تبیان، دستیار زندگی
پدیدۀ مسافرت از محلّی به محلّی و از كشوری به كشوری دیگر، بدون آنكه قصد مهاجرت یا اقامت مستّمر یا اشتغال به كار در بین باشد، در حال حاضر به عنوان جهانگردی خوانده می‌شود...
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

روز جهانی جهانگردی

روز جهانی جهانگردی

تاریخچه روز جهانگردی

در سال 1964 از طرف سازمان ملل و براساس پیشنهاد كنفرانس بین‌المللی ترانسپورت و جهانگردی آن سازمان در رُم تعریفی برای جهانگردی به تصویب رسید كه بدین شرح است: فرآیندی كه شخص یا گروهی به منظور تفریح، بازدید از نقاط دیدنی، معالجه، مطالعه، تجارت، ورزش و یا زیارت به كشوری غیر از كشوری كه در آن اقامت دارند، سفر كنند؛ مشروط براینكه حداقل مدّت اقامت آنها از 24 ساعت كمتر و از شش ماه بیشتر نباشد.

تلاش در جهت كاهش وابستگی اقتصادی كشور به در آمدهای نفتی و استفاده بهینه از منابع طبیعی كشور از اهداف اساسی برنامه‌های توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی است. این أَمر مستلزم گسترش سایر فعالیتهای ارزآور مانند جهانگردی و ایرانگردی است.

زمینه تاریخی جهانگردی

پدیده مسافرت از محلّی به محلّی و از كشوری به كشوری دیگر، بدون آنكه قصد مهاجرت یا اقامت مستّمر یا اشتغال به كار در بین باشد، در حال حاضر به عنوان جهانگردی خوانده می‌شود. در گذشته‌های دور مردان جسوری كه سیّاح خوانده می‌شدند، نظیر “ابن بطوطه”، “ناصر خسرو”، “ماركوپولو” و... برای اقناع حسّ كنجكاوی یا به دلایل مذهبی و یا شناخت آنچه كه در نقاط دیگر جهان می‌گذرد و آشنایی با منش‌ها و رفتار مردمان مختلف جهان، بار سفر می‌بستند. از طرف دیگر قرن‌ها پیش از میلاد مسیح فینیقیها كه مردمی تجارت پیشه بودند از طریق دریا و زمین برای عرضه و فروش محصولات خود و خرید اجناس و محصولات دیگران اقدام به سفر می‌كردند و این شجاعت و استقبال از خطر آنان، راه را برای اشاعه تمدن و گسترش فرهنگ اقوام مختلف و آشنا ساختن آنها با یكدیگر گشود.

اصطلاح جهانگرد(Tourist) از قرن نوزدهم معمول شد. در آن زمان اشراف‌زادگان فرانسه برای تكمیل تحصیلات خود، اقدام به مسافرت می‌نمودند که به آنها توریست گفته می شد؛ بعدها در فرانسه این اصطلاح در مورد كسانی به كار رفت كه برای سرگرمی و وقت گذرانی و گردش به فرانسه سفر می‌كردند. به مرور زمان با تعمیم بیشتر به كسانی اطلاق شد كه اصولاً به منظور وقت‌گذرانی و گردش به سفر می‌رفتند. از همان زمان توریسم و توریست به مسافرینی گفته شد كه هدف آنها استراحت، گردش، سرگرمی و آشنایی با مردم بود؛ نه كسب درآمد و اشتغال به كار. در زبان فارسی دو واژه جهانگردی و جهانگرد، جای توریسم و توریست را گرفت.

توسعه جهانگردی و پیشرفت آن زمانی شروع شد كه از یك سو قوانین و مقرارتی در زمینه حق مرخّصی برای كارمندان و كارگران به مرحله اجراء در آمد و از طرف دیگر بالا رفتن سطح زندگانی مردم در كشورهای صنعتی، امكان مسافرت را ایجاد كرد. این دو عامل همراه با حسّ كنجكاوی آنان نسبت به وضع زندگی و پیشرفت سایر ملل بود كه به توسعه جهانگردی كمك شایانی كرد. علاوه بر اینها افكار روشنفكران در مورد بهبود بخشیدن به وضع كلّی اجتماعی خود و ضرورت دوری از محیط كار و فشارها و ناراحتی‌های عصبی ناشی از تكامل و توسعه صنعتی و اشاعه زندگی ماشینی، همگی باعث شد كه جهانگردی به عنوان یك پدیده اجتماعی مورد توجه قرار گیرد.

انواع جهانگردی

جهانگردی بر حسب اغراضی که مردم به جهت آن سفر میکنند، دارای اقسام ذیل است:

1- جهانگردی تفریحی؛ افراد یا دسته‌هایی را شامل می‌شود كه با هدف تفریح، استراحت، گذراندن تعطیلات از سرزمین خود به سفر می‌روند.

2- جهانگردی درمانی؛ شامل افرادی می‌شود كه برای استفاده از تغییرات آب و هوا، با هدف پزشكی و درمانی و استفاده از آبهای معدنی، اقدام به مسافرت می‌كنند.

3- جهانگردی فرهنگی؛ که در آن افراد برای آشنایی با فرهنگ و هنر و آداب و رسوم ملل مختلف، آثار تاریخی و مطالعه علمی، اقدام به سفر می‌كنند.

4- جهانگردی مذهبی؛ هدف از این نوع جهانگردی زیارت اماکن مقدسه، بازدید از اماکن مذهبی مثل مساجد و کلیساها و معابد قدیمی، شرکت در مراسم عبادی و ...

5- جهانگردی ورزشی؛ كه هر نوع مسافرتی را كه به منظور فعالیتهای ورزشی انجام می گیرد، شامل می‌شود؛ مانند كوهنوردی، شكار، شركت در مسابقات و تماشای مسابقات و...

6- جهانگردی تجاری؛ مثل مسافرتهایی كه افراد برای شركت در بازارها و نمایشگاهای كالا و صنایع تأسیسات كارخانه‌ای و نظایر آن انجام می‌دهند.

7- جهانگردی سیاسی؛ مسافرت به منظور شركت در جشن‌های بین‌المللی و مراسم خاص و كنگره‌ها و كنفرانسها را جهانگردی سیاسی می‌گویند.

توسعه جهانگردی برای رشد اقتصادی و اجتماعی

جهانگردی دارای خاصیّت ویژه‌ای است كه می‌توان آن را به منزل? نیروی محرك توسعه اقتصادی در تمام كشورها محسوب داشت. هیچ كشوری را نمی‌توان یافت كه فاقد مواد اولیّه لازم برای توسعه جهانگردی باشد. آنچه كه كشورها را از هم متمایز می‌سازد، خود به تنهایی جاذبه جهانگردی به شمار می‌رود. طرحهای جهانگردی در كشورهای در حال توسعه از طریق ارائه كمك‌های فنی و قرضه‌های مالی به طور وسیعی از طرف بیشتر سازمانهای مالی بین‌‌المللی و دفاتر تأمین‌كننده كمكهای اقتصادی و مالی جهانی مورد حمایت قرار گرفته است.

آسیب‌شناسی جهانگردی از چشم انداز منتقدان

برخی از صاحبنظران، جهانگردی بین‌المللی، را نوعی استعمار اقتصادی تلقّی می‌كنند و برخی نیز به توأم بودن جهانگردی با تو¬ّرم بیش از اندازه اقتصادی تصریح می‌کنند؛ زیرا هزینه‌هایی كه جهانگردان وارد شونده بر یك كشور، صَرف اقامت، پرداخت به كاركنان و همینطور خرید كالا و غذا و افرد وابسته به این صنعت می‌كنند، موجب ایجاد فشار در بازار كالاها و خدمات شده و در نتیجه سطح قیمت‌ها را بالا می‌برند. همچنین افزایش تعداد جهانگردان موجب توسعه تأسیسات مورد نیاز جهانگردان گردیده و از این طریق باعث ترقّی سریع بهای زمین و مستغّلات می‌گردد. از طرف دیگر مخالفین این امر، اشتغال در صنعت جهانگردی را موجب تنزّل حیثیّت افراد یك ملّت می دانند.

چشم‌اندازهای مثبت به جهانگردی

به نظر مسئولان سازمان جهانی جهانگردی، این فعالیت، به طور كلّی از نظر اجتماعی و فرهنگی آثار مثبتی دارد.

جهانگردی، گسترش افق‌های اندیشه ساكنان كشورهای مقصد را از راه تغییر نگرش بومی و كاهش پیش‌داوری‌های با خصلت ملّی را میسّر می‌سازد. جهانگردی از نظر فرهنگی گسترش فرهنگ‌های منطقه‌ای، هنرهای مردمی، و گنجینه‌ها را امكان‌پذیر می‌سازد.

در حقیقت فوائد ناشی از فراگیری مهارتها، آشنایی با عقاید جدید یا نحوه و سطح زندگی جدید، لزوماً به معنای فراموش شدن نحوه زندگی سنتّی نیست كه بعضی از منتقدین ذكر كرده‌اند، بلكه با نظارت و برنامه‌ریزی و چارچوب صحیح و مقرّرات آگاهانه و حفاظت از محیط زیست می‌توان حداكثر استفاده را از این صنعت برد.

در مواردی كه برنامه‌ریزیهای جهانگردی مبتنی بر مطالعات و بررسی‌های قبلی بوده است، نتیجه مطالعات غالباً نشان داده كه سرمایه‌گذاران مطلع، سرمایه‌گذاری در صنعت جهانگردی را مرجّح بر سایر سرمایه گذاریها تشخیص داده‌اند.

به طور كلّی برخی از تأثیرات مثبت جهانگردی در كشورها عبارت است از:

1) صدور كالا از طریق خرید و ره‌آوردهای جهانگردی توسط سیاحان؛

2) ایجاد خدمات مختلف برای استفاده جهانگردان؛

3) توسعه و پیشرفت انواع تأسیسات جهانگردی و صنایع وابسته؛

4) توسعه و پیشرفت آژانسهای مسافرتی؛

5) توسعه و پیشرفت وسائل حمل و نقل؛

6) استفاده از درآمد ناشی از سرمایه گذاریهای خارجی؛

7) توسعه راهها و فرودگاهها؛

8) ایجاد مؤسسات و مراكز حفظ و نگهداری آثار باستانی و تاریخی؛

9) توسعه مؤسسات دیگر وابسته به صنعت جهانگردی؛

10) به وجود آمدن جاذبه‌های مختلف جهانگردی.[6]

منبع: پژوهشکده باقر العلوم علیه السلام