نقوش سفال مینایی

یکی از موارد جذاب و منحصر به فرد در سفالینه های مینایی، نقوش حیرت انگیز و خاص نقش شده بر دیواره های ظروف مینایی است.

كاسه مینایی با نقوش اسلیمی سیاه و سفید و قهوه ای و ردیفی از خطوط شبه كوفی دور لبه داخل و خارجی قرن 6و7 هجری و نیز نقوش حیوانی و انسانی شامل مجالس شكار شاهان ، داستانهای عاشقانه ، رامشگران و نوازندگان بوده و احتمالا از شاهنامه فردوسی الهام گرفته شده است .

از میان داستانهای عاشقانه داستان بهرام گور و آزاده و بیژن و منیژه بیش از هر نقش دیگری دیده می شود .

عناصر اصلی بسیاری از این نقوش عبارتند از :

پرنده ، دو انسان و نقش درختی در میانشان .

چهره های سفال های مینایی قرون 6و7 كاملا ســـلجوقی می باشد هر چـــند جنسیت این چهره ها از هم متمایز نمی باشد و تــفاوتی در لباس زنانه و مردانه وجود ندارد .

همچنین نقوش و تزیینات  ظروف مینایی قابل مقایسه با سبك ونقوش نسخ خطی مصور ایران و عراق بوده ، گرچه چندان كتاب مصوری از دوره سلجوقی بجای نمانده ولی می توان مینیاتورهای خطی مصور و رقاء گلشن موزه توپ كاپی تركیه را قابل مقایسه با نقوش ظروف مینایی دانست .

عقیده متخصصان آن است كه طراحان و نقاشان نسخ خطی مصور كسانی بودند كه مسئولیت نقاشی و تزئین ظروف مینایی را نیز بر عهده داشتند .

رنگهای بكار برده شده برای نقاشی ظروف مینایی شامل آبی لاجوردی ، سبز ، فیروزه ای ، قرمز ، قهوه ای و یا سیاه ، زرد و سفید بوده كه در مواردی تمام رنگها یكجا و زمانی بعضی از رنگها برای تزیین استفاده می شده است . ( عده ای عقیده دارند كه از هفت رنگ یاد شده دو رنگ آبی لاجوردی و فیروزه ای برای تزیین زیر لعاب استفاده می شده است . )

درباره مراكز ساخت ظروف مینایی عقاید متفاوتی از طرف متخصصان اظهار گردیده و شهرهایی چون ساوه ، نطنز ، ری ، سلطان آباد و كاشان به عنوان مراكز ساخت این نوع ظروف نامبرده شده است .

بنابر كاوشهای باستان شناسی انجام شده احتمالا ظروف مینایی از سایر مراكز سفال سازی به ری صادر شده اند .

اتینگهاوزن احتمال می دهد كه حومه سلطان آباد ( اراك امروزی ) از مراكز ساخت ظروف مینایی و لاجوردی بوده است از طرفی با كاوشهای اخیر معلوم شده كه ساخت ظروف مینایی در جرجان نیز متداول بوده است .

بخش هنری تبیان

منبع:

خبرگزاری میراث فرهنگی