رابرت اسمیت سون

در مقاله گذشته (هنر لند آرت) به شرح و بسط هنر زمینی پرداختیم. از مهمترین هنرمندان و تاثیرگذارترین آرتیست های هنر زمینی می توان به رابرت اسمیت سون اشاره کرد. در این نوشتار می توانید با این هنرمند و آثار وی بیشتر آشنا شوید.

رابرت اسمیت سون¹، آرتیست امریكایی است كه در نیوجرسی² در سال 1938 متولد شد و در سال 1973 در حادثه هواپیما در آماریلو ³ در ایالت تگزاس جان خود را از دست داد.

او در نیوریورك در سال 1965و1966 به تحصیل رشته ی نقاشی پرداخت. نقاشی های اولیه دانشگاهی وی تحت تأثیر نقاشی های هموئورتیك و پاپ آرت بودند.

او در سال 1964در نقش یك مفسر مینیمالیست مطرح شد و شیفتگی اولیه اش از بدن انسان نقش بربست.

در آثار اسمیتسون همواره ، هنر و واقعیت فیزیكی با هم در كارهایش مشهود بود

هنر چندبعدی وی، نام او را در كنار هنرمندان خلاق بزرگ بعد جنگ همچون جكسون پولاك ⁴ و اندی وارهول ⁵ ، اوا هسه ⁶ جاودانه كرد.

كارهایش که آمیزه ای از تخیل و دانسته هایش از علومی همچون جغرافیا ، زمین شناسی ، فیزیك ،فضانوردی و روانشناسی بود با دغدغه نقش هنر در جامعه شکل می گرفت.

تكنیك جدید وی استفاده از ورق های شیشه و لامپ نئون و بازی با شكست های نور و خواص آینه ها بود. مفمومی که در این دوران ذهن این هنرمند بزرگ را به خود مشغول کرده بود "آنتروپی" ⁷بود که ایده اصلی کارهای بعدی وی گردید و در مجسمه" آلوگون 2" ⁸ کاملا نمود پیداکرد.

به نظر اسمیت سون آنتروپی همان قانون دوم ترمودینامیك است كه می گوید از دست دادن انرژی سریعتر از گرفتن آن است. به اعتقاد وی جهان در آینده دور به یكپارچگی می رسد.

او از آنتروپی استفاده كرد تا توازنی بین مفاهیم متضادی همچون خراب شدن و دوباره احیا شدن ، نظم و بی نظمی ، كارهای زمینی ⁹ و پروژه های بدون وابستگی به مكان ¹⁰ برقرار كند.

کارهای زمینی همان طور که گفته شد در مکان مشخص و خاصی که معمولا دور از دخالت تکنولوژی و بکر است انجام می پذیرد، در حالی که در سایر پروژه ها، مکان جزء جدایی ناپذیر پروژه نیست و معمولاً پروژه ها در گالری نمایش داده می شوند.

تاثیر جنگ جهانی و توسعه شهری بر اسمیت سون:

توسعه ناگهانی و انفجارگونه شهرها و احداث تعداد نامحدود خانه ها پس از جنگ به شکل گیری نظریات وی پیرامون پدیده آنتروپی بسیار کمک کرد.

او آنتروپی و بی نظمی را به عنوان عامل منفی نمی دید، بلكه آن را به عنوان شكلی از تغییر جامعه و فر هنگ می دید.و همین نگرشش مقدمه ای برای پروژه های زمینی وی گشت.

اسمیت سون علاوه بر كارهای هنری، مقالات تئوریكال و منتقدانه زیاد و تاثیر گذاری را نوشت كه نشان می داد چگونه ممكن است یک نوشته، اثر هنری شود.

یكی از مقالاتش آشكارا اساس و شالوده كارهای وی را دغدغه اش راجع به مفهوم موقتی و فانی بودن بیان می کرد.

وی در مقاله "ته نشین شدن مغزها" ¹¹ كارهای هنرمندان نسل اول هنرهای زمینی را تبلیغ و ترویج كرد.

او با نظریه "جدایی مدرنیسم از مسائل اجتماعی" به شدت مخالفت كرد و مصرانه سعی داشت به مردم بفهماند که جایگاه هنر در جامعه فوق العاده مهم و کلیدی است و می تواند به فرهنگ سازی و اصلاح یا انحطاط جامعه بی انجامد.

اسمیت سون با نقدها و تلاش هایش در کنار کار های عملی، اولین و تأثیر گذارترین فردی شد که چهارچوب مشخص و قطعی ای را برای هنرهای زمینی تدوین کرد و سبب استحكام جنبش لند آرت گشت.

اسکله مارپیچ جتی: ¹²

اسپایرال جتی معروف ترین اثر رابرت اسمیت سون ، اسكله ایست مارپیچ پاد ساعتگرد به ابعاد 460 متر در 406 متر كه مهمترین اثر سبك لند آرت و رابرت اسمیتسون محسوب می شود. این اثر در ساحل شمال شرقی دریاچه نمك در ناحیه روزل پوینت ¹³ ایالت یوتا ¹⁴واقع است .

رنگ آب دریاچه بخاطر وجود باکتری و جلبک های خاص درونش قرمز رنگ است و در فصول مختلف بسته به بالا یا پایین بودن سطح آب دریاچه اسكله ناپدید و ظاهر می گردد. او روزل پوینت را به دلیل طبیعت و زیبایی خشن و شاخص منطقه و وجود تجهیزات صنعتی در نزیکی اش انتخاب کرد. این اثر در سال 1970 طی 6 روز با جابجایی حدود 6650 تن صخره و خاک به داخل دریاچه ساخته شد. هم اکنون رنگ اسکله بدلیل رسوبات نمک به سفید تغییر رنگ داده است.

دلیل تمایل اسمیت سون به فرم اسپیرال :

فرم مارپیچ ، سمبلی است جهانی و باستانی كه در همه فرهنگ ها استفاده شده است.

این فرم با ابهامی عجیب و تاثیر گذار ،حسی از ابدیت و غرق در بی نهایت شدن و کوچکی انسان در برابر عظمت هستی القا می کند، و به نوعی تاکید بر مقصدی دست نایافتنی و تلاش بسیار برای رسیدن به انتهای مسیری بی پایان دارد ، مسیری که دائما رشد می کند و طویل می شود. و با پاد ساعتگرد اجرا کردن آن ، که جهتی است نا مانوس ، سعی بر تشدید ابهام و ساختار شکنی مضاعف نیز داشته است.

نکته ظریف حائز اهمیت اینجاست که با کمی دقت می توان "رشد تصاعدی و تکثیر فزاینده، لایتناهی بودن و حرکت به سمت بی نهایت " را که در اکثر کارهای قبلی اسمیت سون (اغلب به صورت رشد پلکانی یا فرم های هرمی) نمود پیدا می کرد، در این کار نیز در قالب فرم مارپیچ مشاهده کرد و شدت، عمق و ماندگاری تأثیر مفهوم آنتروپی را برضمیر وی بیش از پیش احساس کرد.

این آرتیست و منتقد بزرگ سه سال پس از اتمام این پروژه در حادثه هواپیما جان سپرد و هنر لندآرت با از دست دادن بزرگترین حامی اش، رفته رفته از صحنه هنرهای مفهومی رنگ باخت.

* دانشجوی کارشناسی ارشد گرافیک دانشگاه تهران

پی نوشت:

1- Robert Smithson

2-New Jersey

3 -Amarillo

4 -Texas

5 -Jackson Pollock

6 -Andy Wrhol

7 -Eva Hesse

8- Entropy

9 -Alogon 2

10 -Earth works

11 -None_ site pieces

12 -Spiral Jetty

13 -Rozel Point

14 –Utah