عذاب قبر جسمانی است!

در قرآن می خوانیم:

وَأَنْفِقُوا مِنْ مَا رَزَقْنَاكُمْ مِنْ قَبْلِ أَنْ یأْتِی أَحَدَكُمُ الْمَوْتُ فَیقُولَ رَبِّ لَوْلَا أَخَّرْتَنِی إِلَى أَجَلٍ قَرِیبٍ فَأَصَّدَّقَ وَأَكُنْ مِنَ الصَّالِحِینَ(المنافقون/10)

از آنچه به شما روزی داده‌ایم انفاق کنید، پیش از آنکه مرگ یکی از شما فرا رسد و بگوید: «پروردگارا! چرا (مرگ) مرا مدت کمی به تأخیر نینداختی تا (در راه خدا) صدقه دهم و از صالحان باشم؟!»

“انفقوا” از ماده “نفق “ و “نفاق “ به معنى خروج و تمام شدن است ، و “انفاق “ یعنى اخراج مال از ملكش ، زیرا شخص مالش را با آن دستش ‍ خارج مى كند، و “منافق “ از مصدر “نفاق “ است ، و آن كسى است كه از ایمان به طرف كفر خارج شده است . “نفق “ هم نقبى است كه درى دیگر براى خروج دارد.

“رزق “ یعنى روزى، و آن عطایى است كه از آن بهره مى برند، خواه طعام باشد یا علم یا غیر آن ، از امور دنیوى یا اخروى .

در فرهنگ قرآن هر كه انفاق كند به سود خود انفاق كرده است : “و ما تنفقوا من خیر فلانفسكم (1)، همچنین آن چه انفاق مى شود مى ماند و آنچه انفاق نشود از بین مى رود: “ما عندكم ینفد و ما عند الله باق (2) از این روست كه بزرگ ترین پشیمانى در هنگام مرگ ، كه پرده ها از حقایق كنار مى رود، از این است كه چرا انفاق نكردیم .

امام على (علیه السلام) فرمودند: “از دنیا چیزى براى انسان باقى مى ماند كه انفاق كرده است (3)، و نیز فرمودند: “هر گاه بنده اى بمیرد، فرشتگان مى گویند: چه پیش فرستاده ؟ و مردم مى گویند: چه باقى گذاشته ؟ پس ‍ چیزى براى خود پیش فرستید تا از آن شما باشد و همه را بعد از خود باقى مگذارید كه وبال شما خواهد بود.(4)

آیا عذاب و فشار قبر بر جسم است یا روح؟

عذاب قبر جسمانى و روحانى است، ولى نه بدن و جسم مادى و دنیایى، بلكه جسم و بدن برزخى عذاب مى بیند. براى روشن شدن پاسخ ، به این دو نكته توجه فرمایید:

1) روح انسان پس از مرگ و رها كردن بدن مادى به حیات برزخى وارد و با بدن مثالى خود متحد مى شود و این اتحاد بدن مثالى با روح در عالم برزخ از اتحاد جسم و روح در دنیا قوى تر است. عالم خواب بهترین نمونه براى درك عالم برزخ است ، زیرا در خواب به سبب ضعیف شدن وابستگى روح به بدن مادى، روح از حدود مادى قدرى آزاد مى شود و انسان خود را در نوعى تن مثالى ، شبیه بدن مادى و دنیوى ، مى بیند: بدن مادى ما در رختخواب است ، اما ما خود را با بدنى مشابه با این بدن در سیر و حركت و شادى و غم و...مى بینیم . عالم برزخ هم همین طور است : روح به همین بدن مثالى و قالب برزخى كه از قبل در آن عالم وجود داشته ملحق مى شود.

امام صادق (علیه السلام) فرمودند: “ارواح در بدنهایى شبیه بدنهاى دنیوى آنان است (5) البته هر چند بدن برزخى كامل تر از بدن مادى است، اما از بدن قیامتى ناقص تر است. این بدن نه مادى محض است، مانند بدن دنیایى، نه غیر مادى محض، مانند بدن قیامتى، بلكه در عین اینكه غیر مادى است، برخى از لوازم و آثار بدن طبیعى، مانند شكل و اندازه و مقدار، را دارد.

2) ارتباط روح با بدن مادى پس از مرگ به كلى از بین نمى رود، بلكه در عالم برزخ ارتباطى است كه به رغم حضور روح در عالمى فوق عالم ماده ، علاقه خاصى به بدن مادى و قبر خود دارد. آداب خاص دفن و قبر و مقدار و حد كندن آن و حرمت قبور مومنان و زیارت آنان و نظایر آن موید این مطلب است. و این رابطه در ساعت و روزها و ماههاى اولیه مرگ بیشتر است و به تدریج، بر اثر انس روح با بدن برزخى و قالب مثالى، با بدن خاكى و مادى كم مى شود، اما در هر حال قبر، حریم هر روحى است و این ارتباط به شكل ضعیف كماكان باقى مى ماند.(6)

______________

1- بقره : 272.

2- نحل : 96.

3- غرر الحكم ، ح 7516.

4- بحار الانوار، ج 96، ص 115.

5- بحار الانوار، ج 6، ص 268.

6- براى روایات بیشتر در این باب به جلد 6 كتاب بحار الانوار و جلد 3 كتاب كافى مراجعه فرمایید.

منبع: آیه هاى زندگى براى بیدارى، مؤلف :حسین اسكندرى

تنظیم: شکوری_کارشناس بخش قرآن