اسرار احرام در کلام امام سجاد(علیهالسلام)
نقل شده است که وجود مبارك امام سجاد(سلام الله علیه)، شبلی را بعد از مسافرت حج دید . به شبلی فرمود: چه كردی! عرض كرد: من از حج برمیگردم. فرمود: آیا میقات رفتی و لباس مخیط را (لباس دوخته را) از بر بیرون كردی و لباس ندوخته را (لباس احرام را) در بر كردی و غسل احرام انجام دادی و این كارها را كردی؟ عرض كرد: آری.
فرمود: این كه لباس دوخته را از بر گرفتی آیا هنگام كندن لباس دوخته قصد كردی كه از لباس معصیت بیرون آمدی؟ عرض كرد: نه. فرمود: وقتی لباس ندوخته به نام احرام در بر كردی آیا قصد كردی جامه طاعت در بر می‌كنی؟ عرض كرد: نه.
فرمود: وقتی غسل احرام انجام دادی آیا قصد كردی كه از گناهان داری شستشو می‌كنی؟ عرض كرد: نه. من فقط لباس دوخته را كندم، لباس احرام در بر كردم و غسل كردم [و] نیت كردم، همین؛ همین كه سایرین انجام می‌دهند.
امام فرمود: پس تو احرام نبستهای؛ احرام یك سرّی دارد؛ یعنی یك دستور ظاهری دارد كه آن را همه انجام می‌دهند [و] یك دستور باطنی دارد كه اهل سیر و سلوك و كسانی كه به اسرار حج آگاهند انجام می‌دهند. این كار یك سرّی دارد.
معنای این كه لباس دوخته را از بدن به درآورید؛ یعنی جامه گناه را از تن بیرون بیاورید. آن لباس گناهی را كه تا كنون خودتان تار و پودش را بافتید و بعد دوختید و در بر كردید از جامه عصیان بیرون بیایید وگرنه روح قضیه این است كه فرقی بین لباس دوخته و ندوخته نیست. اینها علامت آن اسرار است.
انسان در تمام ایام سال در لباس دوخته عبادتی می‌كند به نام نماز. این چنین نیست كه عبادت در لباس دوخته قبول نباشد ولی در حج قبول نیست؛ برای این كه می‌خواهند اسرار حج را به انسان تفهیم كنند كه انسان یك روزی هم دارد كه با لباس ندوخته وارد آن روز می‌شود و آن روز مرگ است كه كفن در بر می‌كند یا قیامت با همان كفن حضور و ظهور پیدا می‌كند.
می‌خواهند آن مراسم را در این مناسك اظهار كنند. اسرار قیامت را در مناسك و مراسم حج تجلی بدهند. گفتند لباس ساده در بر كنید كه هرگونه فخر برطرف بشود. لباس ندوخته در بر كنید كه سفر مرگ در نظرتان مجسم باشد؛ مسئله مردن و قیامت در حضورتان حاضر باشد. امام سجاد(سلام الله علیه) طبق این نقل به شبلی فرمود: معنای كندن لباس دوخته شده؛ یعنی خدایا من دیگر لباس گناه در بر نمی‌كنم و از هر گناهی توبه كردم. تنها گناه نكردن مهم نیست اطاعت كردن مهم است. لذا انسان لباس احرام بر تن می‌كند؛ یعنی لباس ندوخته، لباس رنگ نگرفته، لباس حلال و پاك در برمی‌كند؛ یعنی جامه طاعت در تن می‌كند و معنای غسل كردن در حال احرام این است (گرچه این غسل مستحب است واجب نیست) بر خلاف ترك لباس دوخته و پوشیدن لباس احرام كه آنها لازم است، فرمود: معنای غسل كردن این است كه خدایا! من آن گناهها را شستشو كردم.
پس سه كار است: یكی این كه دیگر گناه نمی‌كنم؛ یكی این كه تصمیم گرفتم همیشه مطیع باشم؛ یكی این كه آن گناهان گذشته را الآن دارم جبران می‌كنم، و شستشو می‌دهم. یك وقت انسان لباس چركی را كه مدتها در بدن داشت از بدن می‌گیرد و لباس نو می‌پوشد. در اینجا دو تا كار كرد ولی كار سوم مانده است. كندن لباس چركین یك وظیفه است؛ پوشیدن لباس نو، وظیفه دیگر است اما بعد از كندن لباس چركین و قبل از پوشیدن لباس تازه و نو شست و شو و تطهیر بدن هم وظیفه دیگر هست. انسان برای عمل ظاهر سه تا كار انجام می‌دهد:
1- لباس چركین را از بر بیرون می‌كند؛
2- بدن را شست و شو می‌دهد؛
3- لباس تمیز در بر می‌كند.
در حج همین مسئله هست. منتها به صورت سرّ. گفتند لباس دوخته را از بر بیرون كنید؛ یعنی لباس معصیت را از تن بكنید، گفتند قبل از این كه لباس طاعت را در بر بپوشید آن معصیتهای گذشته را با آب توبه غسل كنید؛ یعنی خدایا! من دیگر گناه نمی‌كنم. خدایا! آن گناهان كرده را هم می‌خواهم شست و شو دهم. مهم این نیست كه انسان از این به بعد گناه نكند، مهم آن است كه آن گناه كرده را هم ترمیم بكند. غسل اثرش این است.
این كه می‌گویند حاجی در هنگام احرام در میقات غسل بكند؛ سرّ غسل كردن این است: خدایا! من همه آن معاصی را در پای توبه تو ریختم و این غسل، غسل توبه است و در آن پاك می‌شوم. آنگاه با بدن پاك، با قلب پاك جامه طاعت در بر می‌كند. این اولین سرّ در اسرار حج كه مربوط به پوشیدن جامه احرام است .
برگرفته از اسرار و معارف حج(1)، جوادی آملی، با دخل و تصرف .
گروه دین و اندیشه تبیان، هدهدی.
