آیات نامدار قرآن(3)
اشاره
در طول تاریخ تفسیر و قرآن پژوهی، برخی از آیات قرآن كریم به سبب ویژگی خاصی كه داشتند، شهرت بیشتری یافته و مورد توجه قرار گرفته‌اند، این آیات را آیات نامدار می‌نامند. در این مقاله برآنیم تا با نام، مشخصات و نكات مهم یكی از این آیات آشنا شویم.
«بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحیم» را «آیه تسمیه»[1] یا «بسمله» می‌‌گویند.[2] در آغاز همه‌ی سوره‌های قرآن، به جز سوره‌ی توبه، «بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحیم» آمده است و در آیه 30سوره‌ی نمل افزون بر آغاز سوره، در شروع نامه‌ی سلیمان تكرار شده است و این «بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحیم» هم به اتفاق شیعه و سنی، جزء سوره به شمار می‌آید.[3]
امامیه براساس روایات، اتفاق دارند كه «بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحیم» در آغاز سوره‌ها به جز سوره‌ی توبه، آیه‌ای از همان سوره به شمار می‌رود و هركس آن را در نماز ترك كند، نمازش باطل است؛[4] زیرا هیچ نمازی صحیح نیست، مگر به فاتحة‌الكتاب(سوره‌ی حمد) و «بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحیم» که مكمل و جزء این سوره است.[5]
براساس روایتی از پیامبر اسلام(ص) هر عمل مهمی كه بدون نام خدا آغاز شود، بی‌فرجام و ناقص خواهد ماند؛ بنابراین برای جاودانه بودن امور و مواجه نشدن با شكست و نافرجامی، باید به كارها رنگ خدایی داد و آن را با نام خداوند ازلی و ابدی كه زوال و فنا در او راه ندارد، آغاز كرد؛ چنانكه خداوند به پیغمبر اكرم(ص) فرمان می‌دهد تبلیغ خود را با نام خدای آغاز كن: (علق/ 96، 1)
«اقْرَأْ بِاسْمِ رَبِّك»
نوح و همراهان وی، حركت كشتی را با نام خدا شروع كردند: (هود/11، 41)
«بِسْمِ اللَّهِ مَجْراها وَ مُرْساها»
و سلیمان نامه‌اش را با نام خدا آغاز كرد: (نمل / 27، 30)
«إِنَّهُ مِنْ سُلَیْمانَ وَ إِنَّهُ بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحیمِ »
و خدا نیز با شروع كلام خود با «بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحیم» ، این ادب را به انسان‌ها آموخته است كه كلامشان را با با نام خدا آغاز كنند. [6]
__________________
[1] . روض الجنان، ج 1، ص 41؛ اسباب النزول، واحدی، ص 13؛ التبیان، ج 1، ص .26
[2] . تاریخ قرآن، رامیار، ص 553
[3] . روض الجنان، ج 1، ص .44
[4] . التبیان، ج 1، ص .24
[5] . التبیان، ج 1، ص .24
[6] . المیزان، ج1، ص .15
