کازیمیر مالویچ و والاگرایی

کازیمیر مالویچ نقاش، طراح و معلم روسی ،( 1878-1935) از برجسته ترین پیشگامان و نظریه پردازان هنر انتزاعی بود که سبک سوپره ماتیسم را ابداع کرد. در این نوشتار می توانید با این هنرمند برجسته و اندیشه هایش آشنا شوید.

پیش از پرداختن به اندیشه و آثار مالویچ به سبکی که وی مبدع آن بود، یعنی سوپره ماتیسم خواهیم پرداخت:

آوانگاردهای روسی- سوپره ماتیسم } والاگرایی{

بین سالهای 1910 و 1920 روسیه شاهد هیجانات فرهنگی و هنری شدیدی بود و در نهایت منجر به پیدایش سه جنبش آوانگارد شد:

ریونیسم )پرتوگرایی(

سوپره ماتیسم )والاگرایی(

و کنستروکتیویسم )ساختگرایی(

سوپره ماتیسم نخستین نظام ترکیب بندی انتزاعی ناب بود که مالویچ با استفاده از تجربیات کوبوفوتوریستی در 1913پایه گذاری کرد و تا سال 1920 اثری قابل ملاحظه بر هنر اروپا گذارد )جنبش د-استیل در هلند نیز به موازات آن حرکت می کرد)

مالویچ با اولین اثر سوپره ماتیسم خود به نام مربع سیاه بر زمینه سفید ارائه اثر نقاشی ای را که ناشی از حواس صرف باشد، مردود دانست و معتقد بود هنر برای وجود داشتن نیاز به واقعیت بیرونی ندارد، هنر خود یک واقعیت است زیرا بیانگر "روح حساس و غیر مادی" است.

مالویچ در رشته هنر در مسکو تحصیل کرد ، از طریق مجموعه های شچوکین و مزرف با گرایش های نوین آشنا شد.

در مسکو )حدود 1905 ) چند سال در کارگاه خصوصی زیر نظر رئریچ کار کرد. تحت تاثر آثار هنرمندان پست امپرسیونیسم،تحولی سریع در کارش پدیدار شد، و پرده هایی چون زنان آبتنی کننده ) 1908 ( را کشید. وی همچنین در جریان تجربه های لارینف قرار گرفت و 2 سال با لارینف و گنچارو به همکاری پرداخت ، در این سالها ، به هنر قومی روسیه، و به آثار سزان ، ماتیس ، پیکاسو و لژه علاقه نشان داد.

مالویج در سالهای 1911 و 1912 تصویرهایی با عناصر حجمگونه برگرفته از اشیا طبیعی ساخت که با کارهای لژه شباهتی شگفت انگیز داشتند، اما او از این شیوه کار راضی نبود ،زیرا به زعم او ساختمان صوری به ناگزیر در اثر عناصر بازنمایی، شکل های تندیس وار خرد و پیچیدگی فضای تصویری که –نیمی هندسی و نیمی سه بعدنمایی بود- مخدوش و مبهم می نمود.

در این هنگام مالویچ با انگیزشی خود انگیخته تا حذف تمامی عناصر تشویش انگیز از تصویر پیش رفت ، و همه چیز را از نو آغاز کرد.

آنچه باقی می ماند، ساده ترین شکل هندسی_ یعنی مربعی سیاه بر سفید می بود. لازم به ذکر است که تقریبا در همین زمان، کوپکا در پاریس، حرکت در این سو را آغاز کرده بو . این اثر مالویچ نه یک "تصویر"بلکه به قول خودش "تجربه غیر عینی محض – علو احساس محض" بود. این نفی اساسی، مفهومی تازه را در نقاشی انتزاعی پیش می نهاد. بدین سان عناصر بیانی و توصیفی اکسپرسیونیسم انتزاعی حذف شدند، عناصر سازنده )کنستروکتیو( چیرگی یافتند و نقاشی به منزله معماری شکل های بنیادی و مطلق انگاشته شد.

مربع سیاه بر زمینه سفید، چیزی بیش از یک نماد خود انگیخته "تجربه غیر عینی محض" بود و محرز شد که :

نخستین آجر ساختمان نقاشی مطلق است.

پس از آن مالویچ با ترکیب شکل های ذوزنقه ای و اریبی در رنگهای زرد، بنفش ، سبز ، قرمز و سیاه به آزمایش گریهایش ادامه دادو تا سال 1915 هیچ کوششی برای فرا رفتن از سطح های دوبعدی به عمل نیاورد. بعدا با تاکید بر کشش های قطری –به عوض کششهای عمودی و افقی- و نیز با محو کردن ملایم لبه شکل ها به نوعی به فضای تصویری عمیق دست یافت. و سرانجام در سال 1918 به مربع سفید بر سطح سفید رسید که نهایت خلوص هنری _ و به تعبیری، گونه ای نیهیلیسم_ بود.

" مالویچ به اهمیت تاریخی معماری، اساسا به عنوان یک هنر انتزاعی پی برده بود و در فاصله 1923-1915 به آزمایشگری با طراحیها و مدل هایی سه بعدی پرداخت که در آنها مسایل شکل را در سه بعد مورد مطالعه قرار می داد. این مدل های انتزاعی سه بعدی نه فقط در رشد کنستروکتیویسم در روسیه اهمیت داشتند،بلکه پس از انتقال به آلمان و اروپای غربی توسط پیروان وی ،مخصوصا "ال لیسیتزکی"، بر شیوه های تعلیم طراحی در مدرسه باهاوس و تکامل سبک بین المللی در معماری جدید نیز موثر واقع شدند."

جالب توجه است که مالویچ در آخرین سال های زندگیش ،پرده ای از چهره خود نقاشی می کند که نه فقط بازگشت او را به هنر پیکردار )فیگوراتیو( نشان می دهد، بلکه همچنین مثالی از تلفیق آزمایشگریهای صوری سوپره ماتیسم با درکی نو از تصویر انسان است.

* کارشناسی ارشد گرافیک دانشگاه تهران