در خانواده قرآنی تاجیک کسی اعتقاد به حفظ آیات الهی در مدت کوتاه و به صورت فشرده ندارد
حفظ سریع، ممنوع!
این بار به ملاقات خانوادهای قرآنی رفتیم که برعکس بعضیها هیچ عجلهای برای حفظ سریع کلام وحی ندارند. از میان گفتههایشان دستگیرمان شد که اعضای خانواده تاجیک از سالها پیش حفظ قرآن را همراه با آموزش علومی مانند تفسیر، مفاهیم، تجوید و... آغاز کردهاند ولی نه مادر و نه چهار دختر این خانواده، هیچکدامشان به پایان راهی که در آن هستند فکر نمیکنند و انگار دلشان میخواهد همچنان از لحظههای شیرینی که با آیههای جاویدان دارند، لذت ببرند. مادر خانواده تاجیک 18 جزء و سمیه و سمانه- دو دختر بزرگ خانواده- هر یک شش جزء قرآن را تا به حال به حافظه سپردهاند. فاطمه و هانیه- دو دختر کوچک خانواده- نیز با همان آرامش مادر و خواهرانشان تا نیمههای سوره بقره پیش آمدهاند و البته هر یک از آنها سراغ یکی از غلوم قرآنی دیگر هم رفتهاند.
به همه آنها که میخواهند حافظهشان را تقویت کنند، توصیه میکنم شروع به حفظ سورههای کوچک کنند تکرار این آیهها باعث تقویت حافظه میشود و اتفاقا به تحصیل علوم دیگر کمک میکند.
- بگذارید این سوال را همین ابتدای کار بپرسیم. در سالهای گذشته شاهد رشد کلاسهای فشرده حفظ قرآن در جامعه بودهایم. در بعضی از خانوادهها دیده میشود که حتی فرزندان برای یک سال ترک تحصیل میکنند و در این مدت با کمک برنامههای مستمر، حافظ کل قرآن میشوند اما انگار در خانواده شما با اینکه همگی از کودکی همراه و همگام با کلاسهای قرآنی مختلف هستند، هیچ شتابی در این زمینه دیده نمیشود. علتش چیست؟
سمیه: من در حال حاضر سال آخر رشته فقه و حقوق هستم و از 12 سالگی همراه مادرم به جلسههای قرآنی میرفتم. از همان دوران بود که به حفظ آیههای قرآن علاقهمند شدم. از طرف والدین هم خیلی تشویق میشدم اما در خصوص اینکه چرا اینقدر دوره حفظمان طولانی شده، باید به روحیات مادرم اشاره کنم. ایشان خیلی علاقهمند به این هستند که حافظ کل آیات شوند اما آن را هدف غایی خودشان نمیدانند در این مدت در کنار حفظ، با علوم قرآنی دیگر هم آشنا شدهام. ما به فهم قرآن بیشتر از حفظ آن توجه داریم.
سمانه: همزمان با حفظ در کلاسهای روخوانی، روانخوانی، صوت ولحن و تجوید شرکت میکردیم اما راستش را بخواهید انگار کلاس مفاهیم بیش از بقیه در دلمان جا باز کرده و به همین دلیل حفظ قرآنمان کمی طول کشیده است.
- فاطمه خانم! شما هم مثل دو خواهر دیگرت فکر میکنی؟
فاطمه: راستش نه! پس از اینکه دوره راهنماییام تمام شد، از پدر و مادرم خواستم اجازه دهند یک سال ترک تحصیل کنم و به شکل فشرده به حفظ قرآن بپردازم اما مادرم که خودش یک مربی قرآن است، زیاد با این کار موافق نبود و فکر میکرد این روش به درسم لطمه میزند. والدینم با اینکه حضور ما در کلاسهای قرآنی برایشان اهمیت زیادی دارد اما به درس خواندنمان هم توجه ویژهای دارند و به همین دلیل با این تصمیم من موافقت نکردند. البته هنوز هم فکر میکنم با تمرینهای فشرده، زودتر و بهتر قرآن را حفظ میکنم.هانیه: من ده سال بیشتر ندارم و تازه شروع به حفظ کردهام. وقتی در مدرسه تشویقم میکنند، دلم میخواهد زودتر سورههای دیگر را هم حفظ کنم ولی فعلا هر روز یک آیه را با معنی آن یاد میگیرم. مادرم میگوید باید به آنچه حفظ میکنیم عمل کنیم، نه اینکه فقط آنها را به خاطر بسپاریم.
- صحبت از مدرسه و تشویقهای معلمان شد از زنگهای قرآنتان بگویید. حتما اینجور مواقع گل سر سبد کلاستان هستید. اینطور نیست؟
سمیه: الان خیلی از بچهها به کلاسهای مهد قرآن میروند حدود 15 سال پیش که ما در مقطع ابتدایی درس میخواندیم، دانشآموزان انگشت شماری بودند که آموزش قرآن میدیدند و این باعث میشد اولیای مدارس توجه ویژهای به ما که قرآن را روان میخواندیم داشته باشند انگار همیشه توانایی اضافهتری نسبت به بچههای دیگر داشتیم.سمانه: آنهایی که بعد از اتمام دورههای دبستان و راهنمایی وارد فضای قرآنی میشوند، همیشه از اینکه در کلاسهای قرآن دبیرستان کار ویژهای انجام نمیشود. و قرآن همیشه زنگ آخر است شکایت دارند اما من از دوره راهنمایی خاطره خوبی از دبیر قرآنمان دارم. ایشان در طول زنگ تنها روی یک آیه تمرکز میکردند آن را بارها میخوانیدم. مفهومش را برایمان توضیح میداد و از بچهها میخواست تا جلسه بعد روی این موضوع کار کنیم. مثلا اگر آیه درباره کنترل خشم بود، از ما میخواست تا هفته بعد بشماریم که چند بار عصبانی شده و توانستهایم خشممان را کنترل کنیم. هر کس هم موفق میشد، بدون اینکه تجسس کند که دانشآموز واقعا راست میگوید یا نه، به او جایزه میداد بعد از مدتی این روش خیلی روی ما تاثیر گذاشت و زنگ قرآن برایمان تبدیل به بهترین زنگ شد دبیرمان میدانست تمرین حفظ میکنم و توجه ویژهای به من میکرد.
بیشتر آشنایان و دوستان فکر میکنند به دلیل انس با قرآن، دعای ما زودتر مستجاب میشود، به همین خاطر وقتی مشکلی دارند، با ما تماس میگیرند و میخواهند برایشان دعا کنیم.
هانیه: همیشه نمره قرآنم 20 میشود معلمها خیلی دوستم دارند و سرصف هم مرا برای قرآن خواندن دعوت میکنند.
- بعضی از والدین فکر میکنند که حضور فرزندانشان در کلاسهای علوم قرآنی باعث میشود به تحصیل آنها در مدرسه و دانشگاه لطمه بخورد. همه شما در حال حاضر مشغول تحصیل هستید؛ سمیه سال آخر رشته فقه و حقوق است، سمانه در رشته کتابداری دانشگاه تهران درس میخواند. فاطمه خودش را برای کنکور آماده میکند و هانیه هم که کلاس چهارم ابتدایی است. تا به حال حضور در کلاسهای قرآنی و حفظ آیهها باعث شده از درستان عقب بمانید؟
سمیه: ما هفتهای یکبار، آن هم عصرهای پنجشنبه به کلاس قرآن میرویم. در طول هفته هم موظف به حفظ و تثبیت بعضی از آیهها هستیم. این وضعیت چند سال است که به این شکل ادامه دارد و به آن عادت کردهایم. همه ما دانشآموزان و دانشجویان درسخوانی هستیم و فکر میکنم این قرآن بوده که ما را به تحصیل تشویق کرده است. در قرآن بارها به کسب علم و دانش اشاره شده است. همیشه دوستانم از حفظ کردن کلمههای زبان انگلیسی قرار میکردند و گله داشتند ولی میدیدم کلمههایی را که آنها با پنجبار خواندن یا حتی بیشتر حفظ میکردند، من با یک نگاه ساده به خاطر میسپردم.سمانه: من به همه آنها که میخواهند حافظهشان را تقویت کنند، توصیه میکنم شروع به حفظ سورههای کوچک کنند تکرار این آیهها باعث تقویت حافظه میشود و اتفاقا به تحصیل علوم دیگر کمک میکند.
- یکی از دلایلی که همهتان پا در راه قرآن گذاشتهاید، تشویقهای پدر و مادرتان بوده است؛ موهبتی که خیلی از هم سن و سالهای شما آن را تجربه نکردهاند. از جایزهها و تشویقهای شیرین دوران کودکی چیزی را به خاطر میآورید؟
سمیه: این تشویقها خیلی موثر بودند ما در سنینی بودیم که خیلی نمیتوانستیم معانی و مفاهیم آیهها را متوجه شویم و جایزههایی که برایمان تعیین میشد فعالیت قرآنی را برایمان با ذوق و شوق همراه میکرد. اگر این تشویقها و حمایتهای پدر و مادرم نبود، شاید ما همان دوران بدون اینکه از معجزههای این کلام الهی چیزی درک کنیم آن را کنار میگذاشتیم.
- بیشتر مردم حفاظ را به دلیل حمل دائمی قرآن کریم متبرک میدانند و به آنها توجه خاصی دارند؛ برخورد دوستان. آشنایان و فامیل با شما چطور است؟
فاطمه: همه به ما لطف دارند. در این باره هم خاطرههای زیادی دارم. بیشتر آشنایان و دوستان فکر میکنند به دلیل انس با قرآن، دعای ما زودتر مستجاب میشود، به همین خاطر وقتی مشکلی دارند، با ما تماس میگیرند و میخواهند برایشان دعا کنیم. یادم میآید خیلی کوچک بودم، کنار مادرم در اتوبوس نشسته بودم و به کلاس قرآن میرفتیم. همیشه توی اتوبوس آیاتی را که از بر کرده بودیم، تمرین میکردیم. سر در گریبان مادرم آیهها را میخواندم که خانمی به ما نزدیک شد و با قیافهای ملتمس از ما خواست تا برای حل مشکلی که دارد، برایش دعا کنیم. این برخوردها از کودکی تا به حال هنوز ادامه دارد و من در این مواقع همیشه خجالت زده میشوم و خودم را قابل این همه لطف نمیدانم.سمانه: همراهی با قرآن برای انسان عزت به همراه میآورد. همنشینی با قرآن ارمغانهای زیادی دارد. یکی از آنها این است که باعث میشود دیگران با احترام ویژهای با حافظان و دارندگان تحصیلات قرآنی برخورد کنند؛ مثل مادر و خواهرانم بارها شاهد لطف دیگران بودهام. اینها همه از برکتهای همراهی با قرآن است.
- این روزها سنین جوانی را که یکی از دورههای مهم زندگی است تجربه میکنند. فکر میکنید ارتباط همسن و سالان شما با قرآن چطور است؟
سمانه: یک بار پیش از شروع امتحان نهایی، مسئوولان مدرسه پشت میکروفون اعلام کردند که کسی برای تلاوت قرآن به آنها مراجعه کند. دقایقی گذشت و کسی را پیدا نکردند. معمولا روحیهام اینطور نیست که خودم بروم و بگویم که میتوانم قرآن بخوانم اما وقتی دیدم در آن مدرسه که بیش از 400 دانشآموز در آن حضور داشتند کسی برای خواندن قرآن پا پیش نگذاشت، رفتم و چند آیه تلاوت کردم. بعد از این ماجرا این فکر همیشه توی سرم بود که چرا دوستانم با قران غریبهاند، در حالی که این کتاب همه زندگی است. انس با قرآن همه لغزشها را کنار میزند و میتواند راهنمای خوبی برای دوره عصیانگری جوانی باشد.معصومه اصغری، مجله همشهری آیه
تنظیم برای تبیان: گروه دین و اندیشه_شکوری
