درباره ی موسیقی محلی آذربایجان شرقی چه می دانید؟

موسیقی

در

آذربایجان ، موسیقی جزئی از فرهنگ زنده مردم محسوب می شود. در این میان موسیقی مردمی شناخته شده ی «عاشیق لَر»(عاشق ها) که با سرشت بومی مردم آذربایجان آمیخته است، از جایگاه ویژه ای برخوردار است. پیشنیه این موسیقی کم و بیش روشن است و امروزه نیز در برگزاری مراسم و آیین های سنتی نقشی فراموش ناشدنی دارد.

در گذشته، تا زمانی که به دوره اشکانیان باز می گردد، گروه هایی بودند که تاریخ فراز و نشیب های اجتماعی را در قالب سروده ها و داستان ها در بزم ها و گردهمایی ها برای مردم باز می خواندند. این افراد « گوسان» و «خـُنیاگران» ( آواز خوانان ) نامیده می شدند.

عاشق های با تجربه و توانای آذربایجان نیز چنین می کنند. آنان به هنگام خواندن ترانه های بومی با چیره دستی به نواختن ساز می پردازند و شورانگیزترین گونه های " هاوا" را برگزار می کنند و به بیان منظوم حماسه های پرشور و داستان های بومی می پردازند.

عاشق ها هنرمندانی هستند که از میان مردم برخاسته اند و با هنر اصیل و نوای دلنشین ساز خود همراه با ترانه های دلپذیر و متناسب با شرایط مراسم، در مجالس عروسی و قهره خانه ها به ترنم درمی آیند.

عاشق های معاصر آذربایجان مالک گنجینه ی عظیم هنر و ادبیات تاریخی نیاکان خویشند. آنها سروده های استادانه و زیبای خود را با احساسی ناب و انسانی و حفظ امانت هنر عاشقی در میان مردم رواج می دهند.

در آذربایجان کمتر دهکده ای را می توان یافت که جشن ها و عروسی هایشان بدون عاشق برگزار شود. حتی در مناطقی که عاشق نیست، فرسنگ ها راه پیموده می شود تا عاشقی به جشن دعوت شود و مجلس را با سخنان حکمت آموز، ترانه ها و منظومه های دلنشین خود گرمی و شور بخشد.

عاشق" ساز" می نوازد. ساز آلتی است شبیه تار، مرکب از نـُه سیم که بر سینه می نهند و می نوازند. نام قدیمی ساز« قوپوز»، ( چیزی شبیه کمانچه های کنونی) بود. اغلب ، یک یا دو بالابانچی ( نوازنده بالابان) و قاوالچی ( دایره زن) ، عاشق را همراهی می کنند. گاهی نیز چند دسته عاشق یک جا ظاهر می شوند و هنر نمایی می کنند.

عاشق ، هنرمند مردم است و باید در چندین هنر مهارت و استادی داشته باشد. او هم شاعراست، هم آهنگساز، هم خواننده، هم نوازنده ، هم هنرپیشه و هم داستان گو. به عبارت دیگر عاشق در تمامی این عرصه ها خلاّق است و هنرمندی است که این همه را، با انگشتان ماهر و صدای دلنوازش، اجرا می کند.

در روزگاران گذشته، به این هنرمندان علاوه بر اوزان و عاشیق، وارساق و یانشاق هم می گفتند و به هنرمندترین و شایسته ترینشان «دده» اطلاق می شد. از این میان می توان به «ده ده یاد یاد»( قرن 10 هـ.ق)، «توراب دده» ( 12 هـ. ق)، «دده قاسم» ( قرن 13 هـ. ق) و «کرم دده» و مشهورتر از همه «دده قورقود» اسطوره ای اشاره کرد.