تبیان، دستیار زندگی
دلیل درخشش هنرهای ایرانی در میان فرهنگ ملل را می توان در اصالت و سخت کوشی هنرمندان دانست و اینکه در حفظ هویت آن، از هیچ کوششی دریغ نشده است. اما در دنیای کنونی آسیب های فرهنگی و اقتصادی و ... هنر اصیل خوشنویسی مورد هجمه قرار گرفته و توجه به حملات فرهنگی م
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

خوشنویسی هنری ویترینی!


دلیل درخشش هنرهای ایرانی در میان فرهنگ ملل را می توان در اصالت و سخت کوشی هنرمندان دانست و اینکه در حفظ هویت آن، از هیچ کوششی دریغ نشده است. اما در دنیای کنونی آسیب های فرهنگی و اقتصادی و ... هنر اصیل خوشنویسی مورد هجمه قرار گرفته و توجه به حملات فرهنگی می بایست برای همگان هشداری جدی تلقی گردد


خوشنویسی هنری ویترینی!

یكی از معضلات مبتلابه تمامی گرایش های هنرهای تجسمی مخصوصا خوشنویسی، مشكل بحران مخاطب می باشد. خوشنویسی قدیم با ابزار كتیبه و كتابت، فعالیتی عملی و واقعگرا و بعضا هنری در خدمت عوام و خواص بود و آنجا كه خوشنویس به قطعه نویسی و ارائه قالب های چلیپا و سیاه مشق مبادرت می ورزید هنری متعالی تجلی می یافت. در خوشنویسی معاصر، صنعت چاپ، برخی از مسؤولیت های قدیم خوشنویسی را به دوش می كشد و به این ترتیب خوشنویسی معاصر به سمت موزه ای و ویترینی شدن پیش می رود. پیوند صنعت رایانه و نرم افزار با خوشنویسی نیز -از این زاویه كه ارتباط مستقیم هنرمند با مردم به صورت فراگیری حذف شده است- این مشكل را دوچندان نموده است. پس یكی از وظایف هنرمند امروز همانا وفق دادن هنر خود با صنعت چاپ و رایانه است برای ورود مجدد به زندگی مردم. در خوشنویسی قدیم، ابزاری كه بین طبقه هنرمند وابسته به حكومت و طبقه عوام، پل ارتباطی ایجاد می كرد یكی مذهب بود كه در كتیبه ها و كتابت قرآن و ادعیه متبلور می شد و دیگری ادبیات بود كه نظر عامه علاقمند به شعر و حكایات را به خود جلب می نمود. از این حیث، ارتباط عموم مردم با آثار خوشنویسان در گذشته، چشمگیر بوده است.

یكی از وظایف هنرمند امروز همانا وفق دادن هنر خود با صنعت چاپ و رایانه است برای ورود مجدد به زندگی مردم

آسیب های فرهنگی

در شمارش آسیب های فرهنگی خوشنویسی از لحاظ هنجاری واخلاقی به نکات ذیل اشاره می شود:‏

‏1- امروزه با توجه به رویکرد قشر جوان به هنرهای پرزرق و برق بدلیل خودنمائی ها و چشم و هم چشمی ها ، خوشنویسی علیرغم رونق فوق العاده اش دردهه های 60 و 1370 قدری منزوی گردیده است.

‏2- این هنر چون تماماً کار دل و دست است عملاً هنرمندش در قید وبند درآوردن منفعتی از این هنر نیست و علاقه شدید جامعه به تجملات وکسب درآمد هر چه بیشتر باعث شده تا ترجیح دهند این هنر راکه کارش بنوعی درگیری با عرفان است فقط در گالری ها ببینند .‏

یكی از وظایف هنرمند امروز همانا وفق دادن هنر خود با صنعت چاپ و رایانه است برای ورود مجدد به زندگی مردم

‏3- لجام گسیختگی های اخلاقی نیز دامن پیدا کرده و این هنر را که کاملاً آمیخته با اخلاقیات ناب و مقدس مذهبی است ، باتعریف های امروزین هنجارهای اجتماعی همراه نمی بیند.‏

‏4- اساتید این فن نیز که الگوهای اخلاقی در همه زمینه ها هستند نیز متاثر از جو جامعه بنوعی 2 اصل صفا وشان از اصول 12گانه خوشنویسی را رعایت نمی کنند و انجمن هائی چون انجمن بوشهر برای فارغ التحصیلان ممتاز خود جهت آموزش فوق ممتاز، علیرغم تمام تلاش هایش نتوانست استادان موردنظر خود را متقاعد به آمدن به بوشهرکند.

از لحاظ هنری نیز خوشنویسی چون هنری متعالی است، خوشنویسان باید همزمان در یکی از هنرهای نزدیک به آن مهارت داشته باشند خوشنویسی چون الگوی واحد بین المللی ندارد شاید بنظر یک ضعف برسد ولی ما آنرا ویژگی می دانیم ومعتقدیم این مسئله سبب گردیده تا این هنر متکی به ذوق و سلیقه هنرمند باشد و به اصطلاح  نمونه ای از نقش مطلق و همین است که ما می توانیم خط هرکسی را خط خودش بدانیم.‏

در این مسئله نیز که اخیراً شاهد مطرح شدنش بوده ایم (یعنی خوشنویسی هنر است یا فن) باید گفت که در این هنر مثل نقاشی از تمام اصول دور –سطح – نقطه –ساده روشن – رنگ و ... استفاده می شود و این مدعای هنر بودن خوشنویسی است.

خوشنویسی هنری ویترینی!
آسیب های اقتصادی

یکی از مهمترین آسیب های خوشنویسی در شرایط اقتصادی آنست.‏ جائی که این هنر درآمدی ندارد ولی هزینه هایش فوق العاده بالاست.‏

در انجمن علیرغم دلسوزی مدرسین در امر آموزش مردم حاضر به پرداخت هزینه ای چند برابر برای کلاسی که شاید هیچ قدر و منزلی نداشته باشد، می باشند ولی از پرداخت هزینه پایین شهریه در انجمن ها خودداری می ورزند که این امر موجب ناتوانی انجمن ها در اداره امور فرهنگی وهنری گردیده است. اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی نیز بعنوان متولی امر انجمن ها شاید کمک هایی به انجمن ها ارائه کند. اما این کمک ها آنقدر ناچیز است که عملاً راهگشا نیست.‏

برپایی نمایشگاه های اختصاصی عملاً کار مشکلی شده چون تهیه و چاپ پوستر- بروشور –بنر و گالری جهت نمایشگاه احتیاج به حمایت مالی دارد. این مسئله در مورد نمایشگاه های فرمایشی (از طرف اداره ارشاد) نیز به چشم می خورد.‏

بهره گیری از اساتید طراز اول کشور مستلزم هزینه های زیادی است که علیرغم درخواست انجمن بوشهر مبنی بر دعوت اساتید برای آموزش تا کنون این مهم اتفاق نیافتاده واینطوری بنظر می رسد که مسئولین امر نسبت به این هنر مقدس وشریف کم لطفی و بی مهری می ورزند.

از لحاظ هنری نیز خوشنویسی چون هنری متعالی است، خوشنویسان باید همزمان در یکی از هنرهای نزدیک به آن مهارت داشته باشند

آسیب های اجتماعی

آیا عوامل اقلیمی در ظهور و پرورش استعداد خوشنویسی و رواج آن موثر است؟

اولین نکته ای که به چشم می خورد این است که هر چه از شمال ایران بطرف جنوب می رویم از تعداد خوشنویسان کاسته شده تا آنجا که در قسمت های جنوبی چه شرق و چه غرب فاقد خوشنویس است و در قسمت های مرکزی نزدیک به جنوب خوشنویسان انگشت شمارند و در تبریز همواره خوشنویسانی را می شناسیم در قزوین هم همینطور و اصفهان هم مجمع خوشنویسان و هنرمندان بوده این نشان دهنده آن است که هنر خوشنویسی هم علیرغم متعالی بودنش تحت تاثیر عوامل اقلیمی می باشد محیط های سرد کوهستانی با سرزمینهای کشاورزی در قسمتی از سال مردم را بعلت سرما خانه نشین می کرد و این بستر مناسبی را برای انجام کارهای هنری در خانه فراهم  می آورد اما شرایط اقلیمی اولیه و طبیعی است و پس از آن شرایط اجتماعی هم موثر است پس این سوال پیش آید که خوشنویسی زاده وراثت بیولوژیکی و خانوادگی و شهریست؟

از لحاظ هنری نیز خوشنویسی چون هنری متعالی است، خوشنویسان باید همزمان در یکی از هنرهای نزدیک به آن مهارت داشته باشند

جواب این است که در خانواده هایی که خوشنویسان مشهوری به وجود آمده اند سوابق خوشنویسی- شعر- نقاشی و موسیقی وجود داشته این خود حاصل دو نوع وراثت است یکی ژنتیکی  که ماده اولیه این هنر و استعداد فراگیری آن است و دیگری وراثت خانوادگی که در گذشته هر خانواده شغل و حرفه را از پدران به ارث می برده و هنر را از نسلی به نسلی دیگر منتقل می کرده وموجبات بوجود آمدن میراث شهری و اجتماعی می شده چون وجود یک هنرمند در یک شهر از چنان شهرتی برخوردار بود که نظر جامعه را جلب می کرده وباعث رونق آن هنر در آن شهر می گردیده.‏

امروزه هم علیرغم تحولات بسیار جامعه بشری شرایط اقلیمی و اجتماعی با تاثیرگذاری کمرنگ تری هنوز بقوت خود باقی است .‏

فرآوری:مهدی سیف جمالی

بخش هنری تبیان


منابع:

حسین رضوی فرد، کتاب هنر ماه، شماره 155

واحد هنرهای تجسمی حوزه هنری استان بوشهر، سعید میمنی