مسئولیت وعده ای که دادی!
قال امیرالمومنین علی(علیهالسلام)
المسئول حُرّ حتى یعد؛ كسی كه از او درخواستى مىشود، تا زمانى كه وعده انجامش را نداده باشد، آزاد است. (1)
شرح حدیث:
اسلام، درباره وفاى به عهد سفارش بسیار كرده است. تا جایى كه گفته مىشود: یكى از تفاوتهاى مسلمان با دیگران، در این است كه مسلمان، وقتى براى انجام كارى قول بدهد، دیگر به هیچ قیمتى نباید از انجام قول وعده خود، شانه خالى كند.
بدین ترتیب، مسلمان باید به شدت مراقب قول و قرارهاى خود باشد، و با بىتوجهى به عهد و وعدههایش، خود را نسبت به دستورهاى اسلام، بى اعتنا نشان ندهد.
پس هرگاه، كسى از شما درخواستى كرد، نباید نسنجیده و بدون اندیشه و حساب، وعده انجام آن را بدهید. بلكه باید به خوبى فكر كنید و ببینید كه آیا توانایى انجام آن را دارید یا نه. چون اگر وعدهاى بدهید و بعد، از عهده انجامش برنیائید، كسى كه به او وعده دادهاید، به اطمینان قول شما، در انتظار كمك و مساعدت شما مىماند، و براى حل مشكل خود، دست به اقدام دیگرى نمىزند و اگر شما وعده خود را انجام ندهید، ممكن است به آن شخص و زندگى فردى و خانوادگى و اجتماعىاش، لطمههاى جبرانناپذیر وارد آید و مسلمان مؤمن، هرگز راضى نمىشود تا برادر و خواهر دینىاش، به خاطر بدقولى او، لطمه ببیند.
امام(علیهالسلام)، براى آن كه ارزش و اهمیت خوشقولى، و زشتى بدقولى را نشان دهد، در این كلام، موضوع را به شكل تازهاى مطرح كرده است. حضرت مىفرماید: وقتى از شما درخواستى مىشود، تا زمانى كه قول انجامش را ندادهاید، آزاد هستید كه انجام آن كار را قبول كنید یا قبول نكنید. اما همین كه وعده انجامش را دادید، دیگر آزاد نیستید، بلكه خود را به صورت بنده كسى درآوردهاید، كه باید برایش كارى انجام بدهید.
یعنى انسان، در برابر قول و قرارى كه مىگذارد، آنقدر مسئولیت پیدا مىكند كه گویى به صورت بندهی قول و عهد خود در آمده است، و هیچ چارهاى، جز انجام آن ندارد.
پینوشت:
1- نهج البلاغه، ح /336 .
برگرفته از پندهاى كوتاه از نهج البلاغه، هئیت تحریریه بنیاد نهجالبلاغه .
گروه دین و اندیشه تبیان، هدهدی .
