آیات رکوع دار قرآن

قرآن كتابى است كه در مقایسه با سایر كتابها , كتابى است متوسط الحجم و مى توان گفت حجم آن برابر است با عهد جدید ( اناجیل اربعه و رسالات وابسته به آن ) یا دیوان حافظ.

طبق دقیقترین آمار تعداد كل كلمات قرآن 77807 كلمه است . ( فرهنگ آمارى كلمات قرآن كریم , دكتر محمد روحانى , 1/23 ).

قرآن داراى 114 سوره و كلا 30 جزء است . هر جزئى چهار ( یا دو ) حزب است . نیز هر پنج آیه را خمس [ خ ] و هر ده آیه را عشر [ ع , و این عمل را تعشیر ] نامیده اند ( تاریخ قرآن , رامیار 543 ).

تقسیم درونى و تفصیلى دیگر قرآن , تقسیم آن به ركوعات است . منظور از ركوع , بخشى و گروهى از آیات است كه در یك موضوع آمده و اتحاد مضمونى دارد كه با شروع آن موضوع , ركوع آغاز مى گردد و با تغییر و تحول كلام به موضوعى دیگر , ختم مى شود.

پیداست كه شماره آیات مندرج در هر ركوع , كم و زیاد است , به خلاف جزوها و حزبها كه به طور مساوى تقسیم شده است.

وجـه تـسـمیه ركوع را مى توان از آنجا دانست كه در نمازهاى شبانه روزى , پس از خواندن سوره حمد در ركعت اول و دوم , مى توان به خواندن سوره هاى دیگر , یا لااقل چند آیه اكتفا كرد. پیرو این عقیده , بعضى كه قرآن شناس بوده اند , اوایل هر چند آیه اى را كه یك عنوان و موضوع را تـشـكـیـل مـى دهد , معین ساختند و از آن جهت كه بعد از قرائت آن بخش , نمازگزار به ركوع مى رود , نام هر بخش را ركوع گذارده اند.

مـنـظـور از ركـوع، بخـشى و گروهـى از آیـات است كه در یك موضوع آمده و اتحاد مضمونى دارد كه با شروع آن موضوع، ركـوع آغاز مى گردد و با تغییر و تحول كلام به موضوعى دیگر، ختم مى شود.

عدد ركوعات قرآن طبق مشهور 540 ركوع است ( به طور متوسط و تقریبى هر صفحه از قرآن یك ركـوع دارد)(مقاله قرآنهاى چاپى نوشته كاظم مدیر شانه چى , در مشكوة , شماره دوم , بهار 1362 ش , ص 151 - 152).

گفتنى است كه در قرون جدید , ابتدا خوشنویسان قرآن نویس در امپراتورى عثمانى و سپس در مـصـر و لبنان و سوریه , كوشیده اند و توانسته اند كه قرآن مجید را با رعایت قواعدى از جمله آغاز هـر صـفحه با اول آیه , و پایان صفحه به پایان یك آیه , بنویسند و هر جزء را در بیست صفحه و لذا كل قرآن را در 604 كتابت كنند ( 4 صفحه اضافى مربوط به صفحات آغازین و پایانى است ). در ایـن شیوه كتابت كه در معتبرترین قرآن جهان اسلام ( مصحف المدینة , به كتابت عثمان طه , خـطاط هنرمند سورى و طبع دارالقرآن عربستان سعودى در مدینه , و متن مبناى همین ترجمه هم هست نیز رعایت شده , هر صفحه داراى 15 سطر است.

بـعضى از غرابت گرایان قرآن را در 30 صفحه عادى ( هر جزء در یك صفحه ) به خط بسیار ریز یا غبار , كتابت كرده اند. و كـسـانى كه غرابت گراتر بوده اند , كل قرآن را در یك صفحه - كه ابعاد آن از سراسر یك صفحه روزنـامه عادى فراتر نیست - كتابت و چاپ كرده اند كه طبعا براى قرائت نیست , و براى به همراه داشتن از جهت حفظ و تعویذ به قرآن است , و حتى با ذره بین نیز قابل خواندن نیست.

همچنین قرآن را با تعداد صفحات عادى , فى المثل همان 604 صفحه , ولى با ابعاد بسیار كوچك در حـدود یـك - دو سـانـتـیمتر , بر روى كاغذى بسیار نازك ( حتى نازكتر از كاغذ خاص كتاب مقدس ) به طبع رسانده اند , كه آن نیز فایده هاى غیر قرائتى دارد. از سوى دیگر و نقطه مقابل این ابعاد كوچك , قرآن را در ابعاد بسیار بزرگ نیز كتابت كرده اند كه یـكـى از مشهورترین نمونه هاى تاریخى آن , قرآن مكتوب به خط محقق ( ولو معروف به ثلث ) به قلم شاهزاده هنرمند تیمورى , بایسنقر میرزا ( 802 - 838 ق ) است كه اوراق پراكنده آن , به ابعاد تقریبا بیش از یك متر در نیم متر , در موزه ها و كتابخانه ها , از جمله در موزه قرآن كتابخانه آستان قدس رضوى , محفوظ است . كتیبه هاى مساجد در جهان اسلام نیز نمونه اى از درشت نویسى آیات قرآن مجید است.