تبیان، دستیار زندگی
برای برنامه ریزی و تصمیم گیری درباره نحوه آموزش به دانش آموز دارای مشکلات هجی کردن به اطلاعاتی نیازمندیم. مهارت هجی کردن دانش آموز می بایست توسط آزمون های معتبر و پرسشنامه ها سنجیده شده باشد....
عکس نویسنده
عکس نویسنده
نویسنده : نسیم گوهری
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

چگونه هجی کردن را به دانش آموزان دارای اختلال یادگیری بیاموزیم؟

در مقالات قبلی به مشکلات نوشتن دانش آموزان از جمله دستخط و هجی کردن پرداختیم. گفتیم که دانش آموزان دارای ناتوانایی یادگیری در یادگیری هجی کردن با دشواری هایی روبه رو هستند، که این دشواری ها اگر با آموزش صحیح از بین نرود می تواند زمینه ساز مشکلات تحصیلی گسترده تری برای دانش آموزان باشد. بنابراین ضرورت دارد معلمان از روش های برنامه ریزی و آموزش هجی کردن به دانش آموزان آگاهی داشته باشند.

برای برنامه ریزی و تصمیم گیری درباره نحوه آموزش به دانش آموز دارای مشکلات هجی کردن به اطلاعاتی نیازمندیم. مهارت هجی کردن دانش آموز می بایست توسط آزمون های معتبر و پرسشنامه ها سنجیده شده باشد. آزمون های متنوعی برای ارزیابی هجی کردن وجود دارند که جنبه های گوناگون مهارت هجی کردن را می سنجند. مثلا آزمون tws-3  که به طور گسترده در کشورهای اروپایی مورد استفاده قرار می گیرد ترکیبی از دو نوع کلمات است. آن هایی که مربوط به هجی کردن کلمات باقاعده هستند، ( یعنی کلماتی که به همان صورتی که تلفظ می شوند نوشته می شوند. ) و کلمات بی قاعده. مثلا اگر دانش آموزی در هجی کردن کلمات با قاعده خوب عمل کند ولی در هجی کردن کلمات بی قاعده ضعیف عمل کند، آموزش در مورد چگونگی به خاطر سپاری و حفظ کردن  برخی از کلمه ها مناسب و مفید خواهد بود.

به وسیله این آزمون ها معلمان می توانند یک فرضیه درباره عملکرد دانش آموزان در هجی کردن ارایه دهند.

چگونه هجی کردن را به دانش آموزان دارای اختلال یادگیری بیاموزیم؟

مداخلات موثر در رفع مشکلات هجی کردن دانش آموز   

علی رغم این که برخی از توانایی های هجی کردن ژنتیکی هستند، اما بسیاری از این توانایی ها قابل تغییر می باشند، زیرا عملکرد هجی کردن تحت تاثیر عوامل متعددی است. بنابراین قابل یادگیری است.بعضی از برنامه های تدریس هجی کردن برای رشد این توانایی در کودکان خردسالی که قبلا هیچ آموزشی دریافت نکرده اند طراحی می شوند. این برنامه ها را برنامه های رشدی نامگذاری کرده اند. برنامه های دیگری نیز برای بهبود توانایی هجی کردن دانش آموزان طراحی شده است که در یادگیری هجی کردن به میزان کافی پیشرفت نداشته اند. این نوع برنامه ها معمولا برنامه های اصلاحی یا جبرانی نامیده می شوند.

تحلیل خطاهای هجی کردن

خطاهای هجی کردن دانش آموزان بایستی تحلیل شود. یعنی الگوهای اشتباهات دانش آموز باید بررسی شود. این کار برای این که معلم بتواند راهبرد غلطی را که در ذهن دانش آموز صورت گرفته است را تشخیص دهد، صورت می گیرد که منجر به ارایه راه حل درست می شود. معلمان می توانند نمونه خطاهای دانش آموز را ثبت کنند، مانند مواقعی که دانش آموزان لغت را اشتباه هجی می کنند.

اگر دانش آموزان اشتباهات یکسانی را مرتب تکرار کنند، این الگوها می توانند خط پایه خوبی برای کنترل پیشرفت آن ها باشد. معلمان می توانند میزان زمانی که دانش آموز برای غلط های مشابه صرف می کند را یادداشت و مشخص کنند که ایا آموزش بر آن ها موثر خواهد بود یا خیر.

نظارت بر پیشرفت هجی کردن

ثبت هفتگی نمره های آزمون هجی کردن داده های منظمی در مورد نحوه پیشرفت دانش آموزان در هجی کردن به معلم می دهد. با وجود این به علت اینکه فهرست کلمه های تهیه شده برای آزمون دانش آموزان هر هفته تغییر می کند، نمره ها ممکن است حداقل در بخش هایی تحت تاثیر سختی واژگان قرار بگیرد. همچنین دانش آموزان ممکن است به وسیله کلماتی مورد آزمون قرار بگیرند که در حال حاضر آن ها را بلدند ولی تمرین کافی نداشته اند یا توسط کلماتی که بلند نیستند مورد آزمون قرار بگیرند.

باید در نظر گرفت کدام برنامه برای دانش آموزان مناسب تر است و تاثیر بیشتری دارد.

در جدول زیر به برخی از برنامه های کارآمد و ناکارآمد اشاره شده است.

تاثیر کمتر

تاثیر بیشتر

استفاده از یک روش حفظ کردن

استفاده از روشی که در آن دانش آموز تطابق واج نویسه را یاد می گیرد.

ارایه کلمات در جملات یا پاراگراف ها

ارایه لغات به صورت فهرستی

نادیده انگاشتن خطاها

ملزم کردن دانش آموز برای تمرین لغات اشتباه متذکر شدن خطاها

ارایه فهرست بلندی از لغات برای یادگیری در هر هفته

استفاده از فهرست کوتاهی از سه لغت برای هرروز

مواجهه با هجی کردن به عنوان یک فعالیت غیر جذاب و بی اهمیت

پاداش دادن به پیشرفت، استفاده از بازی های هجی

وادار کردن دانش آموز به تمرین لغات در هوا

نوشتن واژگان بر روز کاغذ و ردگیری حروف و تایپ واژه ها با کامپیوتر

معلمان آموزش ویژه کودکان با ناتوانی یادگیری در پایه های ابتدایی باید برنامه هجی را که در کلاس های آموزش عمومی دانش آموزانشان استفاده می شود را مورد مطالعه قرار دهند. کار آن ها در مورد هجی کردن باید کاملا منطبق با کاری باشد که در کلاس های عادی انجام می شود.

مطابقت مهمی که می شود می تواند شامل تهیه تمرینات اضافی، ایجاد رابطه تکواژنگاری در بین لغات موجود و استفاده از راهبردهای شناختی موثر باشد. در این آموزش معلمان در ابتدای یادگیری به دانش اموزان کمکی هایی می کنند ولی به تدریج به آن ها یاد می دهند که مستقل عمل کنند.

امروزه در بسیاری از روش های آموزشی مناسب و متعادل تدریس مهارت های هجی کردن به شکل  مستقیم می باشد، که در آن دانش آموزان در متن درگیر شده و همه تلاش خود را به کار می گیرند تا در عمل هجی کننده ای راهبردی شوند.

معلمان آموزش ویژه کودکان با ناتوانی یادگیری در پایه های ابتدایی باید برنامه هجی را که در کلاس های آموزش عمومی دانش آموزانشان استفاده می شود را مورد مطالعه قرار دهند. کار آن ها در مورد هجی کردن باید کاملا منطبق با کاری باشد که در کلاس های عادی انجام می شود.

مطابقت مهمی که می شود می تواند شامل تهیه تمرینات اضافی، ایجاد رابطه تکواژنگاری در بین لغات موجود و استفاده از راهبردهای شناختی موثر باشد.

در این آموزش معلمان در ابتدای یادگیری به دانش اموزان کمکی هایی می کنند ولی به تدریج به آن ها یاد می دهند که مستقل عمل کنند.

توصیه هایی به معلمان در زمینه شیوه های آموزشی کارآمد:

  • در طول هفته آزمون های تمرین روزانه را قبل از آزمون های تمرینی اصلی هفتگی برگزار کنید.
  • از دانش آموزان بخواهید از روی کلماتی که در آزمون های تمرینی اشتباه نوشته اند مجددا چندین بار به طور صحیح بنویسند.
  • برای غلط های دانش آموزان سرمشق ارایه دهید و از آن ها بخواهید کلمه صحیح را بنویسند.
  • تعدا کمی از کلمات را در یک مدت زمان طولانی برای تمرین ارایه دهید.
  • ترتیبی بدهید تا والدین و همسالان به دانش آموز تدریس خصوصی بدهند.
  • موثر بودن تدریس خود را در موقعیت هایی بسنجید که در آن دانش آموزان باید مطلب یادگرفته شده را به محیط های دیگر نیز انتقال دهند.
  • یکی از تکنیک های مربوط به رفتار روش تاخیر زمانی پیشرونده است، در این تکنیک معلمان به طور موقت حدود سه دقیقه بعداز پرسیدن یک سوال توقف می کنند، اگر دانش اموز طی این وقفه جواب درست بدهد معلم یک جایزه به او می دهد. اگر دانش اموز نتواند پاسخ بدهد و یا پاسخ غلط بدهد، معلم جواب درست را به او می گوید ولی پاداش نمی دهد. کم کم معلمان مدت زمان مکث کردن یعنی وقفه را بیشتر می کند.

معلمان می توانند بدون توجه به اکثر پیچیدگی های هجی کردن تمرین های کارآمد برای آموزش در کلاس را اجرا کنند. معلمان باید بدانند برای تدریس کارآمد باید برخی نکات مبهم را برای دانش آموزان روشن کنند و سپس آموزش دهند. در مقاله بعدی به مشکلات انشا نویسی دانش آموزان خواهیم پرداخت.


مرکز یادگیری سایت تبیان - تهیه: نسیم گوهری