اردوهای موزه‌ای را چگونه برگزار کنیم؟
موزه‌ها یکی از مهمترین مقاصد اردوهای آموزشی تحقیقی برای دانش‌آموزان هستند. امروزه در تهران موزه‌های متعددی وجود دارند که می‌توانند همه موارد مورد نیاز آموزشی مدارس را پوشش دهند.
موزه ایران باستان و گنجینه دوران اسلامی به عنوان اصلی‌ترین موزه‌های تاریخ در تهران به حساب می آیند. پس از آن موزه‌های متنوعی از جمله موزه پردیسان، موزه جواهرات، موزه هنرهای ملی، موزه آبگینه، موزه طبیعت و حیات وحش، موزه تاریخ، موزه پول، موزه سینما، موزه رضا عباسی، کاخ موزه‌های نیاوران، گلستان، سعدآباد و ده ها موزه دیگر از جمله موزه‌هایی در ارتباط با انقلاب اسلامی و دفاع مقدس و خانه موزه‌ها مانند خانه شهید چمران و شهید رجایی در تهران به عنوان مراکزی برای بازدید، کسب اطلاعات تاریخی و هنری، تحقیق و پژوهش‌های علمی دانش‌آموزی و دانشجویی وجود دارند که دست مربیان و سرپرستان اردویی مدارس را برای انتخاب موضوع و تولید ایده برای تحقیقات و پژوهش دانش‌آموزان باز گذاشته است.
برنامه‌ریزی یک اردوی موزه‌ای یک یا نیم روزه برای دانش‌آموزان باید با دقت و وسواس در انتخاب موزه و ایجاد انگیزه برای بازدید از آن همراه باشد. به همان مقدار که بازدید از موزه‌ها برای دانش‌آموزان می‌تواند یکی از مؤثرترین و کارآمدترین برنامه‌های آموزشی باشد از طرف دیگر می‌تواند برنامه‌ای کسل کننده و ناکارآمد تلقی شود.
معمولا فضای داخلی یک موزه به دلایل خاص فنی و امنیتی مرتبط با اشیاء نگهداری شده، فضایی سنگین و گرفته است. دانش‌آموزان در اینگونه فضاها به سرعت خسته شده و بدون استفاده کامل و جامع، بازدید خود را به انتها رسانده و از موزه خارج می‌شوند. به همین دلیل برنامه‌ریزان باید کمی تامل به خرج دهند تا بتوانند جذابیت‌های لازم را برای این نوع بازدیدها ایجاد نمایند.
به نظر می‌رسد برای اجرای یک اردوی مفید موزه‌ای در نظر گرفتن موارد زیر قابل اهمیت باشد:
1- مربی و سرپرست اردو حتما باید قبل از اجرای اردو از موزه مورد نظر بازدید کرده و اطلاعات مربوط به اشیاء داخل آن را بررسی کرده باشد تا بتواند آنچه باید دانش‌آموزان بیاموزند را مشخص کند و همچنین بتواند در مورد برخی اشیاء و آثار موزه‌ای توضیح دهد.
2- معلمین باید قبل از اجرای اردوی موزه‌ای، در کلاس درس، دانش‌آموزان را نسبت به موزه مورد نظر و اشیاء مورد بازدید توجیه نمایند. این توضیحات باید به شکلی صورت پذیرد که دانش‌آموزان را برای بازدید از موزه ترغیب و تشویق نموده و انگیزه لازم را در آنان ایجاد نماید.
3- تعیین هدف برای بازدید از مهمترین موارد است. مربی باید بر اساس مواد درسی دانش‌آموزان در مدرسه و در مورد برخی از موزه‌ها بر اساس نوع نیاز دانش‌آموزان، برای بازدید برنامه ریزی نماید. اگر هدف از بازدید به طور مشخص برای دانش‌آموزان گفته شود آنگاه به راحتی می‌توان پیرو آن برنامه‌های دیگری را تدوین کرد. مانند تدوین گزارشات بازدید توسط دانش‌آموزان و یا پروژه‌های تحقیقاتی کلاسی بر مبنای بازدید فوق.
4- مربی همچنین باید در مورد برخی آثار شاخص موزه‌ای مطالعه نموده و داستان‌های تاریخی و یا محلی که در مورد آنها وجود دارد را به شکلی جذاب و جالب برای دانش‌آموزان تعریف کند به طوری که دانش‌آموزان برای دیدن آن مورد خاص لحظه شماری کنند. نمایش عکس و پخش کلیپ از آثار موزه قبل از بازدید نیز می‌تواند در ترغیب و فهم بیشتر دانش‌آموزان کمک شایانی نماید.
5- از موارد مهم دیگر هماهنگی قبلی با موزه مربوطه و تعیین زمان مناسب برای بازدید است. مربی همچنین باید از موزه تقاضای کارشناس نموده و از کارشناس موزه بخواهد که در جمع دانش‌آموزان در مورد موزه و آثار آن صحبت کند و یا هنگام بازدید همراه گروه باشد تا در صورت لزوم در مورد اشیاء توضیح دهد.
6- مربی باید برنامه‌ریزی بازدید را طوری انجام دهد که دانش‌آموزان تا مدتی بعد از بازدید نیز مشغول تحقیقات و پژوهش در مورد موضوع اردو باشند تا موارد آموزش داده شده به خوبی در ذهن آنان جای بگیرد.
7- یکی از کارهای جالبی که می‌توان برای ایجاد جوی شاد و در عین حال آموزشی انجام داد این است که مربیان هر کدام از دانش‌آموزان را به عنوان یکی از اشیاء داخل موزه و با همان نام به کلاس معرفی نموده و از آنان بخواهند در مورد نام خودشان تحقیق نموده و در هنگام یا پایان بازدید و یا در اولین جلسه کلاس بعد از بازدید به طور کامل خود را معرفی نمایند.
8- دانش‌آموزان باید حتما برگه‌های یادداشت و خودکار و مداد به همراه بیاورند تا موارد مهم را یادداشت نمایند.
9- بازدید از موزه اگر با تکلیف عملی دانش‌آموزان مانند ارائه گزارش بازدید همراه باشد بسیار بهتر است زیرا دانش‌آموز به خاطر ارائه گزارش بهتر، موارد مورد نظر مربی را با دقت بیشتری دنبال می‌کند. البته مربی می‌تواند برای هرکدام از دانش‌آموزان تحقیق جداگانه‌ای را مشخص نماید مثلاً اشیاء شاخص موزه را دسته بندی کرده و هرکدام را موضوع یک گزارش قرار دهد. در این صورت تا مدت‌ها در کلاس درس می‌توان روی این گزارشات صحبت کرد.
10- مربی همچنین می‌تواند از دانش‌آموزان در مورد ساختمان موزه، اشیاء درون آن و حتی نحوه چیدمان اشیاء و توضیحات کنار آنها، همچنین مواردی که به نظرشان اگر تغییر کند جذابیت بیشتری ایجاد می‌کند نظر خواهی نماید و برآیند این نظرات را به دفتر موزه انتقال دهد.
11-استراحت در وسط برنامه بازدید از ضروری ترین امور برای دانش‌آموزان است. معمولاً در موزه‌ها فضاهایی را به این مهم اختصاص می‌دهند. حتی در برخی موزه‌ها برای سرو ناهار یا میان وعده اتاق مخصوصی با میز و صندلی وجود دارد.
12- بازدید از یک موزه تاریخی که صرفاً اشیایی قدیمی در آن وجود دارند حتما برای هر بازدیدکننده‌ای خسته‌کننده خواهد بود لذا مربیان می‌توانند قبل یا بعد از بازدید از موزه برنامه تفریحی جذابی را برای دانش‌آموزان در نظر بگیرند.
مرکز یادگیری سایت تبیان - نویسندگان: نسرین علی فرد – محسن تقوی پور
تنظیم: مریم فروزان کیا
