تبیان، دستیار زندگی
شهید مطهری نگاه ویژه و عالمانه به ادبیات عرفانى دارد. آثار ادبى عرفانى را مى شناخت و عالمانه درباره آنها داورى مى كرد و به بوته نقد و بررسى مى نهاد. و بر این باور بود كه وارد شدن به این عرصه كار هر كسى نیست.
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

استاد مطهری و ادبيات عرفانى
91a'f

شهید مطهری نگاه ويژه و عالمانه به ادبيات عرفانى دارد. آثار ادبى عرفانى را مى شناخت و عالمانه درباره آنها داورى مى كرد و به بوته نقد و بررسى مى نهاد. و بر اين باور بود كه وارد شدن به اين عرصه كار هر كسى نيست.

 زبان عرفان زبان رمز است و تنها كسى مى تواند وارد اين عرصه شود كه كليد رمز اين زبان را در دست داشته باشد. فهم اين زبان بستگى به در اختيار داشتن كليد رمز آن است:

عرفان گذشته از اين كه مانند هر علم ديگر اصطلاحاتى مخصوص به خود دارد زبانش زبان رمز است. خود عرفا در بعضى كتب خود كليد اين رمزها را به دست داده اند. با آشنايى با كليد رمزها بسيارى از ايهامات و ابهامات رفع مى شود.

از اين روى با كسانى كه بدون آشنايى با عرفان اسلامى و كليد رمزهاى زبان آن و شناخت فرهنگ حافظ به گمان خود به تفسير سروده هاى او مى پرداختند, به رويارويى برمى خاست و عالمانه پرده از روى جهل آنان برمى داشت:

(من حقيقتاً نمى دانم كه آيا واقعاً اين آقايان نمى فهمند, يا خود را به نفهمى مى زنند؟

مقصودم اين است كه آيا اينها نمى فهمند كه حافظ را نمى فهمند و يا مى فهمند كه نمى فهمند, ولى خود را به نفهمى مى زنند؟

شناخت كسى مانند حافظ آن گاه ميسر است كه فرهنگ حافظ را بشناسند و براى شناخت فرهنگ حافظ لااقل بايد عرفان اسلامى را بشناسند و با زبان اين عرفان گسترده آشنا باشند.)

استاد چون عرفان اسلامى را مى شناخت به كليد رمز زبان عرفان آشنا بود گاه به خاطر نياز زمان آگاهاندن نسل جوان از غناى انديشه اسلامى نماياندن زيباييهاى معرفت دينى به تفسير پاره اى از دقيقه هاى فكرى حافظ و ديگر شاعران عارف كه به زبان عرفانى سروده و انديشه هاى خود را عرضه داشته اند پرداخت و در اين نگاه هاى گذرا چنان زيبا و دقيق نگريست كه بى گمان برداشتها و تفسيرهاى او مى تواند راه گشا باشد.

استاد به ادبيات فارسى عرفانى مانند تمام مقوله هاى ديگر نو، كنجكاوانه و خردمندانه مى نگرد. زيباييها، اوجها و شكوه هاى عرفانى را مى گيرد و آن چه را در اين چهار چوب نمى گنجد و يا خردپسند نيست و يا زايد به نظر مى رسد هوشمندانه به كنار مى نهد.

نگاه استاد شهيد به ادبيات فارسى و قسم رايج آن يعنى شعر دين مدارانه و از زاويه و روزن جديد و نوگرايانه است.

نگاه وى به شعر عرفانى و در كل شعر از زاويه و روزن بايدها و نبايدهاى آن است نه هست ها و نيست ها.

از ديد وى شعر عرفانى دو رويه و وجهه دارد: عرفان عملى و عرفان نظرى.

ادامه دارد...


نویسنده:سعيد خومحمّدى                                تنظیم:نقدی-حوزه علمیه تبیان