تبیان، دستیار زندگی
در چنین شرایطی که شناورها نمی توانستند به مردم کمک برسانند و همچنین بالگردها نیز به دلیل وجود کابلهای فشارقوی با محدودیت مواجه بودند، هواناوها نقش اساسی در رساندن کمکهای دارویی و غذایی به مردم ایفا کردند. در روز اول جنگ که دشمن فرودگاه مهرآباد را مورد ب
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

تنها خلبان جزیره

روایتی از ناخدایکم عباس برومند

گذری بر نقش هواناوها در دوران دفاع مقدس


در چنین شرایطی که شناورها نمی توانستند به مردم کمک برسانند و همچنین بالگردها نیز به دلیل وجود کابلهای فشارقوی با محدودیت مواجه بودند، هواناوها نقش اساسی در رساندن کمکهای دارویی و غذایی به مردم ایفا کردند.
در روز اول جنگ که دشمن فرودگاه مهرآباد را مورد بمباران هوایی قرار داد...

تنها خلبان جزیر

عبور از اروندرود که محل اصلی مأموریتهای هواناو بود، با جریان شدید آب و وجود جولان، نیزار، کانالهای طبیعی و مصنوعی و همچنین سواحل نامناسب، همراه بود. علاوه بر این، دشمن در تمام طول اروندرود برای ما تله گذاشته بود

سال 1346 وارد نیروی دریایی ارتش شدم، پس از موفقیت در کنکور و آزمایش های بدنی، برای گذراندن دوره های تخصصی به کشور انگلیس اعزام شدم. پس از اتمام دوره در سال 53 به میهن بازگشتم. به محض ورود به کشور، با درجه ناوبان یکمی به عنوان اسکادران هواناو به جزیره خارک اعزام شده و تا سال 57 به عنوان افسر عملیات و افسر آموزش مشغول به کار بودم. بعد از انقلاب اسلامی به عنوان فرمانده اسکادران به مدت چهار سال به خدمت خود ادامه داده و پس از آن نیز به مدت سه سال به عنوان فرمانده پایگاه دریایی خارک به انجام وظیفه پرداختم. سپس به تهران آمده و طی مأموریت های 15 و 20 روزه به مناطق جنگی رفته و مجدد به پایگاه تهران باز می گشتم.

اسکادران هواناو که کار خود را در جزیره خارک آغاز کرده و از همان ابتدا، کار جست وجو و پشتیبانی از سکوهای نفتی و کمک به مردم منطقه را انجام می داد.

یکی از مأموریتهایی که توسط اسکادران انجام شد، تخلیه جزایر تنب و ابوموسی از نیروهای بیگانه و استقرار نیروهای خودی در این جزایر و برافراشتن پرچم ایران در جزایر سه گانه بود که در سال 1351 انجام شد.

از دیگر مأموریتهای اسکادران هوایی می توان به نقش مؤثر این بخش از ارتش در کمک رسانی به مردم در سیل خوزستان در سال 58 اشاره کرد. در چنین شرایطی که شناورها نمی توانستند به مردم کمک برسانند و همچنین بالگردها نیز به دلیل وجود کابلهای فشارقوی با محدودیت مواجه بودند، هواناوها نقش اساسی در رساندن کمکهای دارویی و غذایی به مردم ایفا کردند.

در روز اول جنگ که دشمن فرودگاه مهرآباد را مورد بمباران هوایی قرار داد، پیامی به ما در جزیره خارک رسید که احتمال حمله هوایی به جزیره خارک 100 در صد است و همه چیز باید در حالت آماده باش باشد. من در این زمان فرماندهی اسکادران هواناو این جزیره را بر عهده داشتم. سه فروند هواناو به همراه تعدادی از پرسنل ما کار پشتیبانی از جزایر را انجام می دادند و من به عنوان تنها خلبان حاضر در جزیره به همراه یک کمک خلبان، کار تخلیه پرسنل غیرنظامی جزیره را انجام داده و آنها را به بوشهر انتقال دادیم. هنگام بازگشت، اطلاع داده شد که یکی از تانکهای شرکت نفت مورد هدف قرار گرفته است. دو سرتی دیگر مسافران را به بوشهر انتقال دادیم و تا شب، فردی باقی نمانده بود که تخلیه نشده باشد؛ جز تعداد اندکی که آنها هم شبانه و با لنج از جزیره خارج شدند.

زمانی که آبادان در محاصره کامل قرار داشت، تمام خطوط مواصلاتی قطع شده، خرمشهر به اشغال درآمده بود، پرسنل آب آشامیدنی نداشتند و نیروها و تجهیزات آنها نیز در کمترین حد ممکن بود؛ هر وسیله ای هم که می خواست به نیروها کمک برساند، از طرف دشمن مورد هدف قرار می گرفت. تنها وسیله ای که می توانست در شب به انجام عملیات بپردازد و از بندر امام و از خورها به بندر خسروآباد برود، هواناو بود. ما، مهمات و نیروهای نظامی با تمامی تجهیزاتشان را به منطقه مورد نظر منتقل کرده و در مسیر بازگشت، مجروحین و پرستاران را از منطقه تخلیه می کردیم.

ناوچه های اوزای دشمن در طرف چپ ما قرار داشتند و هرگونه اشتباه از سوی خلبانان باعث می شد که یا به داخل اروندرود رفته و یا به دل دشمن بروند. برای اینکه ناوچه های دشمن فرکانس ما را نبینند، با رادار خاموش کار خود را در منطقه انجام می دادیم. در این عملیات 900 ساعت پرواز و 965 سورتی عملیات انجام دادیم.

کار ما در عملیات شکست حصر آبادان، پشتیبانی رزمی بود. عملیات ما از 25/7/59 آغاز و در تاریخ 7/9/59 در طول مدت 43 روز به اتمام رسید. در این عملیات چهار فروند هواناو BS7 و یک فروند هواناو SRN6 شرکت داشتند. محل عملیات ما از بندر امام آغاز و از طریق رود بهمن شیر تا بندر چویبده بود. کار ما از غروب آفتاب شروع و تا روشن شدن هوا ادامه داشت. ما عملیات را در شرایط بسیار حساسی انجام می دادیم؛ به صورتی که ناوچه های اوزای دشمن در طرف چپ ما قرار داشتند و هرگونه اشتباه از سوی خلبانان باعث می شد که یا به داخل اروندرود رفته و یا به دل دشمن بروند. برای اینکه ناوچه های دشمن فرکانس ما را نبینند، با رادار خاموش کار خود را در منطقه انجام می دادیم. در این عملیات 900 ساعت پرواز و 965 سورتی عملیات انجام دادیم.

مناطق عملیاتی هواناوها علاوه بر اینکه زیر آتش مستقیم توپخانه و تیربارهای سبک و سنگین دشمن قرار داشت، از نظر مسیر تردد در شب که از رودخانه ها و خورها انجام می گرفت، از پیچیدگی خاصی برخوردار بود؛ هر هواناو به طور متوسط در هر شب، دو سورتی از بندر امام به بندر چویبده به صورت رفت و برگشت انجام می داد.

در زمان ورود هواناوها به عملیات شکست حصر آبادان، کلیه راه های مواصلاتی آبادان قطع و شهر در محاصره کامل نیروهای عراقی قرار داشت و پشتیبانی از نیروهای رزمنده غیرممکن بود. دشمن تا ایستگاه هفتم پیشروی کرده و جاده آبادان - ماهشهر قطع شده بود. دشمن توانسته بود وارد نخلستان آبادان، واقع در ساحل رودخانه بهمن شیر شود. در شرایطی که کمک رسانی از زمین و هوا به نیروهای خودی غیرممکن بود، ما توانستیم با هواناو، 322 تن مهمات، 95 دستگاه خودرو و خمپاره انداز و 8886 نفر نظامی و غیرنظامی را به این منطقه منتقل کنیم؛ این عملیات بدون هیچ گونه تلفاتی اعم از پرسنل و هواناوها به پایان رسید.

در نتیجه این عملیات، عملاً حصر آبادان شکسته شد و موجب شد تا شرایط به کارگیری سایر وسائل پشتیبانی کننده از نیروهای رزمنده فراهم شود. از فروردین 1360، لشکر 77 خراسان مسئولیت منطقه عملیاتی خرمشهر - آبادان را عهده دار گردید. نهایتاً حمله آفندی این لشکر، پنجم مهرماه 60 انجام شد و ساحل شرقی رود کارون، تأمین و ارتباط جاده های ماهشهر - آبادان و خرمشهر - آبادان برقرار شد.

بعد از عملیات حصر آبادان، عملیات خیبر در 5/12/62 در منطقه هورالهویزه و جزایر مجنون و در شرق رودخانه دجله به اسکادرانهای هواناوهای نداجا محول گردید. در این عملیات 3 فروند هواناو BH7 و یک فروند هواناو SRN6 شرکت داشت. البته در اینجا لازم به ذکر است که در این عملیات، انتقال هواناوها از جزیره خارک به بندر امام از طریق دریا و از بندر امام تا منطقه عملیاتی هورالهویزه از طریق خشکی انجام شد که در رادیو بی بی سی به نقل از کارخانه سازنده این هواناوها، انتقال هواناوها از بندر امام به منطقه عملیاتی خیبر با توجه به مسدود بودن اروندرود غیرممکن اعلام شده بود.

تنها خلبان جزیر

عملیات خیبر اولین عملیات آ ب خاکی در طول هشت سال دفاع مقدس در منطقه خیبر - باتلاقی و پوشیده از نی های بلند با ارتفاع شش متر- بود که در طول روز با توجه به بمباران و شرایط منطقه هواناوها کار خود را در طول شب، البته زیر آتش سنگین توپخانه و حملات شیمیایی و حملات هوایی دشمن، انجام می دادند.

حضور هواناوها در این عملیات از زمانی آغاز شد که تنها سلاح رزمندگان ما در جزیره مجنون، سلاح های سبک بود که آنها باید با این سلاح های سبک در برابر پاتک های سنگین دشمن و سلاح های پیچیده آنها مقاومت می کردند. در این زمان، نیروی تازه نفس و سلاح های سنگین تر مانند ضدهوایی و خودرو، مورد نیاز رزمندگان بود که قبل از حضور هواناوها این انتقال غیرممکن بود.

هواناوها در اولین شب عملیات و در اولین سرتی، 25 تن مهمات سنگین و 1225 نفر نیروی تازه نفس و 11 خودرو را به منطقه عملیاتی منتقل کردند که با بالا بردن توان نظامی رزمنده ها در منطقه، از بروز ضایعات بیشتر جلوگیری کرد.

از دیگر موارد می توان به همکاری و همراهی هواناوها با نیروهای جهادی در ساخت پل خیبر و لوله کشی منطقه خیبر اشاره کرد.

اسکادران هواناو، کار پشتیبانی خود را در عملیات خیبر با تحمل کمترین خسارت تا 1/1/63 و اتمام کار ساخت پل خیبر ادامه داد که در این عملیات کار جابه جایی 1850 تن مهمات، 239 دستگاه خودرو، 27152 نفر نیروی نظامی و 2035 نفر مجروح و شهید را انجام دادند.

حضور هواناوها در منطقه باطلاقی هورالهویزه و جزایر مجنون در شرایط خاص جغرافیایی و اعمال تاکتیک های استثنائی در پشتیبانی از نیروهای رزمنده موجب شد تا پشتیبانی خط مقدم نبرد با سرعت بسیار زیاد و بدون هیچ گونه تلفات انجام شود و در حداقل زمان، بیشترین مقدورات آمادگی و جابه جایی مجروحین و ترابری نیروهای تازه نفس انجام پذیرد و در اصل موجب تداوم عملیات خیبر و تداوم بی نظیر در این عملیات شود.

از دیگر عملیات هایی که هواناو در آن شرکت داشت، می توان به عملیات بدر اشاره کرد؛ این عملیات از 20/12/63 آغاز و تا

2/2/64 و با شرکت سه فروند هواناو BS7 در منطقه هورالعظیم در جاده خندق ادامه داشت.

مأموریت ما در عملیات بدر، همانند عملیات خیبر در هورالهویزه و در باتلاق و انبوه نیزارهای با ارتفاع بالای شش متر انجام می شد. این منطقه در عملیات بدر توسط دشمن از بیم حمله دوباره از سوی ایران، مملو از موانع ایذایی و شبکه های خطرناک شده بود. اما درنهایت این عملیات نیز با موفقیت کامل، بدون هیچ گونه مشکلی انجام شد. در این عملیات، 2165 نفر نیرو، 130 تن مهمات، 20 دستگاه ماشین آلات سنگین مانند لودر، 217 قبضه سلاح سنگین و 240 نفر اسیر جنگی توسط هواناوها جابه جا گردید.

مأموریت هواناوها در عملیات والفجر 8، شناسایی و بررسی منطقه عملیات بود که از ماهها قبل آغاز گردیده بود؛ در جغرافیایی کاملاً متفاوت از آنچه که در عملیات های مختلف هواناو صورت گرفته بود. عبور از اروندرود که محل اصلی مأموریتهای هواناو بود، با جریان شدید آب و وجود جولان، نیزار، کانالهای طبیعی و مصنوعی و همچنین سواحل نامناسب، همراه بود. علاوه بر این، دشمن در تمام طول اروندرود برای ما تله گذاشته بود

پشتیبانی از نیروهای رزمنده در عملیات بدر، به ویژه در محور پدافند خندق، سرعت زیادی به شکستن خط دشمن در این محور بخشید و موجب شد که نیروهای خودی به اهداف ثانویه تا پشت رود دجله دسترسی پیدا کنند.

همراهی کاروان ها و شنود و تجسس، و در کل حفاظت از کاروان های خودی توسط هواناوها صورت می گرفت که این عملیات نیز از سال 60 تا 63 و همزمان با انجام عملیاتهای دیگر صورت می پذیرفت.

حضور بعدی ما، در عملیات والفجر 8 در منطقه ای میان خور عبدالله و بندر فاو بود. در این عملیات، چهار فروند هواناو BS7 شرکت داشتند که 180 سورتی در 500 ساعت پرواز در شب انجام شد.

مأموریت هواناوها در عملیات والفجر 8، شناسایی و بررسی منطقه عملیات بود که از ماهها قبل آغاز گردیده بود؛ در جغرافیایی کاملاً متفاوت از آنچه که در عملیات های مختلف هواناو صورت گرفته بود.

عبور از اروندرود که محل اصلی مأموریتهای هواناو بود، با جریان شدید آب و وجود جولان، نیزار، کانالهای طبیعی و مصنوعی و همچنین سواحل نامناسب، همراه بود. علاوه بر این، دشمن در تمام طول اروندرود برای ما تله گذاشته و سه تیرآهن به همراه سیم خاردار بر سر راه هواناوها ایجاد کرده بود. یگانهای اسکادران هواناو همزمان با شروع عملیات، با انتقال نیروهای خط شکن به فاو، کار پشتیبانی از نیروها را آغاز کردند.

در تمام مدت مأموریت هواناوها، منطقه عملیات زیر پوشش سنگین توپخانه و سلاحهای سبک و حملات شیمیایی و بمباران هوایی و موشکی دشمن بود؛ به گونه ای که علی رغم حداکثر بهره گیری از اصول استتار و اختفا، حداقل تعداد 20 فروند موشک با هدف از بین بردن هواناوها در مسیر تردد هواناوها شلیک شد که خوشبختانه هیچ تلفاتی در پی نداشت.

212 تن مهمات ، 140 خودرو و 1996 نفر با تجهیزات شان، در این عملیات توسط هواناوها جابه جا شدند و انجام 15 مأموریت تجسس و نجات در دهانه خور موسی، بهمن شیر، اروندرود و سکوهای نفتی البکر و الأمیه و خورعبدالله صورت پذیرفت.

عملیات تجسس و نجات ناو ایران اجر، عملیات تجسس و نجات ناوچه تیران، عملیات تجسس و نجات ناو کهنمویی، عملیات تجسس و نجات ناوچه جوشن و عملیات تجسس و نجات ناوشکن های سهند و سبلان، 36 عملیات تجسس و نجات کشتی های سانحه دیده، عملیات تجسس و نجات هواپیمای سانحه دیده نهاجا در آبهای خلیج فارس و عملیات تجسس و نجات هواپیمای مسافربری ایران، از دیگر مأموریت های یگان اسکادران هواناو در طول جنگ تحمیلی بوده است.

بخش فرهنگ پایداری تبیان


منبع :

روزنامه کیهان