زندگی
برخی از اهل تسنن بر شیعیان خرده می گیرند که چرا در نمازهایتان بر مهر سجده می کنید، و این کار را نوعی بت پرستی می انگارند، اکنون با کندو کاوی در تاریخ و سنت نبوی، ببینیم آیا براستی، سجده بر مهر نشانه بیت پرستی است؟
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

مهر نماز بت نیست!

نماز

اشاره:

برخی از اهل تسنن بر شیعیان خرده می گیرند که چرا در نمازهایتان بر مهر سجده می کنید، و این کار را نوعی بت پرستی می انگارند، اکنون با کندو کاوی در تاریخ و سنت نبوی، ببینیم آیا براستی، سجده بر مهر نشانه بیت پرستی است؟

ما پیروان ال پیامبر، طبق حدیث شریف نبوی: ( جعلت لی الارض مسجدا و طهورا) سجده را بر زمین و آنچه از زمین است البته غیر از ماکولات و ملبوسات، جایز می دانیم و برای اینکه امروزه عمده اماکن و مساجد با فرش ها و قالی ها مفروش است و نمی توانیم مشتی از خاک را برداشته و در جلوی روی خود بگذاریم تا سجده بر زمین و خاک تحقق پیدا کند به همین جهت خاک را به صورت فشرده قرار داده و از آن استفاده می کنیم تا هم سجده بر زمین و خاک  باشد و هم  از سنت نبوی اعراض نکرده باشیم چون پیامبر هیچ وقت روی فرش و امثال آن سجده نکرده است و قرآن هم می فرماید: ما آتاکم الرسول فخذوه.  اگر  در جایی مثل بیابان یا مسجدی که کف آن با سنگ مفروش است نماز بخوانیم دیگر لازم نیست از این مهر و خاک فشرده استفاده کنیم بلکه پیشانی را بر همان سنگ و زمین می گذاریم.

قابل ذکر است که فقهای اهل سنت نیز سجده را بر زمین ترجیح می دهـند آنان سجده را بر هر چیز پاک  جایز می دانند ، بعضی از آنها سجده بر برخی اشیاء از جمله پشم را مکروه می دانند.( الانتصار، سید مرتضی، ص 38.)

بنابراین سجده بر قالی و فرش دلیل خاص لازم دارد.  و سجده حضرت بر خاک و ریگ و بوریا صورت گرفته است و حق تقدم بر خاک است.

در کتاب، الام شافعی جلد 1، ص 114 می خوانیم که موضع و جای سجود  زمین است و اگر پیشانی مساس و تماس با زمین نداشته باشد سجده صحیح نیست.

و در کتاب المعجم الکبیر، ج 12، ص 27، ح 1308 از جابر نقل شده است که: عاد رسول الله (ص) مریضا و انا معه فرآه یصلی و یسجد علی الوساده فنهاه و قال ان استطعت علی الارض فاسجد و الا فاوم ایماء و اجعل السجود اخفض من الرکوع.  ازاین حدیث استفاده می شود که قادر بر سجده بر زمین جایز نیست بر غیر زمین مثل متکا و فرش سجده نماید.

بنابراین این عمل شیعه که مقداری از خاک را به نام مهر درآورده و از آن استفاده می کنند موافق سنت است و عمل غیر شیعه که بر فرش و لباس و از این قبیل سجده می کنند در سنت و روش پیامبر مورد تایید قرار نگرفته است و نمی تواند قابل قبول باشد. در روایات وارد شده است که رسول خدا(ص) بر خمره سجده می کرد و خمره قطعه ای از حصیر است که (مما تنبت من الارض) است  یعنی از چیزهایی است که از زمین روییده است . بیهقی در السنن ج 4، ص 440 نقل می کند: پیامبر حصیری داشت که در سفر و حضر همراهش بود و روی آن نماز می گذارد و می فرمود: ما احسن هذالبساط. و میمونه همسر پیامبر می گوید : پیامبر خدا عادتش این بود که در سجده، سر را روی خمره می نهاد.( کان رسول الله(ص) یصلی ... و کان یصلی علی الخمره) (النهایه لابن اثیر، ج 2، ص 77 و کنزالعمال، ج 7، ص 57 .)

نماز خواندن

در حدیثی آمده است که عمر بن عبدالعزیز خاک را روی خمره می نهاد و بر آن سجده می کرد.  بعید نیست که او از روی تواضع بیشتر این کار را می کرده و گرنه عایشه می گوید پیامبر روی حصیر سجده می کرد. (فتح الباری، ج 1، ص 388.)

و از عایشه نقل شده است ( انه کان لرسول الله(ص) حصیر یبسطه بالنهار و یحتجره باللیل یصلی علیه) غریب الحدیث دینوری، ج 1، ص 77. بنابراین شیعه  مهررا (نعوذ بالله) عبادت  نمی کند بلکه عبادت مخصوص ذات خداوند متعال است که برای او شریکی نیست و مهر همان مشتی خاک است بر گرفته از زمین که شیعه برای تواضع و کرنش بیشتر در مقابل ذات ربوبی پیشانی را بر آن خاک می ساید.

و اگر شیعه بیشتر تمایل دارد که این خاک از تربت حسین (ع) و کربلای او بوده باشد. بواسطه حدیثی است که امام صادق(ع) می فرماید: (افضل الارض تربه سید الشهداء(ع) لان السجود علی تربه ابی عبدالله(ع) یخرق الحجب السبع.)( بحار الانوار، ج 85، ص 153 و 334 و جواهر جلد 8، ص 437 .)

لازم به ذکر است که هیچ یک از فقها شیعه نماز بر تربت حسینی را واجب نمی دانند اما چون این خاک بر سایر خاک ها ترجیح دارد نماز نیز بر آن ارزشمند تر است

یپغمبر(ص) به جابر فرمودند: (یا جابر زر قبر الحسین(ع) فان کربلا قطعه من الجنه) (احقاق الحق) لذا خاک و تربه شهید بویژه حضرت سیدالشهداء که بوی شرافت خواهی و شهادت و ایثار را به مشام جان هدیه می کند بهتر است. استاد علامه شهید مرتضی مطهری می نویسد: پیشوایان ما گفته اند حالا که باید بر خاک سجده کرد بهتر است که خاک آن را از تربت شهیدان انتخاب کرد و اگر بتوانید از خاک کربلا تهیه کنید که بوی شهید می دهد، تو که خدا را عبادت می کنی سر بر هر خاکی که بگذاری نمازت درست است ولی بر روی آن خاکی که تماس کوچکی یا همسایگی کوچکی با شهید دارد و بوی شهید می دهد سر بگذاری اجر و ثواب تو صد برابر می شود. (ضمیمه کتاب انقلاب، مهدی، ص 127.)

لازم به ذکر است که هیچ یک از فقها شیعه نماز بر تربت حسینی را واجب نمی دانند اما چون این خاک بر سایر خاک ها ترجیح دارد نماز نیز بر آن ارزشمند تر است.

در کتاب عروه الوثقی ج 1، ص 592، مساله 26 آمده است: سجده کردن بر زمین در نماز از سجده بر گیاهان و کاغذها برتر است و بعید نیست که سجده بر خاک از سجده بر سنگ برتر باشد ولی برتر از همه، تربت حضرت سیدالشهدا است که نورانیت معنوی آن از هفت آسمان می گذرد. در روایت آمده است که امام صادق  مقداری از خاک کربلا را همراه داشت و هنگام نماز بر آن خاک سجده می کرد. آری سجده باید روی زمین و یا روی آنچه از زمین می روید انجام گیرد  غیر از خوردنیها و پوشیدنیها، از این رو امام صادق(ع) در توضیح آن  فرمودند: (لان ابناء الدنیا عبید ما یاکلون و یلبسون ) چون مردم بنده آن چیزی می باشند که می خورند و می پوشند  بدین جهت شایسته نیست که سجده برای خدا بر چیزی انجام شود که  معبود دنیا پرستان است .(وسایل، ج 5، ابواب ما یسجد علیه، باب 1، ح1.)

تنظیم: گروه دین و اندیشه

مشاوره
مشاوره
در رابطه با این محتوا تجربیات خود را در پرسان به اشتراک بگذارید.