اختراعی شگفت به نام سینما
یک فیلم بر اساس فیلمنامه یا سناریو و توسط مجموعهای از بازیگرها، کارگردان، فیلمبردار و عوامل دیگر ساخته میشود. سینما جدیدترین شاخه هنر، معروف به هنر هفتم است که امروزه یکی از عمومیترین و محبوبترین تولیدات هنری را ارایه میکند. سینما به عنوان اختراع شگفت انگیز برادران 'لومیر' را می توان یكی از مهمترین دستاوردهای هنری در اواخر قرن نوزدهم برشمرد كه طی سال های بعد تاثیر فراوانی بر روی جوامع بشری برجای گذاشت. 'لویی لومیر' متولد پنجم اكتبر سال 1864 میلادی، در جوانی بواسطه علاقه به هنر عكاسی، در شهر لیون مدیریت كارخانه تولید دوربین های عكاسی و متعلقاتش را برعهده گرفت و با كمك برادرش - آگوست - آن را توسعه بخشید. این دو برادر صاحب ذوق، پس از مدتی توانستند نخستین دوربین فیلمبرداری را بسازند. دوربینی كه هر تصویر آن مشتمل بر 24 فریم بود و اساس سینمای امروز جهان را تشكیل می داد.
برادران لومیر در سال 1895 سینماتوگراف(اولین دوربین فیلم برداری) را اختراع کردند. هرچند نمیتوان این دو برادر فرانسوی را یگانه افرادی دانست که به پیدایش هنر سینما کمک کردند. پیدایش سینما و فن فیلمبرداری خود مرهون پیشرفتهای بسیار زیادی هم در عرصهُ تکامل نگاتیو بود و هم تکامل دستگاههای اولیه عکاسی. بطوریکه نمیتوان قاطعانه از یک نفر بهعنوان مخترع سینما نام برد. دستگاههایی همچون کینتوسکوپ، ویتاسکوپ و بایوسکوپ همگی در پیدایش دستگاه سینماتوگراف موثر بودهاند.
برادران لومیر خود دهها فیلم کوتاه ساختند که همهُ آنها صرفاً از یک نما تشکیل میشد و قطع و وصل و تدوین در آنها وجود نداشت. از جملهء این فیلمها میتوانیم به "ورود قطار به ایستگاه"(که به عنوان اولین فیلم ساخته شده به دست بشر محسوب میشود)، "خروج قایق از لنگرگاه"، "غذا خوردن کودک" و "خروج کارگران از کارخانه" اشاره کنیم. پس از لومیرها، ژرژ مهلیس باعث تکامل فن سینما شد. دیدگاه مهلیس نسبت به سینما یک دیدگاه تئاتری بود. او پردههای گوناگونی از نمایش را فیلمبرداری میکرد و سپس این پردهها را به یکدیگر متصل میکرد. ژرژ مهلیس همچنین پدیدآورنده فن تروکاژ در سینماست. پس از مهلیس، ادوین اس پورتر باعث تکامل بنیادین و ساختاری سینما شد. او با ساختن فیلمهای "زندگی آتشنشان آمریکایی" و "سرقت بزرگ قطار" سینما را به عنوان پدیدهای که امروزه میشناسیم معرفی کرد. سینمای پورتر دیگر ارتباطی به تئاتر نداشت، بلکه هنری مستقل و جدید بود. پورتر، پیشگام فن تدوین فیلم نیز میباشد. راهی که او در سینما آغاز کرد در نهایت به سینمای داستانگوی هالیوود منجر شد. این اتفاق در سال 1895 میلادی رخ داد و برادران لومیر برای نمایش اختراع خود، مكانی را در پاریس اجاره كرده و به نمایش تصاویر گرفته شده مبادرت ورزیدند كه با واكنش های عجیب و غریب مردم روبرو شد!
برای مثال، در صحنه حركت قطار به سمت دوربین، تماشاچیان به تصور آمدن قطار به سمت آنها، پا به فرار گذاشته و با وحشت بسیار سالن را ترك كردند! 'خروج كارگران از كارخانه' را می توان نخستین فیلم این دو به حساب آورد كه نخستین فیلم تاریخ سینما نیز محسوب می شود. آثار ساخته شده توسط لومیرها اغلب شامل فیلم های مستند و شوخی های ساده بود كه برای تماشاگران بسیار جذاب می نمود.
این دو برادر صاحب ذوق، پس از مدتی توانستند نخستین دوربین فیلمبرداری را بسازند. دوربینی كه هر تصویر آن مشتمل بر 24 فریم بود و اساس سینمای امروز جهان را تشكیل می داد.
این دو تا سال 1898 میلادی به ساخت و تولید فیلم ادامه دادند و از آن به بعد روی ساخت دوربین های عكاسی و فیلمبرداری متمركز شده و دیگرانی مثل 'ژرژ مه لیس' در آغاز قرن بیستم میلادی به ساخت فیلم روی آوردند. در یكصد و شانزده سالی كه از اختراع سینما می گذرد، این صنعت مهم و كلیدی و در عین حال پولساز، تغییرات بسیاری كرده و به مرور وجه صنعتی بر جنبه هنری آن چربیده است. در دوران سینمای صامت، موسیقی نقش مهمی در پیشبرد داستان داشته كه این امر را در كمدی های مشهور آن زمان شاهد هستیم. پس از آنكه صدا وارد سینما شد و بازیگران مجبور به ادای دیالوگ جلوی دوربین شدند، بسیاری از بازیگران دوره سینمای صامت به ناچار بازنشسته و دیگران جای آنها را گرفتند.
وقوع جنگ دوم جهانی كه بسیاری از كشورها را درگیر خود كرده بود، دستمایه مناسبی برای تولید فیلم های جنگی بود كه هركدام از آنها از زاویه ای به این موضوع توجه می كردند. با پایان جنگ، سینمای آمریكا كه در قیاس با دیگر كشورهای اروپایی كمتر آسیب دیده بود، صنعت یاد شده را قبضه كرده و بخش عمده ای از تولیدات سینما را به خود اختصاص داد و از این رهگذر سود هنگفتی را نصیب كسب كرد.
در این دوران ستاره سازی رونق بسیار گرفته و دستمزدهای بالایی بدانها پرداخت می شد كه همین امر هزینه ها را افزایش داده و هرچه بیشتر آن را به سوی صنعتی شدن سوق داد. در این میان بسیاری از مدیران استودیوهای فیلمسازی هالیوود كه اغلب گرایش های صهیونیستی داشتند، در فیلم های خود به جانبداری از آنها پرداخته و به شكل غیر مستقیم بدان می پرداختند. در واقع صهیونیست ها، سینما را به عنوان رسانه ای فراگیر برگزیده و اهداف پلید خود را از این طریق پیگیری می كردند كه این امر تا كنون نیز ادامه یافته است.
آنها در این راه از بازیگران برجسته هالیوود نیز بهره گرفته و از آنان استفاده ای ابزاری می كنند.
ساحران صهیونیست مقیم هالیوود نیز پس از پیروزی انقلاب اسلامی با ساخت فیلم های سخیفی از جمله 'بدون دخترم هرگز' سعی در ارائه چهره ای منفی از ایران نزد مردم جهان داشتند كه البته با وجود تلاش های بسیار، در این امر ناموفق بودند. در سال های اخیر نیز فیلم هایی از جمله '300'، 'كشتی گیر'، اسكندر' و 'پرسپولیس' با چنین هدفی ساخته شدند كه نه تنها هیچكدام وجهه كشورمان را خدشه دار نكرده، بلكه سرمایه های هنگفتی را بر سازندگان آن آثار تحمیل كرده است. حال سینما در آستانه تولد لویی لومیر - یكی از بنیانگذارانش - به لحاظ تكنیكی پیشرفت بسیاری كرده و فیلم های سه بعدی پرده های سینما را به تسخیر خود درآورده، در حالیكه به لحاظ موضوعی كمتر شاهد نوآوری هستیم.
صنعت سینما
امروزه عبارت "صنعت سینما" به كرات به گوش می رسد و با وضعیت موجود، دور نیست روزی كه تفكیك این دو كلمه از هم غیرممكن شود. اما چه شد كه "هنر سینما" به "صنعت سینما" مبدل گشت؟ ریشه های این امر را نیز باید در همان برهه ی زمانی جست كه در بخش قبلی هم به آن پرداختیم. یعنی دهه ی 1910.
بحث درآمدزایی از همان آغاز در سینما وجود داشته است. حتی تماشای اولین نمایش فیلم برادران لومیر هم با خرید بلیت امكان پذیر بود. لومیرها از این راه درآمد مناسبی كسب كردند. به تدریج نگاهها به سینما حرفه ای تر شد. در سالهای 1906-7 بود كه اولین سالنهای ثابت مخصوص نمایش فیلم در فرانسه ساخته شدند و تجاری شدن سینما شكل جدی تری به خود گرفت. ولی هیچ گاه بحث سینما به عنوان یك صنعت در فرانسه و به طور كل كشورهای اروپایی جدی گرفته نشد. بلكه این آمریكاییهای تیزبین بودند كه برا اولین بار، سینما را به عنوان یك منبع مهم برای كسب درآمد دیدند. ذهن های صنعتی شده و مقتصد آمریكاییها، به آنها فهماند كه دیر یا زود، سینما به یك قطب اقتصادی در جهان تبدیل خواهد شد. آنها با این طرز فكر، سرمایه گذاری عظیمی را در سینما انجام دادند و گام های بزرگی در راه صنعتی شدن سینما برداشتند. سنگ بلای هالیوود در همان دوره گذاشته شد و به تدریج كمپانی های معظم هالیوودی راه اندازی شدند. بدین ترتیب در دوره ای كه فیلم های ساخته شده در فرانسه، به شدت از نظر كمی و كیفی دچار افت شده بود، در روسیه، سینما به ابزاری تبلیغاتی برای حزب كمونیست تبدیل شده بود و آلمانیها با ساختن فیلم های هنری برگرفته از مكتب اكسپرسیونیسم، ضمن نشان دادن اوضاع نابسامان جامعه ی آلمان، خطر ظهور دیكتانوری همچون هیتلر را به مردم خود گوشزد می كردند، سینما در آمریكا به دو بخش تجاری و هنری تبدیل شده بود. سالنهای عظیم و مجهز نمایش فیلم، تبلیغات فراوان و اجرای اولین اصول حرفه ای (از جمله ثبت قراردادهای رسمی و استفاده از بازیگران حرفه ای) خبر از ظهور پدیده ای جدید در سینما می داد: صنعتی شدن. سینما به سرعت جایی برای خود در صنعت آمریكا باز كرد و در اواخر دهه ی 1910 به یكی از مهم ترین و پردرآمدترین صنایع آمریكا بدل شد. این موج به سرعت به كشورهای دیگر صاحب سینما هم رسید. به طوری كه در اواسط دهه ی 20، در تمامی كشورهای اروپایی هم سینما از آن حالت آماتورگونه اش خارج شده بود و به افق های دورتری می نگریست. این روند با شتاب زیادی تاكنون دنبال شده است. به طوری كه امروزه كمپانیهای بزرگ هالیوودی با بانامه ریزی دقیق و استفاده ی كامل از تمام شرایط و امكانت در دسترس، در صدد رسیدن به شرایط مطلوب تری هستند. بیش از صد سال از ظهور سینما و اولین نمایش فیلم برادران لومیر می گذرد و سینما به طرزی شگفت انگیز تغییر كرده است. چه در ظاهر و چه از نظر ماهیت. در صد سال آینده، سینما چه تغییراتی خواهد كرد؟
فرآوری: مسعود عجمی
بخش سینما و تلویزیون تبیان
منابع : آریا بلاگ، ویکی پدیا،ایرنا و کتاب صنعت سینما