این دروغگوهای دوست داشتنی
چرا کودکان دروغ می گویند؟
دروغگویی از نظر لغوی به معنای کتمان واقعیت است. فرد دروغگو از طریق دروغ گفتن ضعفهای خود را می پوشاند و شنونده را گمراه می سازد. خود را از تنبیه نجات می دهد و بدان وسیله توجه دیگران را به خود جلب می کند.
همه انسانها در محدوده ای برابر پا به عرصه وجود می گذارد. هیچکس از کودکی دروغگو به دنیا نیامده است. همه انسانها راه فکر کردن و توجیه اعمال خویش را از دیگران آموخته و تکامل یافته اند. درستی یا نادرستی از طریق کلمات و اعمال دیگران به ما القا می شود و ما این کلمات و اعمال را در ذهنیات خود تلفیق کرده، سرانجام شخصیت خود را شکل می دهیم.
لذا دروغگویی کودکان براساس انگیزه ها و شرایط مختلفی شکل می گیرد. آنها ممکن است بنا به دلایل ذیل اقدام به دروغگویی کنند:
- پنهان کردن واقعیت، رسیدن به پاداش و یا اجتناب کردن از تنبیه والدین و بزرگسالان
- ارزیابی کردن واکنش بزرگترها در برابر اظهارات خود
- غلو کردن در داستانها و یا رویدادهایی که مشاهده کرده یا شنیده اند
- کسب توجه، حتی در اوقاتی که می داند، شنونده از عدم صداقت او مطلع است
- و بسیاری از دلایل دیگر
کودکان از 3 سالگی دروغگویی را آغاز می کنند و این زمانیست که کودکان از لحاظ شناختی هنوز به مرحله ای نرسیده اند که بتوانند ذهن شنونده را بخوانند بنابراین دروغهای بسیار اغراق آمیزی را عنوان می کنند و ناشیانه عمل می کنند.
چه زمانی کودکان دروغگویی را آغاز می کنند؟
کودکان از سنین بسیار پایینی، می توانند دروغگویی را آغاز کنند. بطور کلی مطالعات نشان داده که کودکان از 3 سالگی دروغگویی را آغاز می کنند. این زمانیست که کودکان تازه در حال بالغ شدن هستند اما از لحاظ شناختی هنوز به مرحله ای نرسیده اند که بتوانند ذهن شنونده را بخوانند بنابراین دروغهای بسیار اغراق آمیزی را عنوان می کنند و ناشیانه عمل می کنند.
اما به طور کلی کودکان در سنین 6-4 میزان دروغگویی شان افزایش می یابد و در این مرحله در دروغگویی مهارت بیشتری پیدا می کنند زیرا با زبان بدن و نقش بازی کردن بهتر می توانند حرفها (دروغهای) خود را به واقعیت نزدیک کنند.
وقتی کودکان دروغ می گویند، چکار کنیم؟
وقتی حرف دروغی از کودک خود شنیدید، عصبانی نشوید بلکه به کودک خود بگویید «وقتی حقیقت را به من بگویی خوشحال می شوم و زمانی که دروغ می گویی از تو ناراحت می شوم» همچنین سعی کنید برای کودک خود داستانها و کتابهایی را بخوانید که در تایید صداقت و راستگویی باشد و به طور کلی به راستگویی او ارزش و پاداش دهید و آنها را به خاطر کوچکترین دروغگویی توبیخ کنید. به کودکتان بخاطر راستگویی پاداش دهید حتی اگر این صداقت او به ضرر شما تمام شده باشد.
چند نکته در تشویق صداقت و راستگویی
وقتی کودکان به اندازه کافی بزرگ شوند، می توانند فرق بین راستگویی و دروغگویی را درک کنند لذا شایسته است که کودکان را به راستگویی تشویق کرده و در این زمینه از آنها حمایت کنید:
اگر فرزند شما شروع به صحبتهای موهوم و خیالی کرد، شما می توانید به سادگی و به زبان خودش، با او وارد صحبت شوید.
مثلاً پسر شما ممکن است به شما بگوید: «من مرد عنکبوتی هستم» - در این وضعیت بهتر است شما با یک سؤال ساده و قابل فهم پاسخ کودکتان را بدهید و مثلاً بگویید: «منظورت این است که خیلی قوی هستی؟»
اگر فرزند شما شروع به صحبتهای موهوم و خیالی کرد، شما می توانید به سادگی و به زبان خودش، با او وارد صحبت شوید.
- به کودکتان کمک کنید تا از شرایطی که منجر به دروغگویی او می شود، اجتناب کند. برای مثال: شما ملاحظه می کنید که لیوان شیری را برای فرزندتان ریخته اید تا او بخورد ولی او در حال بازیگوشی کردن لیوان شیر را می ریزد. بسیاری از والدین در این موقعیت از کودک خود می پرسند: «لیوان شیر را ریختی زمین؟» و کودک در حالیکه از عواقب کار خود می ترسد پاسخ می دهد: «نه، این کار من نبوده، نمی دونم چطوری ریخت روی زمین». بنابراین برای اینکه مانع دروغگویی
کودکتان شوید در چنین شرایطی به او بگویید: «دیدم چه اتفاقی افتاد، شیرت ریخت روی زمین، بیا با هم پاکش کنیم»
- اطمینان حاصل کنید که قوانین روشن و قابل اجرایی برای کودکتان در خانه برنامه ریزی کرده اید. زیرا هر چه این قوانین قابل اجراتر و روشن تر باشد امکان تخلف و دروغگویی کودکان کاهش می یابد.
- اگر کودکتان سنجیده و آگاهانه به شما دروغ گفت، برای او توضیح دهید که حرفش برای شما قابل قبول نیست و می دانید که راست نمی گوید و به او عنوان کنید که دروغگویی کار خوبی نیست و ممکن است باعث شود که شما متوجه حقیقت نشوید. سپس سعی کنید از پیامدهای مثبتی استفاده کنید تا کودکان وادار به دروغگویی نشوند. مثلاً اگر کودک شما روی دیوار نقاشی کشیده، با کمک هم آنها را پاک کنید.
اگر کودک شما دائماً و آگاهانه اقدام به دروغگویی می کند، بهتر است که شما در شیوه های انضباطی خود تجدید نظر کنید و مقرراتی را ترتیب دهید تا کودک شما بفهمد عواقب دروغگویی چه خواهد بود.
به کودک خود دائماً برچسب «دروغگو» نزنید. این برچسبها و عناوین تاثیر منفی بر عزت نفس کودکان گذاشته و باعث می شود که آنها بیشتر اقدام به دروغگویی کنند. این مساله بدین معناست که اگر کودکتان به این باور برسد که دروغگوست، بنابراین بیشتر دروغ می گوید.
چند نکته در مورد کودکانی که بزرگتر هستند:
اگر کودک شما بزرگتر باشد، ممکن است دروغ برای او یک عادت شده باشد. اگر او به مقدار زیاد اقدام به دروغگویی می کند، با آرامش در این مورد با او صحبت کنید. با او صحبت کنید و عنوان کنید که در برابر دروغگویی او چه احساسی دارید و اینکه این دروغگویی او چگونه می تواند بر روابط تان با یکدیگر تاثیر گذاشته و حتی ممکن است دوستان و آشنایان، او را فردی صادق و راستگو نشناسند.
اگر کودک شما دائماً و آگاهانه اقدام به دروغگویی می کند، بهتر است که شما در شیوه های انضباطی خود تجدید نظر کنید و مقرراتی را ترتیب دهید تا کودک شما بفهمد عواقب دروغگویی چه خواهد بود
- وقتی فرزندتان به شما دروغ می گوید، این مساله را به او بازگو کنید. اجازه دهید فرزندتان متوجه شود که راستگویی برای شما اهمیت بسیار زیادی دارد.
- اگر می خواهید فرزندان راستگویی داشته باشید، خودتان هم این مساله را در رفتار خود نشان دهید و در این زمینه قوانین انضباطی سخت و محکمی پی ریزی کنید. پژوهشها نشان داده والدینی که بچه ها را بخاطر دروغگویی، توبیخ می کنند و آنها را به خاطر راست گویی پاداش می دهند، فرزندانشان کمتر دروغ می گویند.
- رابطه تان با کودک خود نزدیک و صمیمانه نگهدارید تا فرزندتان بتواند حقیقت را به شما بازگو کند. اگر شما والدین خوب و آرامی باشید، فرزندانتان در همه سنین رابطه خوبی با شما برقرار کرده و با آرامش کامل در مورد همه موضوعات با شما صحبت می کنند و بنابراین کمتر احتمال دارد که به شما دروغ گفته و یا رفتارهای ضداجتماعی مرتکب شوند.
مریم عطاریان – بخش خانواده و زندگی
والدین گرامی تهیه کتاب "تربیت کودک در جهان امروز" از فروشگاه اینترنتی تبیان را به شما توصیه می کنیم.
در ضمن برای اطلاعات بیشتر در این زمینه می توانید با بخش مشاوره تبیان نیز تماس بگیرید.
مطالعه کتاب "اصول و مبانی آموزش مسایل دینی به کودکان و نوجوانان" موجود در کتابخانه تبیان را به شما عزیزان توصیه می نماییم.
مقالات مرتبط
