شناختنامه قرآن(11)

خداوند در قرآن کریم خطاب به شیطان می فرماید:

وَاسْتَفْزِزْ مَنِ اسْتَطَعْتَ مِنْهُمْ بِصَوْتِكَ وَأَجْلِبْ عَلَیهِمْ بِخَیلِكَ وَرَجِلِكَ وَشَارِكْهُمْ فِی الْأَمْوَالِ وَالْأَوْلَادِ وَعِدْهُمْ وَمَا یعِدُهُمُ الشَّیطَانُ إِلَّا غُرُورًا(الإسراء/64)

هر کدام از آنها را می‌توانی با صدایت تحریک کن! و لشکر سواره و پیاده‌ات را بر آنها گسیل دار! و در ثروت و فرزندانشان شرکت جوی! و آنان را با وعده‌ها سرگرم کن! -ولی شیطان، جز فریب و دروغ، وعده‌ای به آنها نمی‌دهد-

در این آیه، نکات قابل تاملی وجود دارد از جمله:

1 - معنى چند لغت

(استفزز) از ماده (استفزاز) به معنى تحریک و برانگیختن است ، تحریکى سریع و ساده ، ولى در اصل به معنى قطع و بریدن چیزى است ، لذا هر گاه پارچه یا لباسى پاره شود، عرب مى گوید (تفزز الثوب ).

و استعمال این لغت در معنى تحریک و برانگیختن به خاطر بریدن کسى از حق و کشاندن او به سوى باطل است .

(اجلب ) از ماده (اجلاب ) در اصل از (جلبه ) به معنى فریاد شدید است ، و اجلاب به معنى راندن و حرکت دادن با نهیب و فریاد مى باشد، و اینکه در بعضى از روایات از (جلب ) نهى شده یا به معنى آن است که مامور جمع آورى زکات به هنگامى که براى گرفتن حق شرعى به چراگاهها مى آید. نباید فریاد بزند و چهارپایان را در چراگاهشان وحشتزده کند، و یا اشاره به مسابقه اسب سوارى است که هیچیک از شرکت کنندگان در مسابقه نباید به مرکب دیگرى فریاد زند تا خودش پیشروى کند.

(خیل ) به دو معنى آمده است به معنى (اسبها) و به معنى (اسب سواران ) اما در اینجا به معنى دوم است و اشاره به لشکر سواره مى کند.

و (رجل ) به عکس آن به معنى لشکر پیاده است ، البته شیطان لشکر سواره و پیاده اى به آن معنى که در ارتش است ندارد، ولى مى دانیم دستیاران فراوانى از جنس خود و از جنس آدمیان دارد که براى اغواى مردم به او کمک مى دهند، بعضى سریعتر و نیرومندتر همچون لشکر سواره اند، و بعضى آرامتر و ضعیفتر همچون لشکر پیاده!

2 - وسائل متنوع وسوسه گرى شیطان

اگر چه در آیات فوق ، مخاطب شیطان است و خداوند به عنوان یک فرمان تهدیدآمیز به او مى گوید هر چه از دستت ساخته است بکن و با وسائل گوناگون به اغواى بنى آدم برخیز، ولى در واقع هشدارى است به همه انسانها که طرق نفوذ شیطان را دریابند و از تنوع وسائل وسوسه هاى او آگاه شوند.

جالب اینکه قرآن در آیه فوق به چهار بخش مهم و اصولى از این وسائل ، اشاره مى کند و به انسانها مى گوید که از چهار طرف مراقب خویش باشند:

الف : برنامه هاى تبلیغاتى - جمله و استفزز من استطعت منهم بصوتک که بعضى از مفسران آن را تنها به معنى نغمه هاى هوس انگیز موسیقى و خوانندگى تفسیر کرده اند معنى وسیعى دارد که هر گونه تبلیغات گمراه کننده را که در آن از وسائل صوتى و سمعى استفاده مى شود شامل مى گردد.

به این ترتیب نخستین برنامه شیطان ، استفاده از این وسائل است .

این مساله مخصوصا در دنیاى امروز که دنیاى فرستنده هاى رادیوئى و دنیاى تبلیغات گسترده سمعى و بصرى است ، از هر زمانى روشنتر و آشکارتر است ، چرا که شیاطین و احزاب آنها در شرق و غرب جهان بر این وسیله موثر تکیه دارند، و بخش عظیمى از سرمایه هاى خود را در این راه مصرف مى کنند، تا بندگان خدا را استعمار کنند و از راه حق که راه آزادى و استقلال و ایمان و تقوى است منحرف سازند و به صورت بردگانى بى اراده و ناتوان درآورند.

ب : استفاده از نیروى نظامى - این منحصر به عصر و زمان ما نیست که شیاطین براى یافتن منطقه هاى نفوذ به قدرت نظامى متوسل مى شوند، همیشه بازوى نظامى یکى از بازوهاى مهم و خطرناک همه جباران و ستمگران جهان بوده است ، آنها ناگهان در یک لحظه به نیروهاى مسلح خود فریاد مى زنند و به مناطقى که ممکن است با مقاومت سرسختانه، آزادى و استقلال خویش را بازیابند گسیل مى دارند، و حتى در عصر خود مى بینیم برنامه گسیل سریع که درست همان مفهوم (اجلاب ) را دارد تنظیم کرده اند، به این ترتیب که پاره اى از قدرتهاى جهانخوار غرب نیروى ویژه اى ، آماده ساخته اند که بتوانند آن را در کوتاهترین مدت در هر منطقه اى از جهان که منافع نامشروع شیطانیشان به خطر بیفتد اعزام کنند و هر جنبش حق طلبانه اى را در نطفه خفه نمایند.

و قبل از وصول این لشکر سریع ، زمینه را با جاسوسان ماهر خود که در واقع لشکر پیاده اند آماده مى سازند.

غافل از اینکه خداوند به بندگان راستینش در همین آیات وعده داده است که شیطان و لشکر او هرگز بر آنها سلطه نخواهند یافت !

ج : برنامه هاى اقتصادى و ظاهرا انسانى - یکى دیگر از وسائل موثر نفوذ شیطان از طریق شرکت در اموال و نفوس است، باز در اینجا مى بینیم بعضى از مفسران شرکت در اموال را منحصرا به معنى (ربا)، و شرکت در اولاد را فقط به معنى فرزندان نامشروع دانسته اند در حالى که این دو کلمه معنى بسیار وسیعترى دارد که همه اموال حرام و فرزندان نامشروع و غیر آن را شامل مى شود.

مثلا در عصر و زمان خود مى بینیم که شیاطین جهانخوار، مرتبا پیشنهاد سرمایه گذارى و تاسیس شرکتها و ایجاد انواع کارخانه ها و مراکز تولیدى در کشورهاى ضعیف مى کنند، و زیر پوشش این شرکتها انواع فعالیتهاى خطرناک و مضر را انجام مى دهند، جاسوسهاى خود را به نام کارشناس فنى یا مشاور

اقتصادى و مهندس و تکنیسین به این کشورها اعزام مى دارند، و با لطائف الحیل آخرین رمق آنها را مى مکند و از رشد و نمو و استقلال اقتصادى آنها جلوگیرى مى کنند.

و نیز از طریق تاسیس مدارس ، دانشگاهها، کتابخانه ها، بیمارستانها، و جهانگردى در فرزندان آنها شرکت مى جویند، جمعى را از آنها به سوى خود متمایل مى سازند، حتى گاهى با کمکهاى سخاوتمندانه از طریق بورس تحصیلى که در اختیار جوانان مى گذارند آنها را به طور کامل به فرهنگ و برنامه خود جلب مى کنند، و در افکار آنها شریک مى شوند.

ایجاد مراکز فساد تحت پوشش ساختن هتلهاى بین المللى و کلوپهاى تفریحات سالم و سینماها و فیلمهاى گمراه کننده و مانند آن یکى از رایجترین برنامه هاى مخرب این شیاطین است که نه تنها فحشاء را از این طریق ترویج مى کنند و عامل فزونى فرزندان نامشروع مى شوند، بلکه نسلى منحرف سست و بى اراده ، بى خیال و هوسباز از این طریق پرورش مى دهند، هر اندازه ما در برنامه هاى آنها باریکتر و دقیقتر شویم به عمق خطرات این وسوسه هاى شیطانى آشناتر خواهیم شد.

د:برنامه هاى مخرب روانى - استفاده از وعده هاى مغرور کننده و انواع فریبها و نیرنگها یکى دیگر از برنامه هاى شیطانها است ، آنها روانشناسان و روانکاوان ماهرى را براى اغفال و فریب مردم ساده دل و حتى هوشیار تربیت کرده اند، گاهى به نام اینکه دروازه تمدن بزرگ در چند قدمى آنها است ، و یا اینکه در آینده نزدیکى در ردیف اولین کشورهاى متمدن و پیشرو قرار خواهند گرفت ، و یا اینکه نسل آنها نسل نمونه و بى نظیرى است که مى تواند در پرتو برنامه هاى آنان به اوج عظمت برسد و امثال این خیالات و پندارها، آنها را سرگرم مى سازند که همه در جمله (وعدهم ) خلاصه مى شود!

و گاهى به عکس از طریق تحقیر و تضعیف روحیه و اینکه آنها هرگز توانائى مبارزه با قدرتهاى عظیم جهانى را ندارند و میان تمدنشان با تمدن کشورهاى پیشرفته صدها سال فاصله است آنان را از هر گونه تلاش و کوششى باز مى دارند.

این قصه سر دراز دارد، و طرق نفوذ شیطان و لشکریان او یک راه و دو راه نیست ، اینجا است که عباد الله و بندگان راستین خدا با دلگرمى که از وعده قطعى او در این آیات به دست مى آورند به جنگ با این شیاطین برمى خیزند و کمترین وحشتى به خود راه نمى دهند و مى دانند سر و صداى شیاطین هر قدر زیاد باشد بى محتوا و تو خالى است و با قدرت ایمان و توکل بر خدا بر همه آنها مى توان پیروز شد و نقشه هاشان را نقش بر آب کرد چنانکه قرآن مى گوید و کفى بربک وکیلا: (خداوند بهترین حافظ و نگاهبان و یار و یاور آنها است ).

منبع: تفسیر نمونه

تنظیم برای تبیان: شکوری