منشور اخلاقی کودکان رسید

چگونه ارزشهای اخلاقی را به فرزندان خود بیاموزیم؟

مهرورزی یکی از اساسی ترین شاخه های اخلاق به شمار می رود. مهرورزی، یکی از شیرین‌ترین و دلپذیرترین مفاهیم و واژه‌های زندگی بشر است. دوست داشتن و محبوب بودن، هر دو، مورد ‌علاقه، محبوب و مطلوب انسان‌هاست.

مهرورزی، نه تنها در روابط انسانی دارای ارزش است، بلکه ریشه در مهرورزی الهی دارد. انسان و جهان مرهون و مدیون مهرورزی خدا هستند و بدون رحمت الهی، نه مخلوقی وجود دارد و نه خلقتی و نه انسان، راهی به سوی زندگی می‌یابد. لذا به نظر می رسد که آموزش ارزشهای اخلاقی به خصوص مهرورزی که از مهم ترین شاخه های اخلاق به شمار می رود از وظایف اصلی و اولیه والدین است.

آموختن ارزشهایی مانند صداقت، مهرورزی و توجه به همنوعان، وفاداری و درستکاری به فرزندان، می تواند زمینه را برای اتخاذ تصمیم های درست در زندگی آینده شان میسر سازد.

در تربیت کودکان، ایجاد عادت های خوب و ریشه کن کردن عادت های بد، در آنان، مسئله ای پر اهمیت است. از همان دوران کودکی هر عادتی را به راحتی می توان در کودک شکل داد. در سال های بعد نیز، همزمان با رشد او لازم است دیگر عادت ها و مهارت های رفتاری مانند وفای به عهد، ایثار، بخشش و کمک به اطرافیان را به آنان آموخت.

لذا به بهانه میلاد پیامبر مهر رحمت، حضرت محمد صلی الله علیه و آله  و همچنین روز اخلاق و مهرورزی، در ادامه ی این یادداشت، به چگونگی آموزش این ارزشها به نسل آینده می پردازیم :

الگو و نمونه باشید

فرزندان ارزشهای متعالی در زندگی شان را با مشاهده کردن اعمال و رفتار والدین یاد می گیرند. بنابراین سعی کنید الگوی کامل و مناسبی از انجام ارزشهای مورد نظرتان باشید تا فرزند شما با دیدن این ارزشها در وجود شما، به طرف آنها راغب شود.

در حقیقت آنها کنترلی بر آنچه باید یاد بگیرند و آنچه نباید یاد بگیرند ندارند و این شما هستید که هر روز با رفتارتان به فرزندتان می آموزید کدام عمل نکوهیده و کدام عمل پسندیده است. وقتی فرزند شما همواره شاهد و ناظراحترام، توجه و محبت بی دریغ شما به والدینتان باشد، وقتی کمکهای انسان دوستانه شما به همنوعان را می بیند و وقتی مشاهده می کند  که بین رفتار و گفتار شما در زمینه های انسان دوستانه فاصله ای نیست، ناخودآگاه کردار شما را سرمشق خویش قرار داده و این ارزشهای اخلاقی را می آموزد.

مسئولیت پذیر باشید

بر روی حرف و گفته ی معقول خود بایستید. نسبت به قولهایی که می دهید وفادار باشید. مسئولیت اعمال خود را بپذیرید. درباره ی طرز تفکر و عکس العمل تان در  برابر آنچه مسئول آن هستید، با فرزندتان صحبت کنید و به آنها بفهمانید که با پذیرفتن مسئولیت اعمال و گفتارشان، با خود روراست باشند و با توجیه کردن و مسئولیت ناپذیری، به سرکوب فطرت انسانی خود نپردازند.

صادق باشید

به فرزندتان بیاموزید که به دیگران بدبین نباشند تا دیگران نیز نسبت به آنها اینگونه باشند. به آنها بیاموزید که افراد دروغگو هرگز مورد اعتماد قرار نمی گیرند و اعمال و رفتار آنها مورد قبول اطرافیان نمی باشد.

همچنین به آنها بیاموزید که ضرر شخصی نمی تواند توجیهی برای عدم صداقت باشد و حتی اگر بواسطه ی صداقت گفتار و رفتار دچار زحمت احتمالی شوند باید به وظیفه اخلاقی خود عمل کنند.

وفادار باشید

وفاداری و ثبات در دوستی را به فرزندتان بیاموزید. به او بیاموزید که به هنگام اطمینان از درست بودن اعمال یا رفتار دوستانش، از آنها حمایت کند. توانایی تشخیص و تمیز وفاداری از تعصب کورکورانه را برای فرزندتان فراهم کنید تا بفهمند که تعصب کورکورانه هرگز مورد تایید شما نیست.

احترام دیگران را نگاه دارید

به آنها بیاموزید که به دیگران احترام بگذارند و تفاوت های احتمالی آنها با خودشان را محترم شمرده و به تمسخر دیگران نپردازند. به فرزند خود بیاموزید که اطرافیان، دوستان و به طور کلی انسانها را بی قید و شرط دوست داشته باشد و برای آنها به صرف انسان بودن و همنوع بودن ارزش و اعتبار قایل شود. این موضوع می تواند سبب شود که روحیه ی احترام به حقوق دیگران در فرزندان شما تقویت شود.

با دیگران همدل باشید

همدلی شامل تمایل پاسخ دهی به حالت عاطفی دیگران با حالت عاطفی مشابه است. یعنی این كه فرد بتواند مسائل دیگران را حتی زمانی كه در آن شرایط قرار ندارد، درك كند و برای نظریات و احساسات آن ها ارزش و احترام قائل شود. همدلی یك نوع خصوصیت ذاتی انسان هاست. چون انسان ها در اجتماع به دنیا می آیند و با هم زندگی می كنند و بزرگ می شوند، برای یکدیگر ارزش حیاتی قائلند و نسبت به یكدیگر نگران می شوند و رفتار همدلانه از خود نشان می دهند. از آنجا که رفتار همدلی به موقعیت و تجربه خود افراد بستگی دارد، یعنی هر چه افراد همدلی بیشتری را تجربه كرده باشند،  احتمال واكنش رفتار فعالانه در آن ها بیشتر خواهد بود، لذا رفتار همدلانه شما با فرزندتان از مقدمات آموزش این ویژگی در آنهاست. به فرزندان تان کمک کنید تا احساس دیگران را درک کنند و به آن توجه کافی داشته باشند. این روحیه همدلی با دیگران سبب تحکیم و تثبیت شخصیت آنها نیز خواهد شد.

خود کنترل باشید

خود كنترلی عبارت است از مراقبتی درونی كه براساس آن وظایف محول شده، انجام و رفتارهای ناهنجار و غیرقانونی، غیر اخلاقی و غیر شرعی ترك میگردد بی آنكه نظارت و یا كنترل خارجی در بین بوده باشد.  هنگامیكه شما بی توجه به كنترل خارجی ، تلاش خود را مصروف انجام دادن كاری كه برعهده شما واگذار شده نمایید و یا بدون اینکه اجبار یا منفعتی در کار باشد به یاری هم نوع خود می شتابید و مرتكب كم كاری ، سهل انگاری بی توجهی به نیازهای همنوعان و... نگردید از كنترل درونی برخوردار هستید و با رفتار خود به فرزندتان می آموزید که خود کنترلی تاثیر مهمی در رشد و بلوغ او دارد. به او بیاموزید که گاه خواسته های دیگران را نسبت به خواسته های خود مقدم داشته و نسبت به نیازها و کاستی های همنوعان خود حساس باشد.

با رفتار خود به فرزندتان بیاموزید.  توجه به این مطلب می تواند بیانگر بلوغ فکری او بوده و از طرف دیگر در رشد و تعالی صفات انسانی وی موثر خواهد بود.

مریم عطاریان- بخش خانواده و زندگی

مقالات مرتبط

روش های جدید تربیت رسید

کتک بخوری! تربیت میشی؟

تا سه بشمرید

آموزش اخلاق به روش آسان

کاربران محترم می توانند مطالب خود در این زمینه را در انجمن های تخصصی تبیان به بحث و بررسی قرار دهند.

تهیه کتاب تربیت فرزند در اسلام از فروشگاه اینترنتی تبیان، به شما کاربران محترم توصیه می گردد.