خوش آب و هواتر یا ارزان‌تر؟

تولیدات سینمایی به صورت طبیعی درجست‌وجوی بهترین لوكیشن‌ها و مكان‌ها برای فیلمبرداری محصولات خود هستند.

در دنیای حرفه‌ای سینما رشته‌ای به نام لوكیشن‌یابی وجود دارد و فیلم‌های سینمایی یك فرد متخصص دارند كه لوكیشن‌های مناسب را برای آنها انتخاب و پیدا می‌كند. برای انتخاب لوكیشن هر فیلم 3 عامل نقش اصلی را بازی می‌كنند. در حقیقت در كنار ارزان‌تر و جذاب‌تر بودن این لوكیشن‌ها، بحث همخوانی محل فیلمبرداری با قصه و فضای داستان هم مطرح است. در صنعت سینما چند هزارنفر در رشته لوكیشن‌یابی فعالیت دارند. نام آنان مدیر لوكیشن‌یاب است. در پایان هر فیلم سینمایی زمانی كه تیتراژ پایانی نوشته می‌شود، نام مدیر لوكیشن‌یاب هم در بین اسامی عوامل فیلم ذكر می‌شود.

نشریه قدیمی ورایتی پس از یك نظرخواهی عمومی و وسیع از تعداد زیادی از مدیران لوكیشن‌یاب، گزارشی درباره وضعیت لوكیشن‌های سینمایی تهیه كرده است اما این نشریه برای كامل بودن گزارش خود به صحبت با این گروه كه ركن اصلی در انتخاب لوكیشن‌ فیلم‌ها هستند اكتفا نكرده است در كنار مدیران لوكیشن‌یاب، با مدیران حرفه‌های دیگری مثل فیلمبرداری، كارگردانی، مدیر تولید و حتی دستیاران كارگردان‌ها هم صحبت شده  و دیدگاه‌های آنان نیز در این رابطه مورد بحث و بررسی قرار گرفته است. تمامی این عوامل هنری درباره لوكیشن‌هایی كه فكر می‌كنند خوب و قابل ذكر است صحبت كرده و به درجه‌بندی لوكیشن‌های مورد نظر خود پرداخته‌اند. در این گزارش 5لوكیشن درجه یك آمریكای شمالی در كنار 5لوكیشن بین‌المللی انتخاب شده و درباره جنبه‌های مختلف آنها صحبت می‌شود.

الف: 5 لوكیشن درجه یك آمریكای شمالی

1- كالیفرنیا

وقتی صنعت سینما از كالیفرنیا صحبت می‌كند، منظور لس‌آنجلس و حومه آن، سان‌دیه‌گو، سانفرانسیسكو و محیط‌های اطراف آنان است. بسیاری از محصولات فراری‌ هالیوود(محصولاتی كه برای كم كردن هزینه‌های خود می‌خواهند به مناطق كم‌خرج‌تر بروند) به دلیل اقتصاد افتضاح این محل،‌ترجیح می‌دهند لوكیشن كالیفرنیا را برای تولید فیلم‌های خود انتخاب نكنند. خیلی راحت است كه این نكته به دست فراموشی سپرده شود كه در این محل چه كارهای بزرگی می‌توان انجام داد. كالیفرنیا هنوز هم بهترین استعدادها را- چه در جلوی دوربین و چه در پشت آن- در خود دارد.

در عین حال، ‌از این مكان به عنوان جایی اسم برده می‌شود كه بزرگ‌ترین و مجهزترین امكانات و تكنولوژی سینمایی جهان را در خود دارد. در كنار استودیوهای مختلفی كه در این ایالت وجود دارد، لوكیشن‌های روباز متعددی  نیز دارد كه ازجمله آنها می‌توان به كوهستان‌های خوش آب‌وهوا، سواحل سنگفرش شده و جنگل‌ها و دامنه‌های سرسبز اشاره كرد. خیابان‌های تپه‌وار و سربالای سانفرانسیسكو و چشم‌اندازهای حومه لس‌آنجلس آن درخت‌های بلند نخل را نباید از یاد برد. خلیج این ایالت میزبان فیلم‌هایی مثل  «دزدان دریایی كارائیب3» و «راه‌های فرعی» بوده است. حتی بخش‌هایی از شهر به عنوان كشورهای افغانستان و عراق دوباره‌سازی شده‌اند!

حالا كالیفرنیا برای اولین‌بار در این راه قدم برداشته است كه محصولات فراری را دوباره جذب خود كند و جلوی فرار آنها را بگیرد. مسئولان ایالتی، تسهیلات ویژه مالیاتی برای  محصولات سینمایی فراهم كرده‌اند. در این رابطه نقش آرنولد شوارتزنگر فرماندار این ایالت را نباید نادیده گرفت. این قهرمان زیبایی اندام جهان قبل از رها كردن بازیگری و ورود به دنیای سیاست، سال‌ها لقب قهرمان اكشن فیلم‌های هالیوودی را داشت و با بازی در فیلم‌هایی مثل «ترمیناتور» میلیون‌ها تماشاچی را جذب محصولات هالیوودی كرد. طرح معافیت‌های مالیاتی ایالت كالیفرنیا از روز اول ژولای به مورد اجرا گذاشته شد.

2- نیویورك

این منطقه شامل مناطقی مثل منهتن و محیط اطراف آن می‌شود. فیلمسازان آمریكایی از همان روزهای اول اختراع سینما، برای فیلمبرداری محصولات خود به منطقه بیگ‌اپل رفته و می‌روند. این محل با یك انرژی متوقف نشدنی، عمارت‌ها و چشم‌اندازهای ویژه و جذابی را در دل خود به نمایش می‌گذارد. آسمانخراش‌های این مكان شهرت بین‌المللی دارند. هیچ مكان قابل اطمینان‌تری را در مقایسه با نیویورك نمی‌توان پیدا كرد. به همین دلیل است كه الیور استون قسمت دوم «وال استریت» خود را در این محل می‌سازد تا بتواند یك نیویورك پررمز و راز را خلق كند. این همان كاری است كه وودی آلن در غالب فیلم‌هایش انجام داده است.

نیویورك محل كار و زندگی گروهی از زبده‌ترین و ماهرترین هنرمندان صنعت سینما( در هردو رشته فنی و هنری) است. نه تنها بسیاری از امكانات شبكه‌های تلویزیونی در این شهر قرار دارد بلكه استودیوهای فیلمسازی هم چون سیلوركاپ،  كافمن- آستوریا و اشتاینر را هم در این محل می‌توان پیدا كرد. فیلمسازان وقتی كمی از داخل شهر فاصله می‌گیرند، می‌توانند از لوكیشن‌های قابل اكتشاف (و هنوز مورد استفاده قرار نگرفته) مكان‌هایی مثل لانگ آیلند، هاوس ولی و كت‌اسكیلز استفاده كنند. هربار كه فیلمی در این لوكیشن‌ها ساخته می‌شود، انگار كه بخش‌های مختلف این محل‌ها دوباره كشف شده و مورد استفاده قرار گرفته‌اند. حمایت‌های مالی و معنوی مقامات محلی از تولید محصولات سینمایی و معافیت‌های مالیاتی، باعث شده تا هر روز بر شمار محصولات جدیدی كه در نیویورك تهیه و تولید می‌شود افزوده شود.

3- نیومكزیكو

این منطقه بیش از هرچیز به‌خاطر چشم‌اندازهای ویژه و جذابی كه دارد، مورد توجه صنعت سینماست. در یك طرف صحراهای سفید پوشیده از سنگ و در طرف دیگر رشته‌كوه‌های پردرخت زیبایی خود را به رخ می‌كشند. در عین حال، نیومكزیكو قبل از نیویورك و لس‌آنجلس بحث معافیت‌های مالیاتی را برای فیلم‌های سینمایی مطرح كرد. در كنار حمایت‌ها و كمك‌های اهالی محل، هر فیلمی كه در نیومكزیكو تولید شود تا 25‌درصد از معافیت‌های مالی برخوردار خواهد شد. تمام این عوامل دست به دست هم داده‌اند تا صنعت سینما برای تولید بسیاری از محصولات خود با شتاب راهی این منطقه شود. در یك سال اخیر در كنار انبوهی از تولیدات تلویزیونی،  حداقل 15فیلم مطرح  سینمایی از لوكیشن‌های نیومكزیكو بهره گرفته‌اند. مجموعه استودیویی بزرگ آلبوكرك طی ماه‌های گذشته خودش را نونوار كرده و بسیاری از تجهیزات كاری خود را امروزی و جوان كرده است. در شرایطی كه محدوده آلبوكرك همچنان مركز اصلی فعالیت‌های سینمایی در نیومكزیكو است ولی بقیه مناطق این منطقه هم لوكیشن خوب و مناسبی برای محصولات سینمایی هستند. سازندگان «ایندیانا جونز4» و «تغییر شكل‌دهندگان» بخش‌های مهمی از فیلم‌های خود را در این محل‌ها فیلمبرداری كرده‌اند.

4- شیكاگو

از این محل به عنوان نمونه اصیل شهری آمریكا اسم می‌برند، مركز شهر شیكاگو برای اهالی سینما هم اكنون به‌صورت یك شمایل هنری درآمده است. معماری شیكاگو چیزی بین كارهای سنتی و رادیكال است و تلفیقی از این دو را به نمایش می‌گذارد. در این شهر هم زندگی امروزی را می‌توان پیدا كرد و هم از یك فضای تاریخی سراغ گرفت. دریاچه میشیگان در این رابطه، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است و فضای ویندی سیتی، امكانات ویژه‌ای را در اختیار فیلمسازان قرار می‌دهد.

در این شهر هم فیلمسازان می‌توانند از معافیت‌های مالیاتی( تا 30درصد) برخوردار شوند. بی‌دلیل نیست كه شركت‌های فعال هندی در شیكاگو این‌قدر موفق هستند. از اواخر دهه 80میلادی به این سو، بیش از 800فیلم بلند حرفه‌ای سینمایی و پروژه‌های تلویزیونی از لوكیشن‌های شیكاگو استفاده كرده‌اند. فضای سنتی این شهر را می‌توان به راحتی در فیلم‌هایی مثل «دشمن مردم»،‌«شوالیه تاریكی» و حتی مجموعه تلویزیونی موفق پزشكی ER دید. در عین حال، بسیاری از تبلیغات تلویزیونی هم در این شهر تولید می‌شود. عوامل فنی و تكنیكی سینمایی شهر، افراد قابل و پرتلاشی هستند و قابلیت‌های تكنیكی خوبی در شیكاگو وجود دارد كه در مرحله پس‌تولید كمك زیادی به فیلمسازان می‌كند.

5- لوئیزیانا

این منطقه فقط آن محدوده قدیمی و تاریخی نیست كه در تعدادی از فیلم‌های سینمایی به نمایش درآمده و یك فضای خشك را به نمایش می‌گذارد؛ لوئیزیانا شهر جنگل‌های كاج و صنوبر، تپه‌های پیچ در پیچ و منطقه‌های كوچكی است كه می‌تواند لوكیشن انواع و اقسام فیلم‌های سینمایی باشد. چندین استودیوی بزرگ و مجهز سینمایی با قابلیت‌ها و امكانات بالای كاری در این محل وجود دارد. امكانات فنی مربوط به صدا در این منطقه، مثال‌زدنی است. لوئیزیانا هم برای جذب محصولات سینمایی به سمت خود، معافیت‌های مالیاتی خوبی برقرار كرده است. نیو اورلئان در این محل پس از توفان سهمگین كاترینا، به سرعت خودش را جمع‌وجور كرد تا از حضور گروه‌های مختلف فیلمسازی استقبال كند. تونی اسكات كمی بعد از این توفان 700Deja خود را در این محل فیلمبرداری كرده لوكیشن‌های محلی در این مكان در فیلم «دبلیو» ساخته الیور استون، به جای لوكیشن واشنگتن مورد استفاده قرار گرفتند.

ب: 5 لوكیشن درجه یك بین‌المللی

1- مراكش

از مراكش به عنوان شهر چشم‌اندازهای طبیعی عهد كهن اسم می‌برند. این كشور آفریقایی از دیرباز لوكیشن محصولات هالیوودی بوده ونباید تعجب كرد اگر گفته شود فیلمسازانی مثل اورسن‌‌ولز، آلفردهیچكاك، جان هیوستن و حتی دیویدلین تعدادی از فیلم‌های خود را در این مكان فیلمبرداری كرده‌اند. در دهه 80 مراكش لوكیشن اصلی فیلم جنجالی «آخرین وسوسه مسیح»  مارتین اسكورسیزی بود. جنجال‌های مربوط به فیلم، نام این كشور را نیز بیشتر از گذشته بر سر زبان‌ها انداخت.

اسكورسیزی بعدا برای «كاندون» خود نیز راهی این كشور شد. نه تنها آثار تاریخی همچون «اسكندر» الیوراستون و «گلادیاتور» ریدلی اسكات در مراكش فیلمبرداری شده‌اند بلكه كارهای دلهره‌آور سیاسی همچون «قلمرو بهشت» و‌ «بدنه دروغ‌ها» هم از لوكیشن‌های این كشور بهره گرفته‌اند. آن دسته از فیلم‌های سیاسی كه مضمون آنها در ارتباط با خاورمیانه و به‌طور مشخص عراق یا افغانستان است، مراكش را به عنوان اولین و اصلی‌ترین گزینه انتخاب می‌كنند. «تروا»، «بابل» مجموعه «مومیایی» و «شاهزاده‌پارسی» از دیگر كارهایی هستند كه در این محل فیلمبرداری شده‌اند. مراكش لوكیشن‌های بدیع و متنوعی دارد كه از سواحل مدیترانه‌ای شروع و به سلسله كوه‌ها و صحراهای چشم‌نواز ختم می‌شود. كازابلانكا معروف‌ترین شهر مراكش است كه خودش نام یكی از آثار كلاسیك و درخشان تاریخ سینما است.

در طول سال‌های گذشته، صنعت سینمای مراكش رشد و گسترش خوبی داشته و تجهیزات سینمایی خود را به‌روز كرده است. هنرمندان و اهالی سینما در این كشور آفریقایی سعی دارند از حضور گروه‌های فیلمسازی خارجی بیشترین بهره را برده و بر مهارت‌های فنی، تكنیكی و هنری خود بیفزایند. مسئولان رسمی همكاری خوبی با گروه‌های فیلمسازی خارجی می‌كنند و حتی ارتش این كشور هم تجهیزات نظامی (مثل تانك و هلی‌كوپتر) را در اختیار آنها قرار می‌دهد تا برای صحنه‌های جنگی مورد استفاده قرار گیرد.

2- فرانسه

این كشور اروپایی در كنار تمام جذابیت‌های سینمایی و لوكیشنی خود، از فضای رومانتیك خوبی برخوردار است كه راه را برای تولید فیلم‌هایی كه حال و هوایی كمدی رومانتیك و یا عاشقانه دارند، هموار می‌كند. وقتی صحبت از چشم‌اندازهای باشكوه بصری امروزی می‌شود، به سختی می‌توان به جایی مثل فرانسه فكر نكرد. شهر پاریس با موزه لوور، برج ایفل، رودخانه سن و مونتها رتره، بهترین گزینه برای یك فیلم عاطفی و پراحساس است. این لوكیشن‌های متنوع وقتی در پس زمینه فیلم‌هایی درباره غذا و عشق قرار می‌گیرند، جذابیت‌های دیگری به حال و هوای این فیلم‌ها می‌دهند. «جولی و جولیا» جدیدترین فیلم مریل استریپ، نمونه‌ای خوب برای مثال زدن است. در كنار آن، اكشن را نباید فراموش كرد. «ساعت شلوغی3»بخش مهمی از موفقیت صحنه‌های اكشن خود را از شهر پاریس دارد.

فیلمسازان خارجی با حضور در محدوده‌های روستایی فرانسه، با نوع تازه‌ای از زیبایی روبه‌رو می‌شوند. دهكده‌های خواب‌آلود، محدوده‌های سبز ستودنی، قلعه‌های روستایی و جاده‌های سرشار از صخره، هریك لوكیشن‌های متفاوتی را در اختیار فیلمسازان- و به ویژه سازندگان مجموعه فیلم‌هایی مثل «آستین پاورز» و جیمز باند- می‌گذارند. در فرانسه 40كمیسیون فیلم فعال است كه به امر لوكیشن‌یابی برای محصولات خارجی مشغولند. به مدد وجود این كمیسیون‌ها است كه فیلم‌هایی مثل «اولتیماتوم بورن»، «جی آی جو»، «رمز داوینچی» و «12بار وشن» تولید شده است. قانون جدید مالیاتی كه دسامبر گذشته در مجلس كشور تصویب شد، تسهیلات جدیدی برای محصولات خارجی كه در فرانسه فیلمبرداری می‌شوند، به‌وجود آورد.

3- پراگ

سنت كهن فیلمسازی كشور چك با «آمادئوس» میلوش فورمن شروع نشد. اما این فیلم اسكاری كمك خیلی زیادی به اهالی صنعت بین‌المللی سینما كرد تا متوجه قابلیت‌های خوب لوكیشن‌های این كشور اروپای شرقی شوند. زیبایی بصری و غنای فرهنگی پایتخت چك، پس از «آمادئوس» در فیلم‌های زیادی مورد استفاده قرار گرفت. «كازینورویال»، «ماموریت‌غیرممكن» و «ظهور كائیبال» از جمله فیلم‌هایی هستند كه از این جذابیت‌ها استفاده خیلی خوبی كرده‌اند. در چك، یك فضای صمیمی سینمایی وجود دارد و همیشه استقبال گرمی از حضور گروه‌های فیلمسازی می‌شود. به‌جز لوكیشن‌های متعدد و متنوع، پراگ دارای چند استودیوی مجهز فیلمسازی نیز هست. جدیدترین تجهیزات فنی سینمایی در این مراكز در اختیار فیلمسازان قرار می‌گیرد. چك در بین تمام كشورهای اروپای شرقی مقام و موقعیت ویژه‌ای دارد و مهم‌ترین كشور این قاره برای جذب محصولات خارجی و ارائه لوكیشن‌های متنوع است.

4- اسپانیا

این كشور كهنسال اروپایی، جذابیت‌ها كهن و معاصر را به صورت یكجا و همزمان با خود دارد. اسپانیایی‌ها در سال‌های اخیر تلاش وسیعی را آغاز كرده‌اند تا گروه‌های مختلف فیلمسازی بین‌المللی را جذب لوكیشن‌های خود كنند. این كشور هم صحراهای خشك دارد و هم سواحل خنك، هم سلسله كوه‌های جذاب دارد و هم یك فرهنگ غنی. معماری اسپانیایی را در كمتر كشوری می‌توان سراغ گرفت. لوكیشن‌های اسپانیا می‌تواند به‌خوبی احیا كننده غرب وحشی باشد. هنوز كسی نتوانسته مثل سرجیو لئونه در «خوب، بد و زشت» استفاده درست و بهینه‌ای از لوكیشن‌های عجیب و غریب اسپانیا كند. مادرید و بارسلون 2 لوكیشن اصلی كشور، هر یك جذابیت‌های خاص خود را دارند. این شهرها وودی آلن را دیوانه‌ خود كرده‌اند، این در حالی است كه استنلی كوبریك هم در «2001 :یك اودیسه فضایی» خود، از لوكیشن‌های اسپانیا استفاده كرد.

5- انگلستان

انگلستان كاروانی عظیم از استعدادهای بازیگری،‌تجهیزات پیشرفته فیلمسازی، قابلیت‌های تكنیكی و لوكیشن‌های مخصوص به خود را دارد. به‌دلیل همین امكانات است كه این كشور می‌تواند در هر یك از سطوح تولید فیلم نقش و مشاركت تعیین‌كننده‌ای داشته باشد. در گوشه‌ای از این كشور قسمتی از جیمز باند تهیه می‌شود و در گوشه‌ای دیگر، قسمتی از هری‌پاتر جلوی دوربین می‌رود. اما انگلستان فقط كشور میزبان این نوع تولیدات پرخرج و پرسروصدا نیست.

محصولات كوچك و مستقل فیلمسازی هم در لوكیشن‌های متنوع این كشور، مكان‌های مورد نظر خود را پیدا می‌كنند. فیلم‌هایی كه با هزینه‌های زیر 32میلیون دلار در انگلستان تولید می‌شوند، از یك معافیت مالی 25درصدی استفاده می‌كنند. این كشور از یك‌سو لوكیشن‌های بدیع دارد و از سوی دیگر می‌تواند به خود ببالد كه زبان رسمی آن، زبان متداول بین‌المللی است. این نكته كمك زیادی به هجوم گروه‌های فیلمسازی بین‌المللی به لوكیشن‌های چشم‌نواز انگلستان می‌كند. قابلیت‌های فنی و تكنیكی استودیوهای انگلیسی در حال رقابت با قابلیت‌های فنی و تكنیكی همكاران آمریكایی‌اش است.

تنظیم برای تبیان : مسعود عجمی