تبیان، دستیار زندگی
در فضای فعلی جامعه قاریان جوان کشور که بیشتر به فضای رقابت و معرفی سبک‏های جدید تبدیل شده است، بعضی با ساختار شکنی و عدول از خط قرمزهایی که استادان قرائت آنها را تعیین کرده‏اند، به دنبال معرفی خود به عنوان چهره‏ای صاحب سبک هستند. از سویی تلاش برای رسیدن ب
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

مهدی عادلی گرچه از قاریان جوان ایرانی است اما به شدت علاقه‏مند و پایبند به تلاوت‏های سنتی است

شیفته سبک‏های قدیمی تلاوت

مهدی عادلی

در فضای فعلی جامعه قاریان جوان کشور که بیشتر به فضای رقابت و معرفی سبک‏های جدید تبدیل شده است، بعضی با ساختار شکنی و عدول از خط قرمزهایی که استادان قرائت آنها را تعیین کرده‏اند، به دنبال معرفی خود به عنوان چهره‏ای صاحب سبک هستند. از سویی تلاش برای رسیدن به سطح قاریان مصری که قطب برتر قرائت قران در جهان اسلام هستند، هم قابل توجه است. ما در این میان، قاریانی هم هستند که با استفاده از تجربیات استادان قدیمی مصری، با قدرت کار خود را ادامه می‏دهند و البته جایگاه مناسبی در محافل قرآن داخل و خارج از کشور دارند. مهدی عادلی را می‏توان یکی از این قاریان جوان اما سنتی خوان دانست. نفر اول مسابقات بین‏المللی تهران در سال 83، از سن 13سالگی با تقلید از عبدالباسط شروع به آموختن تخصصی قرائت قرآن کرد و با منشاوی ادامه داد اما بعد از بلوغ سنی و تغییر صدایش، چون شیفته تلاوت«کامل یوسف بهتیمی» بود. سبک کار او را برای ادامه تلاوت انتخاب کرد. عادلی بعد از قبولی در کنکور وارد دانشگاه شد و در رشته مدیریت صنعتی لیسانس گرفت و حالا هم علاوه بر اینکه به فعالیت‏های قرآنی می‏پردازد، کارمند روابط عمومی یک از موسسات مالی و اعتباری است. او در دفتر کارش پذیرای ما شد تا درباره فضای فعلی قرائت قرآن با هم گفت‏وگو کنیم.

من خودم بشخصه طرفدار سبک‏های قدیم هستم. هر چند از شنیدن تلاوت‏های شحات یا حامد شاکرنژاد هم لذت می‏برم اما خودم دوست ندارم که در سبک‏هایی غیر از سبک‏های قدیمی تلاوت کنم.

- چطور شد که وارد دنیای قرائت شدید و چه مراحلی را طی کردید تا به این درجه از تلاوت رسیدید؟

در زمان کودکی همراه پدرم در مجالس قرآنی شرکت می‏کردم و بعدها هم گاهی اوقات در خانه، جلسات قرآن تشکیل می‏شد. همین امر سبب شد تا به سمت قرائت قرآن گرایش پیدا کنم. پس از مشورت با کسانی که با برگزاری کلاس‏های قرآنی آشنایی داشتند، تصمیم گرفتم در کلاس‏های استاد مرحوم حاج علی اربابی شرکت کنم چون هم کلاس پرباری بود و هم به خانه ما در محله بنی‏هاشم (علیه‏السلام) نزدیک بود و اینکه مرحم اربابی، توانایی بالقوه‏ای در تربیت شاگردان داشتند. ابتدا با سبک عبدالباسط و منشاوی آغاز کردم و بعد به نوع تلاوت «کامل یوسف بهتیمی» علاقه‏مند شدم و از آنجا که صدای من برای تلاوت به سبک این استاد مناسب بود، از سبک او برای تلاوت استفاده کردم که تا الان هم ادامه دارد و بعد از این هم قصد دارم به سبک کامل یوسف ادامه دهم.

- و البته این سبکی است که مورد قبول برگزارکنندگان مسابقات است؟

نه، موافق نیستم. مقام‏هایی که من کسب کردم به دلیل سبک کاری‏ام نیست. قرائت مجلسی متفاوت از قرائت در مسابقات یا به اصطلاح استودیویی است. مقام‏هایی که من کسب می‏کردم به دلیل شناخت ضوابط و آیین‏نامه داوری است و نه به خاطر نوع و سبک تلاوتم.

- مگر بقیه قاریان با آیین‏نامه و ضوابط داوری آشنا نیستند؟

ببینید، من سابقه داوری دارم. داور براساس سلیقه نمره نمی‏دهد بلکه باید طبق یک جدول از پیش تعیین شده و ضوابطی که تعریف شده، قضاوت کند. من مقاوم می‏آورم چون روی آیین‏نامه داوری مطالعه داشته‏‏ام و طوری قرائت می‏کنم که داوران به من بالاترین نمره را بدهند و از ادای الحان و اصوات اضافی خودداری می‏کنم. بگذارید خاطره جالبی تعریف کنم؛ در یکی از مسابقات استان تهران که شرکت کرده بودم، قبل از اعلام نتایج احتمال می‏دادم نفر پنجم شوم اما در کمال ناباوری به عنوان نفر اول مسابقات انتخاب شدم. نه تنها دیگر شرکت کنندگان که خود من هم حیرت‏زده بودم اما وقتی که جدول امتیازها را دیدم، فهمیدم که این مقام حق من بود چون کاملا براساس آیین‏نامه داوری تلاوت کرده بودم.

- با این شیوه شرکت در مسابقات، مقام‏های دیگری را هم کسب کرده‏اید؟

بله، دوبار در تهران، یک بار در مسابقات نیروهای مسلح، یک بار در مسابقات دانشگاه آزاد، یک بار در مسابقات کشوری و یک بار هم در مسابقات بین‏المللی تهران اول شدم. بعد از کسب مقام اول در مسابقات بین‏المللی، دیگر در هیچ مسابقه‏ای شرکت نکردم که البته این یک عرف در بین قاریان است.

- تلاوت‏های شما در مسابقات و میان داوران طرفداران زیادی دارد. آیا توانسته‏اید که این علاقه را در بین برگزارکنندگان محافل قرآنی هم ایجاد کنید؟

فکر کنم این علاقه در بین آنها هم ایجاد شده است. قرائت من تقریباً هر روز از صدا و سیمای جمهوری اسلامی پخش می‏شود و به برکت قرآن به محافل بسیاری برای تلاوت آیات خداوند دعوت می‏شوم. این محافل، هم در سراسر کشور است و هم در بعضی کشورهای خارجی. تاکنون یک بار در جوار خانه خدا و مقابل ناودان طلا تلاوت کرده‏ام و چند بار به لبنان و بیش از 20 بار به ترکیه برای اجرای برنامه رفته‏ام.

تلاوت در مسجد‏الحرام و در میان زائران خانه خدا مهم‏ترین تلاوتم بود و از دیگر تلاوت‏هایی که در ذهنم باقی مانده، خواندن قرآن در محضر مقام معظم رهبری است.

- شما از جمله قاریانی هستید که همچنان با سبک‏های قدیمی به کار خود ادامه می‏دهند. آیا نوع تلاوت‏های جدیدی را می‏پسندید که حامد شاکرنژاد یا محمود شحات ارائه داده‏اند؟

ارائه سبک‏های جدید حساسیت‏های زیادی را می‏طلبد. من خودم بشخصه طرفدار سبک‏های قدیم هستم. هر چند از شنیدن تلاوت‏های شحات یا حامد شاکرنژاد هم لذت می‏برم اما خودم دوست ندارم که در سبک‏هایی غیر از سبک‏های قدیمی تلاوت کنم. البته نباید فراموش کنیم که این قاریان نیت بسط قرآن را دارند و در حقیقت یک قاری با توجه به درون‏گرا یا برون‏گرا بودن شخصیتش، سبک را انتخاب می‏کند.

این نکته را فراموش نکنید که به جرات می‏توان گفت که قاریان ایرانی رو به پیشرفتند و توانسته‏‏اند به نسل جدید قاریان مصری برسند؛ مثل براداران شاکرنژاد، برادران فردی، مسعود گرجی، حمید الاجگردی و خیلی از قاریان جوان دیگر که مانند قرای مصری در محافل و مسابقات قرآنی کشورهای مختلف جایگاه مناسبی دارند.

- دلیل اینکه موافق ارائه سبک‏های جدید نیستید، چیست؟

من نمی‏گویم مخالف سبک‏های جدید هستم، فقط آنها را دوست ندارم. اما باید در ارائه سبک، حواسمان را جمع کنیم. به عنوان مثال، حدود 13- 12 سال پیش، سبک جدیدی از مداحی آمد که در ابتدا جوانان بسیاری را جذب این حیطه کرد اما حالا ببینید که مداحی به کجا کشیده شده است. درباره قرائت هم نگرانی‏هایی وجود دارد که به سرنوشت مداحی دچار شود. ما در قرآئت بحث معنویت قرآنی را داریم.

- عده‏ای فکر می‏کنند قاریانی که به دنبال نوعی خودنمایی هستند، به ارائه سبک‏های جدید روی می‏آورند.

فکر نمی‏کنم که این طور باشد. من با توجه به روحیه‏ای که از حامد سراغ دارم، او را اهل خود نمایی نمی‏دانم. در ایران حامد شاکرنژاد به ارائه سبک پرداخت که موافقان و مخالفان بسیاری داشت اما او با این کار خود، توانسته اشخاص زیادی را وارد عرصه تلاوت کند و حتی بیشتر از محمود شحات انور موفق بوده است. با این حال باید مواظب باشیم تا حرمت قرآن حفظ شود و به همین دلیل من طرفدار تلاوت‏های اصیل مانند کامل یوسف، شعشاعی و منشاوی هستم. ساده تلاوت کردن با روحیه من سازگارتر است.

- به نظر شما که از نزدیک در بین این قاریان هستید، چرا بعضی مخالف خواندن با سبک‏های نوین هستند؟

باید دید دلیل و دیدگاهشان چیست. هیچ‏کس نوآوری را انکار نمی‏کند و مخالفان آن چیزی را انکار می‏کنند که به نظرشان به اصل تلاوت قرآن ضربه می‏زند، یعنی درشان قرآن نیست. با این حال فکر می‏کنم دلیل مخالفت منتقدان این است که فکر می‏کنند حرمت قرآن در سبک‏های جدید حفظ نمی‏شود و هنجارها شکسته می‏شود. خب، در نوآوری نباید هر کاری را انجام داد. در این صورت معنویت تلاوت قرآن به حاشیه می‏رود.

- شما موافق تقلید در امر قرائت هستید؟

بله، تقلید باید باشد. البته تقلید باید از روی تلاوت استادان بزرگ مصری باشد. استادان بزرگ مصری‏ای که عصر طلایی دهه‏های 60 و 70 میلادی را رقم زده‏اند، درصدر قاریان معاصر قرار دارند. البته معتقدم که نباید از نسل جدید قاریان مصری تقلید شود.

- چرا؟

چون استادان قدیمی مصری از نظر پختگی و اصالت در قرائت در صدر قرار دارند و به هیچ عنوان قابل قیاس با دیگر قاریان نیستند. آن عمق و صلابتی که آنها در قرائت داشتند امروز در قاریان جدید مصری نیست. در حقیقت، نزدیک شدن قرائت قاریان ایرانی به قاریان مصری به دلیل رشد زیاد ایرانیان نیست بلکه به خاطر نزول قاریان مصری در تلاوت است. البته پیشرفت‏هایی در تلاوت ایرانی‏ها به وجود آمده که به خاطر استفاده از تجارب قاریان نسل اول انقلاب و تعدادی از استادان این رشته مانند مرحوم اربابی، استاد خدام‏الحسینی و استاد موسوی بلده بوده است.

- این افول قاریان مصری را بعضی‏ها طوری تعبیر می‏کنند که انگار دوره قاریان مصری تمام شده است. شما هم همین نظر را دارید؟

به نظر می‏رسد که این گونه باشد. خیلی بعید است که استادانی مانند کامل یوسف، مصطفی اسماعیلی، منشاوی یا عبدالباسط ظهور کنند. در دوران طلایی قراء مصری، شرایط خاصی در مصر وجود داشت. آن زمان، شرایط، محیط و فضایی بود که اکنون نیست. محافل با وجود مستمعانی تشکیل می‏شد که بی‏نظیر بودند و علاقه به تلاوت بسیار بود. به نظر نمی‏رسد که آن دوران دوباره تکرار شود.

- شاید بد نباشد کمی هم به بحث داوری بپردازیم. به عنوان کسی که تجربه داوری هم داشته‏اید، نظرتان درباره داوری‏ها در ایران چیست؟ دیده شد که در بسیاری از دوره‏های مسابقات بین‏المللی تهران، اعتراضاتی نسبت به داوری‏ها وجود داشت.

من مطمئنم که داوران ایرانی حق را به حقدار می‏دهند. گاهی در مسابقات اعتراض‏هایی پیش می‏آید که البته معمولا بی‏مورد است. همان طور که گفتم چون سابقه داوری دارم و در خصوص ضوابط داوری  مطالعاتی داشته‏ام. می‏دانم که یک داور مسابقات قرآنی براساس آیتم‏ها و ضوابط و موارد جزئی قضاوت می‏کند. اگر قاری‏ای بخواهد در مسابقه‏ای موفق شود باید نوع تلاوتش را براساس ضوابط داوری تعیین کند. خود من طبق آیین‏نامه داوری در مسابقات بین‏المللی ایران شرکت کردم و اول شدم. من نمره 5/94 را کسب کردم که بالاترین نمره در تمام تاریخ مسابقات بین‏المللی ایران است. البته مصائبی هم داشت و چند سال طول کشید تا بتوانم تلاوتم را از آن قالب مسابقه‏ای خارج کنم.

- جلسات عمومی قرآن یکی از محل‏های مهم آموزش تلاوت در کشور ما بوده که انگار کمی کمرنگ شده است. شما جلسه قرآن دارید؟

بله، جلسه‏ای در منزل خودم دارم که به دلیل محدودیت‏ جا، جلسه چندان شلوغی نیست و بیشتر دوستان در آن شرکت می‏کنند. پیش از این همه جلسه پرباری را در مسجد جامع غدیر خم پاسداران اداره می‏کردم که به دلیل نوسازی مسجد فعلا تعطیل است. همچنین اداره جلسه مرحوم اربابی در حال حاضر به عهده استاد ربیعیان است که در نبود ایشان، من افتخار اداره آن را دارم. برگزاری جلسات علاوه بر اینکه انس با قرآن را در بردارد، به برکات بسیار زیادی می‏انجامد. من هر چه هستم و هر چه دارم به خاطر مانوس بودن با قرآن و حضور در جلسات قرآن است. شاگردانی را هم تربیت کرده‏ام که موفق‏ترین آنها برادر کوچک‏ترم، محمد است. او چند سال پیش  در رده جوانان نفر اول تهران شد.

باید به تلاوت‏های استادان قدیمی که تکرار ناشدنی هستند، اشاره کنم؛ مانند تلاوت سوره مریم توسط کامل یوسف و عبدالباسط عبدالصمد، تلاوت سوره حشر توسط استاد منشاوی و تلاوت سوره حجرات استاد مصطفی اسماعیل.

- ظاهراً شرکت در جلسات استاد مرحوم اربابی بود که شما را تا این حد در تلاوت ارتقا داد؟

استاد اول و همیشگی من مرحوم اربابی است. چند سالی هم خدمت آقای خرمیان فن تلاوت آموختم و در حال حاضر هم اگر شرایط پیش آید از محضر استادانی مانند حسین رستمی، حسن ربیعیان، سبحانی و دهقانی کسب فیض می‏کنم اما شاگردی آقای اربابی خیلی تاثیرگذار بود. مرحوم اربابی نکات خیلی مهمی را به من گوشزد می‏کرد که بیشتر حول محور اخلاق بود. بیشتر شاگردان استاد مرحوم اربابی به خضوع معروفند. وقتی که در مسابقات بین‏المللی ایران اول شدم، استاد اربابی طوری با من رفتار می‏کرد که گاهی به نظرم زننده می‏آمد و ناراحت می‏شدم اما بعد فهمیدم که او می‏خواسته من حد خودم را فراموش نکنم و فروتنی‏ام را حفظ کنم.

- گرفتن پول توسط قاریان در ازای قرائت قرآن در محافل، بحثی است که گاهی با چالش روبه روست. نظر شما چیست؟

گرفتن حق‏الزحمه صحیح نیست اما کسی که قاری را دعوت می‏کند باید مبلغی به عنوان حق‏المقدم به او بپردازد. من خودم این پرسش را از یکی از بزرگان پرسیدم که وی گفت اگر مبلغ به عنوان حق‏القدم داده شود و نه حق‏الزحمه قرائت، اشکالی ندارد. معمولا هم دیده نمی‏شود که مبلغی به قاری داده نشود؛ شاید کم باشد اما به هر حال بابت زمانی که قاری صرف رفتن به آن مجلس می‏کند، مبلغی اعطا می‏شود. البته قاریان به دنبال برکت قرآنند و قاری برای حضور در محفل و مجلسی پولی را تعیین نمی‏کند.

- احتمالا خوانندگان ما مایلند بدانند که قرائت‏های ماندگار و شاخص از نظر شما کدامند؟

باید به تلاوت‏های استادان قدیمی که تکرار ناشدنی هستند، اشاره کنم؛ مانند تلاوت سوره مریم توسط کامل یوسف و عبدالباسط عبدالصمد، تلاوت سوره حشر توسط استاد منشاوی و تلاوت سوره حجرات استاد مصطفی اسماعیل.

جواد شمس، مجله آیه


تنظیم برای تبیان: شکوری_کارشناس بخش قرآن