موعود در قرآن

قسمت دوم: بالاخره خدا پیروز است!

«هُوَ الَّذِی أَرْسَلَ رَسُولَهُ بِالْهُدَی وَدِینِ الْحَقِّ لِیُظْهِرَهُ عَلَی الدِّینِ كُلِّهِ وَلَوْ كَرِهَ الْمُشْرِكُونَ» 1

«هُوَ الَّذِی أَرْسَلَ رَسُولَهُ بِالْهُدَی وَدِینِ ا لْحَقِّ لِیُظْهِرَهُ عَلَی الدِّینِ كُلِّهِ وَكَفَی بِاللَّهِ شَهِیدًا» 2

1- خداوند پیامبر خویش را با هدایت و دین حق فرستاده‏است.

2- دین اسلام را بر تمام ادیان پیروز خواهد كرد.

3- این پیروزی انجام خواهد گرفت؛ گرچه خوشایند بت‏پرستان نباشد.

4- در اینكه این پیروزی در چه زمانی رخ‏خواهد داد، بر پایه روایات شیعه و اهل‏سنت زمان ظهور حضرت مهدی  خواهد بود و در زمان آن حضرت است كه اسلام در تمام كوی و برزن حاكم، و بر همه ادیان پیروز  می‏گردد.

5 - برخی از مفسران گفته‏اند مراد از پیروزی، چیرگی در منطق و استدلال است، ولی به نظر می‏رسد كه مراد پیروزی ظاهری است؛ گرچه اسلام از نظر منطق بر همه ادیان غالب است.

در جامع البیان آمده است: تحقق این آیه به هنگام نزول عیسی‏علیه السلام است كه دجال كشته می‏شود و تمام ادیان پیرو او خواهند بود. 3

ابن‏جوزی گفته است: در آیه دو احتمال است: 1- نزول عیسی‏علیه السلام 2- از سدّی نقل شده است كه مراد خروج مهدی  است. 4

در تفسیر نمونه آمده است: البته مرحله نهایی این پیش‏روی (پیش‏روی اسلام) به عقیده ما با ظهور حضرت مهدی - ارواحنا فداه - تحقق می‏یابد؛ كه این آیات خود دلیل بر آن ظهور عظیم است.... 5

در تفسیر احسن الحدیث آمده است: مصداق كامل آن دو آیه در وقت ظهور حضرت مهدی - صلوات اللَّه علیه وعلی آبائه - خواهد بود؛ گرچه در زمان نزول نیز (اسلام ) بر همه ادیان جزیرة العرب پیروز گردید.

1- مراد قیام حضرت مهدی است. این قول دارای طرفداران بیشتری است و در روایات شیعه نیز آمده است و نیز عده‏ای از اهل‏سنت به آن قائل شده‏اند.

2- مراد نزول حضرت عیسی‏علیه السلام است. فقط برخی از اهل‏سنت به آن معتقد هستند.

می‏توان گفت این دو قول به یك قول باز می‏گردد. چون نزول حضرت عیسی با قیام حضرت مهدی   همزمان است.

مراد از غلبه، پیروزی در منطق و استدلال است، كه دین اسلام از نظر استحكام منطق بر تمام ادیان چیره  است.

گرچه این مطلب صحیح است كه دین اسلام در منطق حاكم است، به نظر می‏رسد مراد از آیه، پیروزی و غلبه ظاهری و ایجاد حكومت اسلامی است؛ به طوری كه در تمام نقاط زمین ندای اسلام شنیده شود و از شرك خبری  نباشد.

1.   توبه/33:9 - صف/9:61.

2.   فتح/ 28:48.

3.   ابن‏جریر طبری، پیشین، ج 1، ص 150 و ج 26، ص  141 و ج 28، ص  112.

4.   ابن‏جوزی، زاد المسیر، ج 3، ص 290.

5.   ناصر مكارم شیرازی، تفسیر نمونه، ج 2، ص 84.