دستت بده ، فالت بگیرم
گرایش به فال و فالگیری و علا‌قه به پیش‌بینی آینده از دیرباز در جوامع بشری وجود داشته است. اما این علا‌قه گاه بهگونهای در تار و پود برخی اعضای خانواده ریشه میدواند كه منجر به گرفتاری و نابسامانیهایی شده و كیان خانواده را تهدید می‌كند. این مقاله به آسیب شناسی این پدیده روزافزون و نقش آن در برخی مشكلا‌ت مبتلا به خانواده میپردازد.
در جستجوی آینده
آنهایی كه شیفته با خبر شدن از آینده هستند و سرنوشتشان را در ته‌فنجان چای و قهوه و از لابه‌لای چند نخود و كارت جستجو می‌كنند كم نیستند. شاید كسی كه كنار ما نشسته یا همكاری كه ساعات روز را با او می‌گذرانیم یا شاید نزدیك‌ترین قوم و خویش ما همان مشتریان ساده‌دل و پر و پا قرص دكان فالگیران باشند كه جملات امیدواركننده‌شان را به قیمت گزافی به آدم‌ها می‌فروشند.
مشتریان فالگیران معمولا دختران جوان جویای ازدواج یا زنان شوهردار و شكاكی هستند كه از لابه‌لای اشكال ته فنجان مرد زندگی‌شان یا رقیبی سرسخت را می‌جویند تا مگر دانه‌های ریز و تلخ قهوه یا تفاله‌های چای و اشك شمع خیالشان را راحت كند.
دختران جوانی كه خانه فالگیران را دق‌الباب می‌كنند بی‌آنكه چیزی بگویند چشم‌هایشان آرزوهایشان را فریاد می‌زند. پس برای فالگیری كه تجربه زیادی دارد كار سختی نیست تا او را با رضایت از خانه‌اش بدرقه كند.
اما زنان شوهردار نگرانی‌های دیگری دارند و می‌خواهند بدانند شوهری كه آن همه دوستش دارند آیا در عشقش ثابت قدم مانده؟ پس راضی كردن این زنان هم كار سختی نیست هرچند كه در برخی مواقع جملات فتنه‌انگیز فالگیران آتش به زندگی آرام زن و شوهرها می‌اندازد و به خاطر اتفاقی كه هنوز رخ نداده و اصلا قرار نیست رخ دهد زن و مرد تاوان سختی میدهند.
البته مشتریان مدعیان دروغین با خبر از آینده فقط به زنان و دختران منحصر نمی‌شود چراكه مردها نیز همراه این قافله شده‌اند تا مگر در كوران بلاتكلیفی، این بار رمال قرن 21 دستشان را بگیرد و راه را نشانشان بدهد.
اینترنت در قبضه فالگیران
پیدا كردن خانه رمال‌ها و فالگیرها كار زیاد سختی نیست هرچند كه دفتر كار آنها معمولا بی‌نام و نشان است. فقط كافی است هنگام خیابانگردی كمی دقیق شوی و كارت پخش‌كن‌هایی را كه كارت‌های ویزیت آنها را خیلی ماهرانه تعارفت می‌كنند پیدا كنی.
با داشتن این كارت، كارت خیلی سریع راه می‌افتد و با یك تماس تلفنی وقت ویزیتت مشخص می‌شود. اما اگر این كارت‌ها به دست‌تان نرسید كم نیستند آدم‌هایی كه چند آدرس از فالگیران دارند و بی‌منت به سمت خانه پر رمز و راز مدعیان پیشگویی راهنمایی‌ات می‌كنند.
اما اگر چنین آدم‌هایی در دسترس نبودند اینترنت مجال خوبی است برای جویندگان آینده و تشنگان خبرهای امیدواركننده كه سرنوشت را رایگان تقدیم آدم‌ها می‌كنند.
برخی از این سایت‌ها از سیر تا پیاز فال قهوه را آموزش میدهند و تاكید می‌كنند كه چطور باید قهوه‌ای خوب از آب درآورد و چطور باید فنجان آماده را جهت عقربه‌های ساعت چرخاند و قهوه را همیشه از یك طرف فنجان نوشید و یك فال را برای این كه بدشانسی نیاورد فقط یك بار گرفت.
اما گردانندگان این سایت‌های اینترنتی كه ذائقه مخاطبان تنوع‌طلب خود را فهمیده‌اند در كنار فال شمع و نخود و تاروت و فال ازدواج و انبیاء، فال درخت و لاك‌پشت هم راه انداخته‌اند تا با توسل به هر وسیله‌ای بالاخره مشتریانشان را دست خالی برنگردانند.
اما جالب‌تر از همه این فال‌ها، فال میوه اینترنتی است؛ فالی كه گرفتنش چند ثانیه بیشتر طول نمی‌كشد و با انتخاب مثلا میوه هلو برایت صفحه‌‌ای باز می‌شود كه «رفتار دوستانه‌ای دارید، رك‌گو و پرحرف هستید، رفتار ناشایست دیگران را خیلی زود می‌بخشید، برای رفاقت ارزش زیادی قائلید و رگه‌هایی از استقلال و بلندپروازی در شخصیت شما دیده می‌شود كه باعث شده شخصی زرنگ و فعال جلوه كنید...»
اما اگر فال درخت را انتخاب كنید و مثلا متولد 22 مهر تا اول آبان باشید این جملات كه برگرفته از درخت افرا است حتما شگفت‌زده‌تان می‌كند: «شما فردی پر از تخیل و ابتكار هستید، فردی خجالتی، محتاط و كم‌حرف، مغرور و با اعتماد به نفس بالا، تشنه تجربیات جدید با حافظه‌ای بسیار خوب....»
در كمین كنكوری‌ها
شاید گرفتن فال چه با قهوه یا هر چیز دیگر قدیمی شده باشد ولی آنچه اهمیت می‌یابد قدرت خلاقیت و ابتكار رمالان در انتخاب افراد جدید است یعنی همان خلاقیتی كه بتازگی از انتخاب رشته كنكوری‌ها سر برآورده و در كمین جویندگان دانشگاه نشسته است.
همه خبرها غیررسمی است ولی شنیده می‌شود كه عده‌ای از فالگیران بساط قهوه‌شان را درست در میانه تابستان و بحبوحه انتخاب رشته داوطلبان پهن می‌كنند و در آشفته بازاری كه همه قول قبولی به جوانان میدهند تا 100 و 200 هزار تومان از هر فال به جیب می‌زنند.
در همان روزها روزنامه‌ها از قول دختری 18 ساله با رتبه 5 رقمی نوشتند كه «قبل از انتخاب رشته فال قهوه گرفتم چون می‌خواستم از آخر و عاقبت این انتخاب سر در بیاورم. من رشته ادبیات فارسی را دوست داشتم اما فالگیر گفت كه در اواسط مدت تحصیلت با جوانی آشناخواهی شد كه به احتمال زیاد بخت زندگی‌ات است و مجبوری به خاطر ازدواج با او كه مایل است برای ادامه تحصیل به خارج برود رشته ادبیات فارسی را كه دوست داری انتخاب كنی رها كرده و قید درس و دانشگاه را بزنی چون آنجا فرصتی برای ادامه تحصیل در این رشته نیست.»
حال قضاوت با شما.
رمالی از نوعی دیگر
امروز به دیدنت آمده است چندبار تلفنی با او صحبت‌كرده‌ای و سلام و علیكی میانتان رد و بدل‌شده . او می‌آید درست سر وقت از همه چیز برایت می‌گوید و آنجایی كه حوصله‌ات در شرف سر رفتن است جمله زنگ‌دارش را می‌گوید: «دوست داری بدانی آینده‌ات چه می‌شود؟» چشم‌هایت برقی می‌زند ولی خودت را بی‌تفاوت نشان می‌دهی: «نه آینده برایم مهم نیست یعنی آینده را ندانم راحت‌ترم.» سعی دارد قانعت كند: «اگر آینده را بدانی بهتر برنامه‌ریزی می‌كنی فكر كنم مطالب جالبی درباره‌ات می‌دانم.» می‌خندی: «از كجا.»
به خودش خیلی مطمئن است: «از لابه‌لای كتاب‌های قدیمی كه با زعفران و به زبان پهلوی نوشته شده رموزی را كشف كرده‌ام اسمش نجوم قرآنی است.» دوباره می‌خندی و می‌گویی: «قرآن كه كتاب رمالی و فالگیری نیست.» انگار از این كه قانع نمی‌شوی ناراحت است: «اگر تاریخ تولد خودت و همسرت را بگویی می‌گویم كه زندگی‌ات چه می‌شود.»
اما تو خیالت از زندگی مشتركت راحت است: «ما زندگی خوبی داریم، فردایمان هم مثل امروز است چون خودمان می‌خواهیم كه خوشبخت باشیم.»
اما او تردید دارد: «خدا كند، حالا می‌بینیم.» شب درست سر ساعت تماس می‌گیرد و می‌خواهد كه قلم و كاغذی آماده كنی. او می‌گوید و تو می‌نویسی: «محتاط، پرهیزكار، هنرمند، مغرور، سیاستمدار، مهربان و عاشق‌پیشه.» تو و همسرت را می‌گوید ولی هیچ واكنشی نشان نمی‌دهی كه نشان دهد او راست می‌گوید ولی برخی حرف‌هایش درست است مخصوصا درباره همسرت كه تا به حال ندیده‌اش.
اما بغضی در گلو دارد مثل یك حرف ناگفته مثل لقمه‌ای در گلو مانده: «می‌خواهم یك چیز بگویم ناراحت نمی‌شوی؟»، «نه، اینها همه برای من یك بازی است.» این را در دلت می‌گویی و منتظر می‌مانی «سعی كن هیچ‌وقت بچه‌دار نشوی چون خوشبختی‌ات تا زمانی است كه دو نفرید.» دلت هری می‌ریزد، نكند راست می‌گوید؟ ولی اینها همه مثل یك بازی می‌ماند. این را می‌گویی ولی او قبول نمی‌كند و فقط این جمله را چند بار تكرار می‌كند: «این نظر قرآن است.»
این‌كه كسی قرآن و دین را دستمایه دروغ‌های خود قرار دهد و با تكیه بر مقدسات برای خود اعتبار جمع كند اتفاقی غریب نیست.
فارغ از این‌كه ما پیرو چه دینی باشیم حتما این را قبول داریم كه خداوند انسان را موجودی آزاد و مختار خلق كرده و عنان زندگی‌اش را به دست خودش داده. پس اگر كسی واقعا جویای خوشبختی باشد و برای رسیدن به آن تلاش كند هیچ مانعی یارای مقاومت در برابرش را ندارد چرا كه خداوند جز خوبی برای بنده طالب نیكی نمی‌خواهد و امور را طوری تدبیر می‌كند تا عوامل مادی و معنوی دست به دست هم بدهند و كارها به سامان برسد. ولی با این وجود زیادند كسانی كه با مرتبط كردن حرف‌هایشان با قرآن گاه آرزوهای واهی در دل مردم می‌كارند و گاه نهال امید را از دلشان ریشه‌كن می‌كنند.
فالگیرها محتاج كمك
شیرین زن سی و چند ساله‌ای است كه مجبور است خرج همسر بیكار و تك‌فرزندش را خودش دربیاورد. اما به قول خودش سواد درست و حسابی ندارد و حرفه خاصی هم بلد نیست ولی نطق خوبی دارد و لحن صدایش گیراست برای همین چند سالی می‌شود كه با گرفتن فال قهوه و بخت‌گشایی و این قبیل كارها ویزیت‌های 5 هزارتومانی را روی هم می‌گذارد تا زندگی‌اش بچرخد و الحق كه خوب هم می‌گذرد.
اما شیرین دوست‌های زیادی مثل خودش دارد كه بیشترشان مجبورند خودشان خرجشان را دربیاورند. برای همین به قهوه ترك و چای سریلانكا و شمع كوچه مروی متوسل شده‌اند تا پولی دربیاورند و زندگی‌شان را سامان بدهند. شیرین می‌گوید او و دوستانش حرفی به مشتریان نمی‌زنند كه زندگی‌شان به هم بخورد چون تا آن حدی از آینده می‌گویند كه مشتری راضی و امیدوار به خانه‌اش برود.
اما او تایید می‌كند كه برخی از فالگیران كلاهبرداران قهاری هستند و هدفشان از راه انداختن بساط رمالی كلاه گذاشتن بر سر ساده‌لوحان است. او راست می‌گوید چون هنوز ته‌مانده خبری كه اعلام می‌كرد زنی مالباخته كه به خاطر جلو انداختن مرگ پدرش و شكستن طلسم مرگ او به فالگیری مراجعه كرده و بعد از پرداخت یك میلیون تومان به او فهمید كه كلاه برسرش رفته است هنوز در ذهن‌ها باقی مانده است.
اما اگر همه فالگیران، كلاهبردار نباشند بیشترشان زن‌های درمانده‌ای هستند كه برای زنده ماندن تلاش می‌كنند و چشم امید به پول‌های مشتریان زودباور و نگرانی دوخته‌اند كه نمی‌دانند خود فالگیر بیشتر از آنها به كمك محتاج است.
تقصیر كیست؟
تقصیر ماست یا فالگیرها؟ این را از كسانی می‌پرسم كه بارها پای بساط فالگیری نشسته‌اند و پول داده‌اند اما خبرهای خوش رمال كه حداكثر تا چند ماه دیگر باید سر می‌رسید هیچ‌وقت محقق نشده است.
بیشتر مراجعان به دفتر كار فالگیرها خوب می‌دانند كه بیشتر حرف‌های آنها بویژه تاریخ روی دادن حوادث درست از آب درنمی‌آید ولی دوباره پاشنه كفش را ور می‌كشند و دوباره پای صحبت‌های امیدواركننده‌ای می‌نشینند كه آرزو دارند این بار درست از كار دربیاید.
البته برخی مشتریان هم هستند كه اعتقادی بس راسخ به فالگیران دارند و سعی می‌كنند با زور و اصرار به اطرافیان ثابت كنند كه فالگیر مورد نظرشان همه رویدادهای امروز را پیش‌بینی كرده است. ولی مشتریان چه افرادی معتقد به فالگیری باشند و چه برای سرگرمی و وقت‌گذرانی روی به فال بیاورند آدم‌های مشكل‌داری هستند كه بستر خرافه‌پرستی و سوءاستفاده شیادان را مهیا می‌كنند.
دكتر امان‌الله قرایی‌مقدم، جامعه‌شناس در این باره می‌گوید: پدیده فال و فال‌بینی در جامعه‌ای كه مردم آن به سمت خرافه‌گرایی پیش می‌رود رواج می‌یابد. البته عواملی مثل تحصیلات والدین، محل زندگی و سطح تربیت خانوادگی در گرایش یا دوری از این مساله موثر است.
این استاد دانشگاه می‌گوید: «هرچه میزان آگاهی و سطح فكری خانواده بالا باشد خرافه‌گرایی و فالگیری كمتر می‌شود. در این میان انسان هرچقدر ناامیدتر و مایوس‌تر باشد گرایشش به این مسائل بیشتر می‌شود.
پس باید به افراد یاد داد كه هیچ‌كاری در دنیا بدون علت و معلول نیست مثلا كسی كه درس نمی‌خواند چطور انتظار دارد كه بوسیله فال، جادو و جادوگری موفق شود.
پس مشتریان پر و پاقرص فالگیرها آدم‌های با اعتماد به نفس پایین و مانده بر سر دوراهی هستند كه نمی‌توانند راه درست زندگی را انتخاب كنند به همین جهت به نظر می‌رسد كه ایمان و اعتقاد به خداوند و این‌كه او بهترین پشتیبان است نسخه‌ای است كه هر فرد درمانده‌ای را یاری می‌دهد و هر ناامیدی را امیدوار می‌كند.
مقالات مرتبط:
