هنر نازک‌کاری و کسادی بازار

مثل پروانه به دور تكه چوبی می چرخد و در میان گرد و خاكی كه از برش چوب برمی خیزد لبخندی می زند، چوبش خوب برش خورده و نویدی برای خلق یك اثر ماندگار دیگر در مجموعه آثارش ثبت می شود. چند تار موی سر و ریشش به سفیدی گراییده و با وجود جوان بودن گرد پیری بر چهره اش نشسته است كه می شود پیری زودرس وی را به حوزه كاری اش ربط داد، استاد نازك كاری كه دغدغه كیفیت آثار هنری را دارد و با تمام وجود متعهد به قداست هنر است.

اینجا كارگاه چوب بری و نازك كاری استاد فرامرز توكلی است، او متولد سال 1346 سنندج است، تحصیلات دانشگاهی ندارد و به واسطه پدر هنرمندش با دنیای هنر آشنا شده و پای در این وادی گذاشته است.

استاد فرامرز توکلی، هنرمند نازك كار است، آثارش تلفیقی از هنر معرق كاری و خاتم كاری است، در میان هم صنف هایش به عنوان هنرمندی خلاق، مبتكر، حساس و متعهد مشهور است. این هنرمند نازك كار، سنندج را مهد نازك كاری می داند و می گوید: هنر نازك كاری اكنون به منبع درآمدی برای برخی افراد غیر از هنرمندان این عرصه تبدیل شده است. 

وی بازاری شدن هنر نازك كاری را باعث لطمه و آسیب دیدن كیفیت محصولات این بخش می داند و معتقد است مردم اكنون زیاد به كیفیت اهمیت نمی دهند و تعداد آثار با كیفیت نیز روز به روز در بازار كاهش می یابد.

توكلی به حضور دلالان و افراد سودجو در بازار نازك كاری سنندج اشاره كرده و توضیح می دهد: این افراد توجهی به كیفیت محصولات ندارند و بیشترین آسیب را به كیفیت آثار نازك كاری می زنند.

این هنرمند سنندجی با اشاره به این كه زیر نظر اتحادیه صنایع دستی فعالیت می كنیم، می گوید: اداره صنایع دستی نیز اعتبار و بودجه كافی برای حمایت در اختیار ندارد تا هنرمندان را زیر پوشش خود قرار دهد.

هنر نازك كاری

یكی از مهمترین صنایع دستی استان کردستان نازك كاری چوب است.پایه واساس نازك كاری روكش كردن طرح ها ونقشهای آماده شده از چوب های جنگلی وخوش نقش بر اساس طرح از قبل تعیین شده است.شهر سنندج از مراكز مهم نازك كاری ایران وبلكه دنیا است.

اندیشه سالم ،مهارت،ظرافت وزیبایی،ابتكار وسلیقه در نازك كاری سنندج حرف اول را می‌زند، گره‌های گردو وسنجد كه بسیار زیبا وپر نقش اند در دستان ماهر وبا ذوق هنرمندان سنندجی به هر صورت وشكلی كه بخواهند در می آ‌ید. علاوه بر مهارت استاد كاران سنندجی ،تنوع وزیبایی گره های گردو سنجد باعث زیبایی دو چندان این محصولات شده است.

نازك كاری در سنندج حدود یك قرن ونیم سابقه دارد وبه گفته استاد كاران نازك كار بانی وبنیانگذار این هنر زیبا در سنندج استاد نعمت الله نعمتیان پدر مرحوم استاد حاج مجید نعمتیان بوده است.

این هنر در سنندج ابتدا با وسایل ساده وابتدایی ودر عین حال زیبا انجام شده است وحتی در آن زمان هنرمندان نازك كار میز كار نداشته اند وروی زمین می نشسته وكار انجام می داده اند تا اینكه در سال 1342 اولین میز كار توسط استاد عبدالحمید نعمتیان نوه استاد مرحوم نعمت الله به شهر سنندج آورده شده است واز آن زمان به بعد كم كم ابزارها وامكانات بیشتر شده واز مشكلات كاری آنها كم كم كاسته شده است.

این هنر در حال حاضر جنبه بازاری پیدا كرده واكثر صنعتگران به ساختن تخت نرد مشغولند وچون صنعتگران منبع درآمدی بجز اینكار ندارند ونیز مواد ومصالح مصرفی نیز بسیار گران ونایاب است،به همین دلیل وقت ساختن دیگر محصولات را ندارند وكسی به ساختن سایر محصولات هنری نمی پردازد كه از لحاظ مالی تامین باشد.

در حال حاضر منبت ومعرق نیز با هنر نازك كاری آمیخته ئهمراه شده است ودر اكثر كارها گوشه ای از منبت ومعرق دیده می شود ودلیل آن سفارش خریداران محصولات می باشد.اما خوشبختانه هنرمندان قدیمی واصیل نازك كار همان روش قبلی را ادامه داده وكارهای بسیار زیبا وبا ارزش انجام می دهند وبیشتر از گره چوب مخصوصا گردو وسنجد وكیكم استفاده می كنند.

منابع:

روزنامه ایران/ نویسنده: فرزاد نویدی

سایت میراث فرهنگی و گردشگری