آیات آرام بخش

رهاورد نور(13)

امروز کاروان تلاوت قرآن به سیزدهمین جزءاز کهکشان راه سیر الهی رسیده است و در ستاره سوره "رعد" منزل گزیده ایم. به این مناسبت به شرح  و بیان دو آیه 27 و 28 این سوره می پردازیم.گر چه نام این سوره رعد و رعب بر دلها می افکند اما محتوای دل انگیزش دریا دریا آرامش در کام جان ها فرو می ریزد.

الَّذِینَ آمَنُواْ وَتَطْمَئِنُّ قُلُوبُهُم بِذِكْرِ اللّهِ أَلاَ بِذِكْرِ اللّهِ تَطْمَئِنُّ الْقُلُوبُالَّذِینَ آمَنُواْ وَتَطْمَئِنُّ قُلُوبُهُم بِذِكْرِ اللّهِ أَلاَ بِذِكْرِ اللّهِ تَطْمَئِنُّ الْقُلُوبُ

ترجمه:همان كسانى كه ایمان آورده‏اند و دل‏هایشان به یاد خدا آرام مى‏یابد آگاه باشید كه دل‏ها تنها به یاد خدا آرام مى‏یابدكسانى كه ایمان آوردند و عمل‏هاى شایسته كردند، خوشى و مسرّت، زندگى پاكیزه، بهشت برین و درخت طوبى از آن آنهاست و بازگشتى نیك دارند

یاد خدا مایه آرامش دلها است. از آنجا كه در این سوره بسیارى از بحثها پیرامون توحید و معاد و رسالت پیامبر (صلى الله علیه و آله و سلم ) است ، نخستین آیه مورد بحث بار دیگر به سراغ مساله دعوت اسلام مى رود و یكى از ایرادات منكران لجوج را بیان مى كند و مى گوید: ((كافران مى گویند چرا معجزه اى از سوى پروردگارش بر او نازل نشده است )) جمله ((یقول )) فعل مضارع است و دلیل بر این است كه آنها این ایراد را بارها تكرار مى كردند، و با اینكه كرارا معجزاتى از پیامبر دیده بودند  باز هم بهانه میگرفتند و و تقاضاى معجزه جدید مورد نظر خودشان را داشتند. به تعبیر دیگر همه منكران لجوج پیوسته به دنبال معجزات اقتراحى میروند انتظار دارند كه پیامبر به صورت یك ((خارق العاده گر)) در گوشه اى بنشیند و هر یك از آنها از در وارد شوند، و هر معجزه اى مایل هستند پیشنهاد كنند او هم بلافاصله به آنها ارائه دهد، و تازه آنها اگر مایل نبودند ایمان نیاورند!

در حالى كه مى دانیم وظیفه پیامبران در درجه اول تبلیغ و تعلیم و هشدار و انذار است و خارق عادات امورى استثنائى هستند كه به مقدار لازم و ضرورت ، آن هم به فرمان خدا (نه به خواست پیامبر) انجام مى گردد، ولى كرارا در آیات قرآن مى خوانیم كه گروه هائى از معاندان بى آنكه اعتنائى به این واقعیت داشته باشند، پیوسته مزاحم پیامبران مى شدند و چنین درخواستهائى را داشتند. قرآن در پاسخ آنها مى گوید: ((اى پیامبر به اینها بگو كه خداوند هر كه را بخواهد گمراه مى كند و هر كس كه به سوى او باز گردد مشمول هدایتش قرار مى دهد)) (قل ان الله یضل من یشاء و یهدى الیه من اناب ). اشاره به اینكه كمبود شما از ناحیه اعجاز نیست ، چرا كه بقدر كافى پیامبر ارائه معجزه كرده است ، كمبود شما از درون وجود خودتان است ، لجاجتها، تعصبها، جهالتها، و گناهانى كه سد راه توفیق مى شود مانع از ایمان شما است . بنابراین به سوى خدا باز گردید و انابه كنید، و پرده هاى جهل و غرور و خود خواهى را از مقابل چشم عقل و فكرتان كنار بزنید تا جمال حق را به روشنى ببینید، چرا كه : جمال یار ندارد نقاب و پرده ولى غبار ره بنشان تا نظر توانى كرد!

در آیه بعد تفسیر بسیار جالبى از ((من اناب )) (آنها كه به سوى خدا بازگشته اند) بیان مى كند: ((اینان كسانى هستند كه ایمان آورده اند و دلهایشان به ذكر خدا مطمئن و آرام است )) (الذین آمنوا و تطمئن قلوبهم بذكر الله ). و بعد به عنوان یك قاعده كلى و اصل جاویدان و فراگیر مى فرمود ((آگاه باشید با یاد خدا دلها آرامش ‍ مى گیرد (الا بذكر الله تطمئن القلوب ). و در آخرین آیه مورد بحث با ذكر سرنوشت و پایان كار افراد با ایمان مضمون آیات قبل را چنین تكمیل مى كند: ((آنهائى كه ایمان آوردند و عمل صالح انجام دادند بهترین زندگى براى آنهاست و سرانجام كارشان بهترین سرانجامها خواهد بود)) (الذین آمنوا و عملوا الصالحات طوبى لهم و حسن ماب مفهومش بهتر و پاكیزه تر یا بهترین و پاكیزه ترین است  نتیجه ایكه با ذكر جمله ((طوبى لهم )) همه نیكیها و پاكیها براى آنان پیش بینى شده است ، از همه چیز بهترینش : بهترین زندگى ، بهترین نعمتها، بهترین آرامش ، بهترین دوستان ، و بهترین الطاف خاص پروردگار، همه اینها در گرو ایمان و عمل صالح است ، و پاداشى است براى آنها كه از نظر عقیده ، محكم و از نظر عمل ، پاك و فعال و درستكار و خدمتگذارند

در روایات متعددى نیز مى خوانیم طوبى درختى است كه اصلش در خانه پیامبر یا على (علیهالسلام ) در بهشت مى باشد و شاخه هاى آن همه جا و بر سر همه مؤ منان و بر فراز همه خانه هایشان گسترده است ، كه در واقع ممكن است تجسمى از آن مقام رهبرى و پیشوائى آنان و پیوندهاى ناگسستنى میان این پیشوایان بزرگ و پیروانشان باشد كه ثمره آن ، آنهمه نعمت گوناگون و متنوع است . (و اگر مى بینیم ((طوبى )) به صورت مؤ نث ذكر شده ، نه ((اطیب )) كه مذكر است به خاطر آن است كه صفت براى حیات یا نعمت مى باشد كه هر دو مؤ نث هستند).

حال در ادامه این مطلب در شماره آینده به چگونگی دستیابی به آرامش توضیح خواهیم داد.

رضا سلطانی_گروه دین و اندیشه