حاج آقا و نیم قرن فعالیت قرآنی

یک اتاقل 70 متری با زیرزمین 10 متری. کل فضای تکیه اسدالله بیک همین قدر است؛ جای که بیشتر به نام تکیه حاج آقا کفعمی معروف است. بسیاری می گویند اینجا همه برای قرآن هر کاری که بتوانند می کنند. معلم همه شاگردان هم خود حاج آقاست. بچه ها در کلاس او قرآن را با عمل در می آمیزند. حاج آقا در کلاس قرآنش به همه درس اخلاق هم می دهد.

نام کوچکش علی اکبر است؛ متولد 1302 زنجان. پدرش حاج شیخ سیف الله کفعمی از درس خوانده های نجف بود که به زنجان بازگشته بود. زمان رضاخان زیر بار خلع لباس نرفت و به همین دلیل به روستای حاج سیران از توابع زنجان مهاجرت کرد و همان جا هم از دنیا رفت.

علی اکبر همزمان با کار، درس هم خواند و دیپلمش را از مدرسه شبانه گرفت. در 18 سالگی برای کار به پایتخت رفت و نزدیک 2 دهه در تهران زندگی کرد. در این مدت تجوید و اختلاف قرائات را نزد استاد مفید اصفهانی آوخت و ازآیت الله دیزجی زنجانی تفسیر یاد گرفت.

کارش که در زنجان درست شد، به شهر خود بازگشت و کارمند رسمی راه آهن زنجان شد.

همزمان جلسات آموزش قرائت و تجوید قرآن کریم را با نام «مکتب القرآن الحسینی» در مسجد خانم (در سبزه میدان زنجان) دایر و از همان وقت، تمام زندگی اش را وقف قرآن کرد.

مکتب القرآن؛ از آغاز

سال 62، حاج علی اکبر به پیشنهاد یکی از دوستانش، مکتب القرآن را به تکیه اسدالله بیک (خیابان سعدی وسط زنجان) منتقل کرد. آن زمان، تکیه به انباری همسایه ها تبدیل شده بود و هیچ استفاده ای از آن نمی شد. حاج آقا می گوید: «ما حدود 2 کامیون وسایل کهنه و شکسته از تکیه بیرون ریختیم؛ از میز و صندلی شکسته بگیر تا خمره های سرکه!»

در ابتدای کار مکتب، شاگردان حاج آقا فقط 5 نفر بودند ولی کم کم که آوازه تکیه در شهر پیچید، استقبال از تکیه بیشتر و بیشتر شد و مردم از طبقه و صنفی، بچه هایشان را نزد حاج آقا کفعمی می فرستادند تا قرآن بیاموزند.

حاج آقا درباره علت این استقبال می گوید: «چون در زنجان جای دیگری برای آموزش قرآن نبود، استقبال زیادی از کلاس های ما شد».

قاری قرآنی در زنجان پیدا نمی شود که با واسطه یا بدون واسطه، شاگرد حاج آقا نشده باشد.

از بهترین قاریان استان تا نوجوانانی که به تازگی با قرآن آشنا شده اند، مهم ترین افتخارشان شاگردی حاج آقاست.

در تکیه حاج آقا کفعمی، قرآن آموز برای فراگیری قرآن پولی نمی دهد و استاد هم برای تعلیم و تدریس قرآن پولی نمی گیرد؛ فقط برای خرج و مخارج خود تکیه، هر 3 ماه یک بار شهریه ناچیزی (300 تا 500 تومان) دریافت می شود که آن هم اختیاری است. حاج آقا از حقوق بازنشستگی خود مبلغی را به مکتب اختصاص داده و امور مکتب با همین پول ها و کمک های خود شاگردان می چرخد.

مکتب القرآن؛ تا اکنون

در طول تابستان، هر روز، در ایام سال، شب و روز، حتی جمعه ها و در ماه رمضان، هر شب در تکیه به روی علاقه مندان به قرآن باز است. بچه ها ابتدا روخوانی و روانخوانی قرآن را یاد می گیرند و سپس وارد کلاس تجوید می شوند. پس از اینکه تجویدشان به سطح مطلوبی رسید و در قرائت قرآن در روایت حفض از عاصم متبحر شدند، آنهایی که علاقه و استعدادش را دارند به کلاس های صوت و لحن می روند و بقیه هم همراه با همان صوت و لحنی ها در کلاس اختلاف قرائات، نحوه قرائت قرآن به روایت کسانی چون ورش، حمزه، کسایی و دیگر قاریان را فرا می گیرند.

فضای تکیه با اینکه بسیار کم است اما کلاس ها به صورت منظم و گاه همزمان تشکیل می شود؛ هر کلاس در یک گوشه از مکتب مثل حوزه، سیستم آموزشی مکتب هم مانند حوزه است. شاگردان برتری که به سطوح بالاتر می رسند، استاد کلاس های سطوح پایین تر می شوند و دروسی را که قبلاً خوانده اند به شاگردان جدید یاد می دهند. شب های جمعه هم استاد و شاگرد در کنار هم در محضر حاج آقا می نشینند و علاوه بر شنیدن تلاوت قرآن توسط حاضران به صحبت های تفسیری و اخلاقی حاج آقا گوش می دهند. کلاس تفسیر هم عصرهای جمعه توسط استادان تفسیر قرآن در تکیه برگزار می شود.

حاج آقا چند ماهی است که دیگر خانه نشین شده و به علت کهولت سن نمی تواند از خانه بیرون بیاید. البته او از این وضع ناراحت نیست و می گوید: «خدا خودش عالم است که اگر من سالم بودم، در خانه نمی ماندم. نگران تکیه هم نیستم. الحمدالله بچه ها خودشان تکیه را می گردانند.

حاج آقا کفعمی با آنکه در روزگار پیری است اما تاکید دارد: «من اگر یک بار دیگرهم به این دنیا بیایم، قرآن را یاد می گیرم و به دیگران یاد می دهم. همین برای من بس است.»

نوشته ی: مجتبی شکوری

تنظیم برای تبیان: ابوالقاسم شکوری