تبیان، دستیار زندگی
ژن ها قطعاتی از DNA هستند که دارای دستوراتی جهت ساخت پروتئین و یا RNA می باشند. این ژن ها در کروموزوم های مختلف هستند که مسئول انتقال صفات از نسلی به نسل دیگر هستند....
عکس نویسنده
عکس نویسنده
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

همانندسازی DNA ١

اهداف:

-          آشنایی با همانند سازی DNA

-          آشنایی با روش های همانند سازیDNA

-          آشنایی با یکی از تکینیک های بررسی کروموزوم ها

شرح درس:

ژن ها قطعاتی از DNA هستند که دارای دستوراتی جهت ساخت پروتئین و یا RNA می باشند. این ژن ها در کروموزوم های مختلف هستند که مسئول انتقال صفات از نسلی به نسل دیگر هستند. کروموزوم های مختلف را با کمک تکنیک های مختلف از یکدیگر می توان مورد بررسی قرار داد . همچنین باید دانست که هر کدام از این کروموزوم ها از لحاظ میزان بازهای آدنین، تیمین، سیتوزین و گوانین با هم متفاوت هستند و آن ها را می توان بر این اساس نیز مورد بررسی قرار داد.

نکته: در روش آزمایشگاهی به نام فلوسایتومتری براساس اینکه هر کروموزوم مقدار بازهای آدنین، تیمین، سیتوزین و گوانین مخصوص به خود دارد می توان کروموزوم ها را مورد ارزیابی قرار داد. به این شکل که رنگهایی وجود دارند که به طور اختصاصی به بازهای آدنین و تیمین و همچنین برخی دیگر به طور اختصاصی به سیتوزین و گوانین متصل می شوند.

در نتیجه اگر با کمک این دو رنگ که هر یک به طور اختصاصی یک جفت از بازهای فوق را رنگ آمیزی می کند کروموزوم ها را رنگ کنیم براساس اینکه هر کرموزوم مقدار مشخی از هر باز را داراست می توان کروموزوم ها را مورد ارزیابی قرار داد. در مثال زیر رنگ Hoechst 33342 فقط به بازهای آدنین و تیمین متصل شده و رنگ Chromomycin A3 به بازهای گوانین و سیتوزین متصل خواهد شد. اعداد مشخص شده در روی پلات نشان دهنده نام هر کروموزوم هستند.

همانندسازی dna (1)

ژنوم انسان تقریباً دارای  3.2 میلیارد نوکلئوتیداست که در کروموزوم ها جای گرفته اند. هر چه موجود پیچیده تر باشد ژنوم آن نیز بزرگ تر خواهد بود. البته این یک ارتباط همیشگی نیست. به طور مثال  ژنوم ما انسان ها 200 برابر بزرگ تر از ژنوم نوعی مخمر و 30 برابر کوچک تر از ژنوم برخی گیاهان وحتی 60 برابر کوچک تر از یک آمیب است.

وقتی صحبت از انتقال اطلاعات از یک نسل به نسل دیگر می شود باید به این نکته توجه نمود که این انتقال بایستی به دقت کپی برداری شوند و زمانی که یک سلول تقسیم می گردد و دو سلول دختر ایجاد می کند این اطلاعات وارد آن ها می شود.

کشف ساختار DNA  آن هم به شکل دو رشته ای تحول عظیمی در پاسخ گویی به این سوالات ایجاد کرد و دانشمندان را به بررسی وراثت در بعد مولکولی کمک شایانی نمود.

مارپیچ مضاعف DNA به طور طبیعی بسیار پایدار است. این دو رشته توسط پیوندهای هیدروژنی بسیار زیاد به هم متصل شده اند. همان طور که می دانید پیوندهای هیدروژنی ازجمله پیوندهای موثر و مهم در تشکیل ساختار DNA دو رشته ای هستند. پیوند های هیدروژنی پیوندهای سست محسوب می شوند، در نتیجه شکستن هر یک از پیوندهای هیدروژنی کار چندان سختی نیست اما مجموعه پیوندهای هیدروژنی بسیار پایدار است. در نتیجه درجه حرارت های نزدیک به نقطه جوش آب می تواند انرژی حراراتی کافی برای جدا کردن این دو رشته از یکدیگر را داشته باشد. به هر حال برای این که هر رشته به عنوان الگو عمل کند باید دو رشته از هم باز شوند تا امکان کپی برداری از روی بازها انجام شود.

مراحل همانند سازی DNA :

1)       اتصال پروتئین های آغاز کننده به DNA

2)       شکستن پیوندهای هیدروژنی بین بازها که باعث جداشدن دو رشته مکمل از یکدیگرمی شود

3)      الگو قرار گرفتن یکی از دو رشته

4)      شروع همانندسازی

5)      تصحیح موارد احتمالی اشتباه

نکته: همانند سازی DNA در پروکاریوت ها به روش نیمه حفاظتی است یعنی یکی از دو رشته به عنوان الگو قرار می گیرد و رشته دوم باقی می ماند.

فیلم آموزشی :

در روش همانندسازی به روش حفاظتی از هر دو رشته کپی برداری می شود اما در همانندسازی نیمه حفاظتی فقط از یکی از دو رشته کپی برداری می شود.


مرکز یادگیری سایت تبیان - تهیه: فاضل صحرانشین سامانی

تنظیم: مهسا شاه حسینی