تبیان، دستیار زندگی
ذهن انسان کارکردهای بسیار متفاوت و پیچیده و اعجاب انگیزی دارد. یکی از کارکردهای مهم ذهن، تولید فکر برای پاسخ به نیازها و سامان بخشیدن به دغدغه های زندگی است....
عکس نویسنده
عکس نویسنده
نویسنده : نسیم گوهری
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

تجربه های فکری و پرورش خلاقیت دانش آموزان در کلاس درس

ذهن انسان کارکردهای بسیار متفاوت و پیچیده و اعجاب انگیزی دارد. یکی از کارکردهای مهم ذهن، تولید فکر برای پاسخ به نیازها و سامان بخشیدن به دغدغه های زندگی است.

تجربه فکری چیست؟

سوال

تجربه فکری روش خلاقانه ساده ای است که هر انسان می تواند با به کار بستن آن، نبوغ درونی خود را آزاد سازد و توانایی مغزی خود را افزایش دهد تا به سطح جدیدی از خلاقیت دست یابد. تجربه های فکری نقش بسیار مهمی در توسعه دانش دارند. هر فردی می تواند شیارهای پنهان مغز خود را کشف کند تا نبوغ نهفته او شکوفا شود. تجربه فکری اساسا شامل تصور یک وضعیت، اجرای چند عمل آزمایشی و مشاهده وقایع حاصل است. این تجربه روشی است برای فهم پدیده ها. بنابراین می توان نتیجه گرفت که انسان با تجارب فکری اش می تواند هوش خود را افزایش دهد، روش کار خود را عوض کند، یا درآمد خود را سه برابر سازد. توانایی ذهن آدمی تا جایی است که اگر هدف خود را مشخص کند، خلاقیت ذاتی او راه هایی برای رسیدن به هدف به او نشان می دهد.

کاربرد تجربه فکری در کلاس درس

ساده ترین استفاده تجربه فکری در کلاس درس، بررسی رابطه علت و معلولی در محتوای درسی است. در رابطه علت و معلولی یک اتفاق علت اتفاق دیگری است. برای این که رابطه ای علت و معلولی فرض شود، علت باید قبل از معلول اتفاق بیفتد. رابطه علت و معلولی مشتمل بر دو (یا بیشتر) اتفاق خواهد بود که گرچه در الگو های قابل پیش بینی تغییر می کنند، ممکن است رابطه مستقیم علت و معلولی نداشته باشند.

مهارت های پیش نیاز تجربه فکری

مهارت هایی که برای یک تجربه فکری موثر نیاز داریم عبارتند از:

  • مدیریت موثر زمان: تخصیص زمان هایی برای هدایت تجربه فکری
  • تصویرسازی: بهبود و پیشرفت تصویرسازی ذهنی به منظور دستیابی به وضوح بیشتر در این تصاویر
  • تمرکز: افزایش قدرت تمرکز برای استفاده درست از آن در موقعیت های مختلف
  • مطالعه زمینه ای: مطالعه در زمینه علوم موجود به منظور رشد تجربه فکری
  • اشتیاق: داشتن تمایل به شکستن قوانین و خروج از کلیشه های موجود در زمینه های مورد مطالعه
  • شفافیت ذهن: کوشش به منظور جلوگیری از این که ذهن از مسیر خود خارج شود .

شیوه های ایجاد تجربه های فکری

پایه گذاری یک تجربه فکری کار دشواری نیست. کافی است که فرد در ذهن خود عمیقا سوال کند، تا این سوال خود سوالات دیگری را برانگیزد و تجربه فکری فرد را به فعالیت وا دارد.

مراحل استفاده از تجربه فکری در کلاس درس

الف-ارائه دانش پیش نیاز

برای استفاده از تجربه فکری در کلاس درس، لازم است که معلم مطمئن شود، دانش آموزان به اندازه کافی از دانش پیش نیاز موضوع برخوردار هستند. این موضوع ممکن است به مقداری آموزش مستقیم درباره حقایق نیاز داشته باشد، حقایقی نظیر اینکه:

  • قدرت جاذبه ماه، آب اقیانوس های روی زمین را به سوی خود می کشد و باعث می شود در آن سمت زمین که رو به ماه است، جزر و مد رخ دهد.
  • قدرت جاذبه ماه هسته مرکزی زمین را به سمت خود می کشد و باعث می شود نیرویی معکوس آن را به سمت دیگری هل دهد. این نیروی معکوس جزر و مد دیگری در سمت دیگر زمین ایجاد می کند.
  • ماه بسیار کند، تقریبا یک بار در 27 روز دور زمین می چرخد. اما زمین شبانه روز یک بار دور محور خود می چرخد.

ب-اجرا

مرحله اول: تصور کردن

پس از آنکه دانش پیش نیاز لازم توسط معلم ارائه شد، او کار خود را شروع می کند و می کوشد دانش آموزان را از طریق ایجاد تصویر ذهنی هدایت کند. معلم می گوید" تصویری از چرخش زمین با ماه در کنار آن تجسم کنید. روی آب اقیانوس ها در سمتی از زمین به نزدیک ماه است، تمرکز کنید. کشش ماه را به داخل آب اقیانوس و موج دریا را که در حال بلند شدن است تا تولید بلندترین موج ها احساس کنید. حالا نقطه مقابل زمین را تصور کنید و ..."

مرحله دوم: کشف و شهود

در این مرحله از تجربه فکری،معلم به معرفی عنصری جدید و اضافه کردن آن به تصویرهای ذهنی دانش آموزان می پردازد. او ممکن است از دانش آموزان بخواهد تصویرهای ذهنی خود را بسط و گسترش دهند و خورشید را به آن اضافه کنند. برای مثال ممکن است بگوید" در طول 27 روز گردش ماه به دور زمین، موقعیت نسبی خورشید و زمین و ماه به طور مداوم تغییر می کند. گاهی خورشید و ماه در طرف مقابل زمین در یک خط قرار می گیرند تا یک خط مستقیم کامل را شکل دهند. در مواقع دیگر، خورشید یک زاویه راست را با زمین و ماه تشکیل می دهد.

مرحله سوم: تشریح و توضیح

در این مرحله معلم از دانش آموزان می خواهد نتایج کار خود را به یکدیگر و به کلاس توضیح دهند. در شرایط ایده آل دانش آموزان باید به این درک برسند که وقتی زمین، خورشید و ماه در یک راستا قرار دارند، جزر و مد اقیانوس در بالاترین نقطه خود قرار خواهد گرفت. زیرا جاذبه خورشید در طرف دیگر زمین، نقطه مقابل ماه، نیز روی اقیانوس تاثیر می گذارد. در حالی که خورشید یک زاویه راست با زمین و ماه تشکیل می دهد، جزر و مد خیلی تغییر نمی کند، زیرا کشش گرانشی ماه و خورشید تا حدی تمایل به خنثی کردن یکدیگر دارند.

مرحله چهارم : تثبیت کردن

در این مرحله از تجربه فکری، معلم و دانش آموزان به دنبال اطلاعات در متون کتاب های درسی و اینترنت می گردند تا تعیین کنند تا چه حد نتیجه گیری آن ها صحیح است. بعد به بحث درباره آنچه آموخته اند می پردازند.


مرکز یادگیری سایت تبیان - تهیه: نسیم گوهری