معنای مداد!
در این شماره به یک نکته مهم و جالب تبلیغی - تحقیقی دیگر اشاره می کنیم امیدواریم مورد قبول واقع شود
برای خواندن قسمت اول اینجا کلیک کنید
نكته3
برخى بر اين پندارند كه عبارت «مِدادُ العُلَماءِ أَفضَلُ مِن دِماءِ الشُّهَداءِ» حديث نيست و در كتابهاى حديثى ما ديده نشده است. و برخى ديگر كه آن را حديثى از معصوم (عليهالسلام) مىدانند، گاه به صورت «مداد (يا قلم) دانشمندان از خون شهيدان برتر است» ترجمه و معنا مىكنند.
بايد توجه داشت كه مضمون اين عبارت، از امام صادق (عليهالسلام) است و در يكى از كتابهاى چهارگانه و گرانسنگ حديثى شيعه، يعنى «كتاب من لايَحضُرُهُ الفَقيه» اثر محدِّث صادق شيعه، «شيخ صدوق»، نقل شده و سپس در كتابهاى ديگرى، مانند «بحارالانوار» نيز آمده است؛ اما متن كامل و دقيق اين حديث پُر ارز و پُر مغز بدين گونه است:
«اذا كانَ يَومُ القِيامةِ جَمَعَ اللّهُ عَزَّوجَلَّ النّاسَ فى صَعيدٍ واجدٍ و وُضِعَتِ المَوازينُ فَتوزَنُ دِماءُ الشُّهَداءِ مَعَ مِدادِ العُلَماء فَيُرجَحُ مِدادُ العُلَماء عَلى دِماء الشُّهَداء»2
يكى از اشتباهات بزرگى كه ممكن است در ترجمه يك متن عربى و به ويژه در ترجمه آيات و روايات صورت بگيرد، اين است كه يك واژه عربى را كه در زبان فارسى نيز كاربرد دارد، به همان معنا و مفهومى كه در زبان فارسى رايج يا رايجتر است، ترجمه و معنا نماييم؛ در صورتى كه گاه امكان دارد ترجمه و معناى آن واژه عربى بدين گونه نباشد.
بلكه به معناى «مُركّب» و «جوهرِ» قلم و مايعى است كه وسيله نوشتن، مانند نى، را در آن مىزده يا به آن آغشته مىكردهاند و سپس با آن وسيله، مطالب خود را مىنوشتهاند و به تعبير ديگر، «مداد» مظروف براى وسيله نوشتن است؛ نه ظرف براى آن، به همين جهت هم، در حديث پيش گفته، اين مايعِ نوشتن را با خون شهيدان كه مايع است، مقايسه و ارزشگذارى كردهاند و خداوند كريم در قرآن مجيد نيز به آب دريا كه مايع است، مثال زده و فرموده است: «قُل لَو كانَ البَحرُ مِداداً لِكَلِماتِ رَبّى...»؛ «بگو: اگر دريا براى سخنان پروردگارم مركّب مىبود...».
از همين روى و راى، ترجمه و معناى صحيح اين حديث شريف بدين گونه خواهد بود:
آن هنگام كه روز رستاخيز شود، خداى بزرگ مردمان را در سرزمينى گرد هم آورَد و ابزارهاى سنجش برنهند. و چون خونهاى شهيدان با مركّب قلم دانشمندان بسنجند، مركّب قلم دانشمندان بر خونهاى شهيدان برترى يابند.
منبع:فرهنگ جهاد تنظیم:نقدی-حوزه علمیه تبیان