چگونه از چشم شور، زخم نخوریم؟

قرآن كریم هر چند بسیاری از امور اعتقادی را خرافی و نادرست و باطل می شمارد ولی با این همه برخی از اقسام و انواع امور شگفت انگیز را تایید كرده و حتی به آن ها به صورت های مختلف پرداخته است. یكی از مسایل مطرح شده در قرآن چشم زخم و شور چشمی است. مقاله حاضر در صدد تبیین این موضوع و راه كارهای رهایی از این معضل است كه با هم آن را می خوانیم.

واقعیت چشم زخم

بسیاری از مردم چشم زخم و شور چشمی را جزو امور خرافی دسته بندی می كنند و هیچ گونه اعتقاد و باوری به آن ندارند. با این همه به نظر می رسد كه قرآن بر خلاف این باور نه تنها آن را جزو امور خرافی دسته بندی نمی كند بلكه به نمونه هایی از آن نیز اشاره می كند و گزارش های تاریخی قرآنی از گذشتگان و پیشینیان نیز آن را تایید می كند.

بررسی های علمی اثبات كرده است كه آدمی دارای نیروی شگفتی است كه می تواند آثار مثبت و یا منفی به جای گذارد.

دانشمندان امروز بر این باورند كه در برخی از افراد، روح و توان منحصر به فردی است كه می تواند اشیا را نه تنها جا به جا كند بلكه مانند اشعه لیزر آن را منفجر و متلاشی نماید. این انرژی گاه از راه چشم، بیرون و ساطع می شود.

قدرت تخریبی چشم بستگی به نیروی باطنی هر شخص مختلف است. انسان ها به طور طبیعی از چنین توان و انرژی برخوردار می باشند. البته در برخی از اشخاص به سبب علل طبیعی و یا آموزش های خاص و تحولات درونی و بیرونی تقویت می شود و ناخودآگاه آثار خود را به جا می گذارد ولی این گونه نیست كه این نیرو اختصاص به برخی داشته باشد و دیگران از آن محروم باشند بلكه همگان دارای نیرو و توانی از این دست هستند.

مفسران تفسیر نمونه بر این باورند كه این نیرو در برخی از چشم ها تقویت شده و شخص از راه امواج ویژه ای می تواند در دیگری تأثیر بگذارد. بسیاری می گویند كه افرادی را دیده اند و یا می شناسند كه می توانند از راه چشم، حیوانی را بكشند و یا اشیایی را جابه جا كرده و یا وسیله ای را تخریب كنند. به نظر آنان نه تنها نباید در انكار این امور لجاجت كرد بلكه باید امكان وجودی و وقوعی آن را از نظر عقل و علم دور نداشت و آن را پذیرفت.  (تفسیر نمونه، ج24 ص427)

از حضرت امیرمؤمنان علی (ع) نقل شده كه فرمودند: العین حق و الرقی حق؛ چشم زخم حق است و توسل به دعا و خداوند برای دفع آن نیز حق است.  (نهج البلاغه؛ كلمات قصار جمله 400 مفسران تفسیر نمونه بر این اعتقادند كه دعا و توسل به خدا می تواند نیروی مرموز چشم ها را بی اثر سازد و از آثار مخرب آن جلوگیری كرده و یا بكاهد.  (نگاه كنید تفسیر نمونه ج24 ص428) از رسول گرامی نقل شده كه فرمود: چشم زخم واقعیت دارد و مرد را در قبر و شتر را در دیگ قرار می دهد.  (بحارالانوار؛ ج63) و نیز آن حضرت روزی از گورستان بقیع می گذشت به همراهان خویش فرمود: به خدا سوگند! بیش تر اهل این گورستان به سبب چشم زخم در این جا آرمیده اند.  (تفسیر منهج الصادقین ج9 ص391)

قدرت تخریبی چشم بستگی به نیروی باطنی هر شخص مختلف است

چشم زخم در قرآن

البته این تفكر در آیات قرآنی مشهود است از جمله مشهورترین آیات در این مسئله آیه 51سوره قلم است كه خداوند می فرماید: و ان یكادالذین كفر والیزلقونك بابصارهم لما سمعوا الذكر و یقولون انه لمجنون؛ كافران هنگامی كه كتاب الهی را می شنوند نزدیك است با چشم زخم خود، تو را از میان بردارند و می گویند كه او دیوانه است.

علامه طباطبایی (ره) می فرماید همه مفسران، این آیه را به چشم زخم زدن معنا كرده اند كه خود نوعی از تأثیرات نفسانی است و دلیل عقلی بر نفی آن نداریم؛ بلكه حوادثی دیده شده كه با چشم زدن منطبق است و روایاتی هم براساس آن وارد شده است.

از دیگر آیاتی كه در این باره وجود دارد می توان به آیه 67 سوره یوسف اشاره كرد كه حضرت یعقوب (ع) به فرزندان خویش فرمان می دهد كه هنگام ورود به شهر مصر از دروازه های مختلف آن وارد شوند و همگان از یك در و همزمان وارد نشوند.  «سپس می افزاید كه من نمی توانم با این دستور شما را از رخدادی كه بر شما حتم شده و قضای الهی به آن تعلق گرفته است برهانم و دورسازم.

مفسران بر این باورند كه علت این حكم یعقوب آن بود كه ورود دسته جمعی برادران كه همگی در جمال و كمال بی مانند و همانند حضرت یوسف (ع) بودند و قامت های رشید و جمال و زیبایی داشتند، می توانست توجه برخی را به ایشان جلب كند و موجبات چشم زخم شود.  (تفسیر نمونه ج6 ص29و 30)

به هر حال از نظر عقلی و علمی و تجربی ثابت شده كه آدمی دارای نیروهای شگفت نفسانی و روحی است كه می تواند به شكل های مختلف خیر و یا شر عمل كند و آثار مثبت و منفی بر جا گذارد.

ضرورت استفاده از استاد در كلاس

استاد علامه حسن زاده آملی (مدظله العالی) در درس های خویش همواره از دانشجویان و طلاب علوم دینی می خواست كه در سر درس حاضر شوند؛ زیرا حضور در درس موجب می شود تا تحت تأثیر نیروی شگفت روحی استاد قرارگیرند و متأثر از روح قوی و انرژی ساطع از استاد درك بهتری از درس یافته و متأثر از روح و روان استاد شوند. از نظر ایشان نوار و ابزارهائی از این دست نمی تواند تأثیری كه استاد در هنگام حضور بر جا می گذارد داشته باشد.

برخی از افراد به سبب دارا بودن یك نیرو و كنترل و مدیریت آن به سوی شر و بدی می توانند از راه چشم و ساطع كردن و متمركز كردن نیرو و توان باطنی بر شخصی و یا چیزی آن را به نابودی بكشانند. به هر حال چشم زخم و شور چشمی امری است كه نمی توان منكر آن شد. در غرب و شرق عالم می توان افراد خاصی را یافت كه از این نیرو و توان به خوبی استفاده می كنند.

راه درمان و پیش گیری

حضرت امام جعفر صادق (ع) می فرمایند اگر كسی از چشم زخم كسی می ترسد سه مرتبه بگوید: ماشاءالله لاحول و لاقوه الا بالله العلی العظیم و سوره فلق و ناس را بخواند، تا چشم بد در او اثر نكند. هم چنین گفته شده كه آیه و ان یكاد را بنویسید و با خود همراه داشته باشید.

در حدیثی دیگر آمده است كه رسول اكرم (ص) برای امام حسن (ع) و امام حسین (ع) به منظور پیش گیری از چشم زخم دعایی خواندند كه مضمونش چنین بود:  (اعیذكما بكلمات الله التامه و اسماءالله الحسنی كلها عامه من شر السامه و الهامه و من شر كل عین لامه و من شر حاسد اذا حسد؛ شما را به تمام كلمات و اسمای حسنای خداوند از شر مرگ و حیوانات موذی و هر چشم بد و حسود آن گاه كه حسد ورزد، می سپارم). سپس پیامبر (ص) فرمود: این چنین حضرت ابراهیم برای دو فرزندش اسحاق و اسماعیل تعویذ كرد (بحارالانوار، ج60، ص60)

امام صادق (ع) می فرماید: اگر قبور را بشكافید، خواهید دید كه بیش تر مردگان بر اثر چشم زخم از دنیا رفته اند، زیرا چشم زخم حق است.  (همان، ص250) البته قبول تأثیر چشم زخم به معنای پناه بردن به كارهای خرافی و اعمال عوامانه نیست.

اسلام برای پیش گیری از تأثیر سوء چشم زخم، استعاذه و یاد خدا را مطرح كرده، همچنین صدقه دادن نیز توصیه شده است.

امام صادق (ع) می فرماید: هرگاه بخواهید با هیئتی آراسته و چشم گیر از خانه بیرون روید، معوذتین (سوره های فلق و ناس) بخوانید تا چشمی در شما اثر نكند.  (همان، ج92، ص1330) و در روایت دیگری از حضرت می فرماید: هر گاه از چشم زخم ترسیدی بگو: ما شاءالله لاقوه الا بالله العلی العظیم. (همان، ج60، ص026)