بی مهری به کارگاه 700ساله

بی شک صنایع دستی و هنر بومی هر کشور ، بار عظیمی از فرهنگ آن مرز و بوم را بر دوش می کشد. در میان تمامی کشورهای جهان، کشور عزیزمان ایران با فرهنگ و تمدنی کهن از جمله دارندگان صنایع دستی متنوع در انواع شاخه های سفالگری، قالی بافی، فلزکاری و... است ، اما افسوس و صد افسوس که چنین گنجی نهان، از سوی مسئولین و مقامات فرهنگی کشور همواره مورد بی مهری واقع می شود.

در میان تمامی صنایع دستی ایرانی، شاید بتوان هنر سفالگری را دارای اهمیت بیشتری دانست، چراکه قدمت آن به چیزی بیش از 8هزار سال قبل از میلاد مسیح می رسد.

این هنر ده هزار ساله، در میان ساکنین اولیه ایران دارای منزلتی آینی و مذهبی نیز بوده است به طوریکه پس از شروع دوره نوسنگی و یکجانشینی ، با گسترش صنایع و فنون ، هنر سفالگری نیز اهمیتی افزون یافت و از ساخته های سفالی در زمینه های آئینی و مذهبی نیز استفاده وسیع شد. گاو سفالین مشکوفه از چغازنبیل شوش، یکی از این موارد است؛ علاوه بر آن می توان به انواع ظروف و مشربه های سفالین که با انواع نقوش سمبلیک و مذهبی تزئین شده و در مقابر یافت شده اند اشاره کرد.

جایگاه هنر سفالگری و پیشرفت ایرانیان در زمینه این صنعت تا به آنجاست که ایرانیان را مبدع چرخ سفالگری دانسته اند.

پس از شروع دوران امپراتوری هخامنشی و در پی آن ساسانی ، به دلیل ثروتمند بودن این تمدن ها ، هنر سفالگری دچار رکود شد و استفاده از ظروف طلا و نقره جایگزین گشت .

با شروع فجر اسلام در سرزمین ایران و به دلیل منع استفاده از ظروف طلا و نقره در شریعت اسلامی، بار دیگر هنر سفالگری اهمیت گذشته را بازیافت و رونقی مجدد پیدا کرد.

این شکوفایی مجدد تا دوران قاجار دوام آورد اما متاسفانه پس از دوران صفوی و با به قدرت رسیدن قجرها تمامی دستاوردهای هزارساله اسلامی رو به افول نهاد و در این میان هنر سفالگری هم دچار رکود شد.

در دوران معاصر که اهمیت این هنرهای کهن روشن گشته و همه از جایگاه صنایع دستی و دستاوردهای فرهنگی آگاه شده اند، توقع می رود که دولت و مسئولین فرهنگی نه تنها نسبت به حفظ و نگه داری آنها کوشا باشند بلکه در رواج و گسترش صنایع کهن کوشش کنند و اندک باقی مانده های کارگاه های صنایع دستی را چون گوهری ارزشمند پاس بدارند ، چراکه این اماکن ، رهاورد گذشته و فرهنگ ماست، اما متاسفانه هرازچند گاهی خبر بی مهری مسئولین را می توان در اخبار و رسانه ها شنید.

در وصف وضعیت صنایع‌دستی کشور خصوصا هنر سفالگری در دوران کنونی همین بس که نیمی از کارگاه 700ساله تولید سفال و سرامیک نطنز که در فهرست آثار ملی کشور نیز به ثبت رسیده بود پس از مصادره توسط یکی از بانک‌ها تبدیل به رستوران شده است.

مالكان این كارگاه سفال در سال82، 2وام 10میلیون تومانی برای توسعه كارگاه و كوره‌های ساخت سفال و سرامیك و پس از آنكه به‌عنوان هنرمندان برجسته صنایع‌دستی كشور در رشته سفال و سرامیك معرفی شدند دریافت كردند. سال‌ها بعد اما این كارگاه دستخوش یك آتش‌سوزی شد. پس از آن و براساس آنچه منتشر شد، سارقان به كارگاهشان دستبرد زدند و وسایل‌شان را سرقت كردند.

مالكان پس از این اتفاق بار دیگر از بانك دیگری تقاضای دریافت وام مساعدت كردند كه در بازپرداخت این وام دچار مشكل شدند. بدین‌ترتیب جریمه وام پرداخت شده به آنها به حدی زیاد شد كه رقم بازپرداخت وام گرفته شده از بانك به 86میلیون تومان رسید. كارگاه 700ساله سفال و سرامیك نطنز كه در فهرست آثار ملی كشور نیز به ثبت رسیده است به‌دلیل برخورداری از معماری زیبا و استفاده از مصالح بومی در ساخت بنا و كوره‌های منحصر به فرد ساخت و پخت سفال و سرامیك در سال 91و به شماره 483در فهرست آثار ملی كشور قرار گرفت.

پیش‌تر اداره میراث فرهنگی استان اصفهان از بانك طلبكار از مالكین این كارگاه تاریخی سفال به‌صورت رسمی درخواست كرده بود با بخشودگی جرایم و دیركردهای منظور شده موافقت كند. در نامه‌ای كه از اداره میراث فرهنگی استان اصفهان به مدیركل وقت امور مجلس سازمان میراث فرهنگی نیز ارسال شده بود تنها راه ممكن برای جلوگیری از تعطیلی این كارگاه تملك آن توسط دولت و پرداخت بدهی بانكی توسط سازمان میراث فرهنگی اعلام شده بود.

متاسفانه نامه‌نگاری‌ها نتیجه نداد و در همین تیرماه سال جاری ، یكی از 2 كارگاه تاریخی برادران عبادی كه 700سال قدمت دارد به ارزش 108میلیون تومان و با حكم دادگستری به مزایده گذاشته شد.غلامرضا عبادی یكی از مالكین می‌گوید: سند خانه گرو بانك شد. خانه را هم به مزایده گذاشتند و بانك ملت اصفهان اعلام كرد تا روز 20اسفند یا پول بیاورید یا خانه را به مزایده می‌گذاریم.

اگرچه معاون صنایع دستی كشور بلافاصله پس از آنكه رسانه‌ها از وضعیت كارگاه 700ساله صنایع‌دستی ثبت ملی شده خبر دادند دستور اقدام فوری داد اما آنطور كه غلامرضا عبادی گفته است، حدود 80میلیون تومان بدهی به بانك ملت توسط معاونت صنایع‌دستی پرداخت شد ولی مسئولین میراث فرهنگی استان آنقدر دیر دست به‌كار شدند كه كار از كار گذشت. او با اشاره به اینكه با بانك ملت تسویه حساب شده است افزود: بانك صادرات و یك بانك دیگر هم در بخشی از كارگاه كه تبدیل به رستوران شده سهیم بودند و ما نتوانستیم بدهی 275میلیونی آنها را بدهیم.

عبادی گفت: مجبور شدیم كارگاه آموزش و دفتر كار این كارگاه 700ساله تاریخی را به یك هتلدار بفروشیم تا با پول آن بدهی بانك‌های دیگر را پرداخت كنیم. آنطور كه غلامرضا عبادی نسل پنجم خاندان عبادی كه به تولید صنایع‌دستی در كشور اشتغال داشته‌اند می‌گوید، هتلداری كه بخشی از كارگاه تاریخی آنها را خریداری كرده است این بخش را تبدیل به رستوران كرده است.

در این میان تنها می توان پرسید بی مهری به هنر و صنعت بومی کی تمام خواهد شد؟!

بخش هنری تبیان

مهر

همشهری آنلاین

مطالب مرتبط:

ویژه نامه هنر سفال و سفالگری ایران

سفال و سفالگری در تفکر اسلامی