مجله «آیه» برای نخستین بار بخش از ترجمه دکتر کریم زمانی را منتشر کرده است
ترجمه روشنگرقرآن برای اولین بار
در مقاله « درباره کاربردی ترین ترجمه قرآن »، گفته شد که استاد کریم زمانی، پژوهشگر و مولوی شناس نام آشنای کشورمان، آستین همت بالا زده و قریب به هشت سال است که به طور جد بر روی تفسیر و ترجمه قرآن تمرکز کرده و در این مسیر، البته حوادث بسیاری را از سر گذرانده است. زمانی 20 سال از عمر خود را برای تالیف شرح جامع و کامل مثنوی مولوی صرف کرد و شاید مولوی پلی شد برای گام نهادن او در راه عرفان و شناخت تا پس از آن، شوق همنشینی و نجوای کلام خداوند در وجودش آنچنان شعلهور شود
که چندین سال را بیوقفه به تحقیق و پژوهش بپردازد؛ هر چند در به سرانجام رسیدن این پروژه، همسر و فرزند استاد زمانی هم وی را همراهی میکردند. این موضوع از وسواس و دقتش در تدوین این اثر ماندگار کم نکرد؛ تا امروز، نسخه 1300 صفحهای «ترجمه روشنگر قرآن کریم» در قطع رحلی، 12 بار بازخوانی شده و هر بار با دقت بیشتری نسبت به دفعات قبل مورد بررسی قرار میگیرد. همه اینها نشان میدهد که ترجمه روشنگر قرآن کریم با ترجمه و متنی ساده و قابل فهم و با دقتی مثالزدنی در اختیار علاقهمندان قرار میگیرد.
متنی که میخوانید، ترجمه روشنگر قرآن کریم به کوشش «کریم زمانی» است که برای نخستین بار و به طور اختصاصی از سوی مجله قرانی "آیه" منتشر شده است:
آیات 52 تا 54 سوره حج:
«و ما ارسلنا من قبلک من رسول و لا نبی الا اذا تمنی القی الشیطان فی امنیّته فینسخ الله ما یلقی الشیطان ثمّ یحکمالله آیاته والله علیم حکیم (52) لیجعل ما یلقی الشیطان فتنه للذین فی قلوبهم مرض و القاسیه قلوبهم و انّ الظالمین لفی شقاق بعید (53) ولیعلم الذین اوتوا العلم انه الحق من ربک فیومنوا به فتحبت له قلوبهم و انالله لهاد الذین آمنوا الی صراط مستقیم (54)»«و پیش از تو هیچ رسول و پیامبری نفرستادیم مگر آنکه چون [آیات وحی را بر مردم ] میخواند، شیطان در خواندنش [مطالبی نادرست] القا میکرد، اما خداوند القائات شیطان را می زدود. آنگاه آیات خود را [بر کنار از هر گونه شبهه و خللی] استوار میداشت و خداوند دانا و با حکمت است. تا [خداوند بدین وسیله] القای شیطان را برای بیمار دلان و سنگدلان آزمونی سازد، و بیگمان ستمکاران در ستیزهای دور [از حق] اند و تا [اینکه] دانش داده شدگان بدانند که آن [قرآن] حقیقت است از نزد پروردگار تو، و بدان ایمان آرند و دلهاشان در برابر آن به خشوع آید. و بیگمان خداوند راهنمای مومنان به راه راست است.»
این سه آیه در دلداری و تسلیت خاطر پیامبر (صلیالله علیه وآله وسلم) آمده است. چه از صیانت وحی سخن آورده است و خاکی از آن است که خداوند، حافظ و پشتیبان پیامهای خویش است و اجازه نمیدهد که شیطان در پیام وحی اخلال کند.
بنابراین بدان حضرت جمعیت خاطر میدهد که تلاش سترون دشمنان در ایجاد خلل برنامههای رسالتی تو امر تازهای نیست، بلکه همه پیامبران با این کار شکنیها رو به رو بودهاند. منتهی این قبیل پیشامدها این فایده را دارد که صف مومنان از صف بیایمانان جدا میگردد. «آزمایش تا قیامت لازم است». اما ز دودن شبهات شیطانی از رخسار آیات و حیاتی از آن روست که مومنان به حقانیت قرار یقین میکنند.
ما ارسلنا: نفرستادیم، «ر س ل» .
اذا تمنّی: هر گاه میخواند، هرگاه تلاوت و قرائت میکرد، از مصدر تمنی (بر وزن تجلی)، چون به کتاب و مانند آن اضافه شود به معنی تلاوت و قرائت کردن است. چنانکه تفاسیری همچون مجمعالبیان و روحالمعانی آلوسی آوردهاند که حسان بن ثابت (شاعر همراه و یاور پیامبر اکرم صلی الله علیه واله وسلم) در بیتی گوید: تمنی کتابالله اول لیلة ... «در آغاز شبی کتاب خدا را تلاوت کرد...»
لیکن در این آیه چون مفعول فعل تمنی به جهت اختصار حذف شده، برخی آن را به معنی آرزو کردن گرفتهاند، حال آنکه به قرین ثم یحکم الله آیاته « سپس خداوند آیات خود را استوار میداشت» همان معنی نخست مناسبتر میآید.
هر چند که این معنی نیز جابر است: هر گاه آرزو میکرد، یعنی طرحی برای پیشبرد رسالتش میریخت، شیطان در طرح او کارشکنی میکرد. طبری و برخی دیگران در اینجا افسانه ساختگی غرانیق را از این عباس نقل کردهاند که شان والای پیامبر اکرم (صلیالله علیه و اله وسلم) از این گونه بر ساختهها منزه است. طبق این افسانه یاوه، پیامبر اکرم صلیالله علیه واله وسلم در اطراف کعبه در نمازش سوره نجم را تلاوت و چون به آیه اقرایتم اللات و... رسید، شیطان این دو جمله را بر زبان او جاری ساخت که تلک الغرانیق العلی و ان شفاعتهن لثر تجی « آنان، یعنی سه بت معروف قریش لات و منات و عزی، مرغابیان بلند پروازند.
یا: مرغابیان بلند مرتبهاند، که به شفاعت آنها امید میرود» . مشرکان ذکر این دو جمله را توسط پیامبر اکرم (صلیالله علیه واله وسلم) نوعی انعطاف نسبت به بتپرستی تلقی کردند و چون پیامبر(صلیالله علیه واله وسلم) آخرین آیه این سوره را که سجدة واجبه دارد تلاوت کرد همراه مسلمانان به سجده در آمدند! این بود خلاصه افسانه غرانیق.
اما باید گفت این ماجرا با عقل میسازد و نه با نقل خاصه آنکه چونین مطلبی در کهنترین سیرهها یعنی سیره ابن اسحاق و سیره ابن هشام نیامده است. بخاری نیز در صحیح خود بدان اشارتی نکرده است.
آمنیة: تلاوت، آرزو.
ینسخ: میزداید، محو میکند، «ن س خ» .
ما: آنچه.
یلقی: القاء میکند، «ل ق ی».
یحکم: پایدار و استوار میدارد. «ح ک م».
لیجعل: تا اینکه قرار دهد، «ج ع ل»
فتنه: آزمایش.
قاسیه: سفت و سخت، «ق س و»
شقاق: دشمنی ستیز، «ش ق ق»
بعید: دور و دراز، «ب ع د».
لیعلم: تا اینکه بداند، اما در اینجا: تا اینکه بدانند، چون فاعل آن الذین است.
اوتوالعلم: داده شد به آنان علم، «ا ت ی».
فیو منوا: پس ایمان بیاورند، «ا م ن»
فتخبت: تا اینکه مطبع و خاضع گردد، «خ ب ت»
ل: البته، حرف تاکید.
هاد: هادی، هدایت کننده، «ه د ی».
با تصرف از مجله قرآنی آیه
تنظیم برای تبیان: شکوری